|
|
|
|
శోక ఉపహత నిశ్చేష్టా బభూవుర్ హత చేతసః |౨-౪౭-౧|
శోకజ అశ్రు పరిద్యూనా వీక్షమాణాః తతః తతః |
ఆలోకం అపి రామస్య న పశ్యంతి స్మ దుహ్ఖితాః |౨-౪౭-౨|
తే విషాదార్తవదనా రహితాస్తేన ధిమతా |
కృపణాః కరుణా వాచో వదంతి స్మ మనస్వినః |౨-౪౭-౩|
ధిగస్తు ఖలు నిద్రాం తాం యయాపహృతచేతసః |
నాద్య పశ్యామహే రామం పృథూరస్కం మహాభుజం |౨-౪౭-౪|
కథం నామ మహాబాహుః స తథాఽవితథక్రియః |
భక్తం జనం పరిత్యజ్య ప్రవాసం రాఘవో గతః |౨-౪౭-౫|
యో నః సదా పాలయతి పితా పుత్రానివౌరసాన్ |
కథం రఘూణాం స శ్రేష్ఠస్త్యక్త్వా నో విపినం గతః |౨-౪౭-౬|
ఇహైవ నిధనం యామో మహాప్రస్థానమేవ వా |
రామేణ రహితానాం హి కిమర్థం జీవితం హి నః |౨-౪౭-౭|
సంతి శుష్కాణి కాష్ఠాని ప్రభూతాని మహాంతి చ |
తైః ప్రజ్వాల్య చితాం సర్వే ప్రవిశామోఽథ పావకం |౨-౪౭-౮|
కిం వ్ఖ్స్యామో మహాబాహురనసూయః ప్రియంవద |
నీతః స రాఘవోఽస్మాభిర్తి వక్తుం కథం క్షమం |౨-౪౭-౯|
సా నూనం నగరీ దీనా దృష్ట్వాఽస్మాన్ రాఘవం వినా |
భవిష్యతి నిరానందా సస్త్రీబాలవయోధికా |౨-౪౭-౧౦|
నిర్యాతాస్తేన వీరేణ సహ నిత్యం జితాత్మనా |
విహినాస్తేన చ పునః కథం పశ్యామ తాం పురీం |౨-౪౭-౧౧|
ఇతీవ బహుధా వాచో బాహుముద్యమ్య తే జనాః |
విలపంతిస్మ దుఃఖర్తా వివత్సా ఇవ ధేనవః |౨-౪౭-౧౨|
తతః మార్గ అనుసారేణ గత్వా కించిత్ క్షణం పునః
మార్గ నాశాత్ విషాదేన మహతా సమభిప్లుతః |౨-౪౭-౧౩|
రథస్య మార్గ నాశేన న్యవర్తంత మనస్వినః |
కిం ఇదం కిం కరిష్యామః దైవేన ఉపహతాఇతి |౨-౪౭-౧౪|
తతః యథా ఆగతేన ఏవ మార్గేణ క్లాంత చేతసః |
అయోధ్యాం అగమన్ సర్వే పురీం వ్యథిత సజ్జనాం |౨-౪౭-౧౫|
ఆలోక్య నగరీం తాం చ క్షయవ్యాకులమానసాః |
ఆవర్తయంత తఽశ్రూణి నయనైః శోకపీడితైః |౨-౪౭-౧౬|
ఏషా రామేణ నగరీ రహితా నాతిశోభతే |
ఆపగా గరుడేనేవ హ్రదాదుద్ధృతపన్నగా |౨-౪౭-౧౭|
చంద్రహీనమివాకాశం తోయహీనమివార్ణవం |
అపశ్యన్నిహతానందం నగరం తే విచేతసః |౨-౪౭-౧౮|
తే తాని వేశ్మాని మహాధనాని |
దుఃఖేన దుఃఖోపహతా విశంతః |
నైవ ప్రజజ్ఞుః స్వజనం జనం వా |
నిరీక్షమాణాః ప్రవిణష్టహర్షాః |౨-౪౭-౧౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే సప్తచత్వారింశః సర్గః |౨-౪౭|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే అష్టచత్వారింశః సర్గః |౨-౪౮|
|
|
|
|
బాష్పవిప్లుతనేత్రాణాం సశోకానాం ముమూర్షయా |౨-౪౮-౧|
అనుగమ్య నివృత్తానాం రామం నగర వాసినాం |
ఉద్గతాని ఇవ సత్త్వాని బభూవుర్ అమనస్వినాం |౨-౪౮-౨|
స్వం స్వం నిలయం ఆగమ్య పుత్ర దారైః సమావృతాః |
అశ్రూణి ముముచుః సర్వే బాష్పేణ పిహిత ఆననాః |౨-౪౮-౩|
న చ ఆహృష్యన్ న చ అమోదన్ వణిజో న ప్రసారయన్ |
న చ అశోభంత పణ్యాని న అపచన్ గృహ మేధినః |౨-౪౮-౪|
నష్టం దృష్ట్వా న అభ్యనందన్ విపులం వా ధన ఆగమం |
పుత్రం ప్రథమజం లబ్ధ్వా జననీ న అభ్యనందత |౨-౪౮-౫|
గృహే గృహే రుదంత్యః చ భర్తారం గృహం ఆగతం |
వ్యగర్హయంతః దుహ్ఖ ఆర్తా వాగ్భిస్ తోత్రైః ఇవ ద్విపాన్ |౨-౪౮-౬|
కిం ను తేషాం గృహైః కార్యం కిం దారైః కిం ధనేన వా |
పుత్రైః వా కిం సుఖైః వా అపి యే న పశ్యంతి రాఘవం |౨-౪౮-౭|
ఏకః సత్ పురుషో లోకే లక్ష్మణః సహ సీతయా |
యో అనుగచ్చతి కాకుత్స్థం రామం పరిచరన్ వనే |౨-౪౮-౮|
ఆపగాః కృత పుణ్యాః తాః పద్మిన్యః చ సరాంసి చ |
యేషు స్నాస్యతి కాకుత్స్థో విగాహ్య సలిలం శుచి |౨-౪౮-౯|
శోభయిష్యంతి కాకుత్స్థం అటవ్యో రమ్య కాననాః |
ఆపగాః చ మహా అనూపాః సానుమంతః చ పర్వతాః |౨-౪౮-౧౦|
కాననం వా అపి శైలం వా యం రామః అభిగమిష్యతి |
ప్రియ అతిథిం ఇవ ప్రాప్తం న ఏనం శక్ష్యంతి అనర్చితుం |౨-౪౮-౧౧|
విచిత్ర కుసుమ ఆపీడా బహు మంజలి ధారిణః |
అకాలే చ అపి ముఖ్యాని పుష్పాణి చ ఫలాని చ |౨-౪౮-౧౨|
అకాలే చాపి ముఖ్యాని పుష్పాణి చ ఫలాని చ |
దర్శయిష్యంతి అనుక్రోశాత్ గిరయో రామం ఆగతం |౨-౪౮-౧౩|
ప్రస్రవిష్యంతి తోయాని విమలాని మహీధరాః |
విదర్శయంతః వివిధాన్ భూయః చిత్రామః చ నిర్ఝరాన్ |౨-౪౮-౧౪|
పాదపాః పర్వత అగ్రేషు రమయిష్యంతి రాఘవం |
యత్ర రామః భయం న అత్ర న అస్తి తత్ర పరాభవః |౨-౪౮-౧౫|
స హి శూరః మహా బాహుః పుత్రః దశరథస్య చ |
పురా భవతి నో దూరాత్ అనుగచ్చామ రాఘవం |౨-౪౮-౧౬|
పాదచ్ చాయా సుఖా భర్తుస్ తాదృశస్య మహాత్మనః |
స హి నాథో జనస్య అస్య స గతిః స పరాయణం |౨-౪౮-౧౭|
వయం పరిచరిష్యామః సీతాం యూయం తు రాఘవం |
ఇతి పౌర స్త్రియో భర్తృఋన్ దుహ్ఖ ఆర్తాః తత్ తత్ అబ్రువన్ |౨-౪౮-౧౮|
యుష్మాకం రాఘవో అరణ్యే యోగ క్షేమం విధాస్యతి |
సీతా నారీ జనస్య అస్య యోగ క్షేమం కరిష్యతి |౨-౪౮-౧౯|
కో న్వ్ అనేన అప్రతీతేన స ఉత్కణ్ఠిత జనేన చ |
సంప్రీయేత అమనోజ్ఞేన వాసేన హృత చేతసా |౨-౪౮-౨౦|
కైకేయ్యా యది చేద్ రాజ్యం స్యాత్ అధర్మ్యం అనాథవత్ |
న హి నో జీవితేన అర్థః కుతః పుత్రైః కుతః ధనైః |౨-౪౮-౨౧|
యయా పుత్రః చ భర్తా చ త్యక్తావ్ ఐశ్వర్య కారణాత్ |
కం సా పరిహరేద్ అన్యం కైకేయీ కుల పాంసనీ |౨-౪౮-౨౨|
కైకేయ్యా న వయం రాజ్యే భృతకా నివసేమహి |
జీవంత్యా జాతు జీవంత్యః పుత్రైః అపి శపామహే |౨-౪౮-౨౩|
యా పుత్రం పార్థివ ఇంద్రస్య ప్రవాసయతి నిర్ఘృణా |
కః తాం ప్రాప్య సుఖం జీవేద్ అధర్మ్యాం దుష్ట చారిణీం |౨-౪౮-౨౪|
ఉపద్రుతమిదం సర్వమనాలంబమనాయకం |
కైకేయ్యా హి కృతే సర్వం వినాశముపయాస్యతి |౨-౪౮-౨౫|
న హి ప్రవ్రజితే రామే జీవిష్యతి మహీ పతిః |
మృతే దశరథే వ్యక్తం విలోపః తత్ అనంతరం |౨-౪౮-౨౬|
తే విషం పిబత ఆలోడ్య క్షీణ పుణ్యాః సుదుర్గతాః |
రాఘవం వా అనుగచ్చధ్వం అశ్రుతిం వా అపి గచ్చత |౨-౪౮-౨౭|
మిథ్యా ప్రవ్రాజితః రామః సభార్యః సహ లక్ష్మణః |
భరతే సమ్నిషృష్టాః స్మః సౌనికే పశవో యథా |౨-౪౮-౨౮|
పూర్ణచంద్రాననః శ్యామో గూఢజత్రురరిందమః |
ఆజానుబాహుః పద్మాక్షో రామో లక్ష్మనపూర్వజః |౨-౪౮-౨౯|
పూర్వాభిభాషీ మధురః సత్యవాదీ మహాబలః |
సౌమ్యః సర్వస్య లోకస్య చంద్రవత్ప్రియదర్శనః |౨-౪౮-౩౦|
నూనం పురుషశార్దూలో మత్తమాతఙ్గవిక్రమః |
శోభయుశ్యత్యరణ్యాని విచరన్ స మహారథః |౨-౪౮-౩౧|
తాస్తథా విలపంత్యస్తు నగరే నాగరస్త్రియః |
చుక్రుశుర్దుఃఖసంతప్తామృత్యోరివ భయాగమే |౨-౪౮-౩౨|
ఇత్యేవ విలపంతీనాం స్త్రీణాం వేశ్మసు రాఘవం |
జగామాస్తం దినకరో రజనీ చాభ్యవర్తత |౨-౪౮-౩౩|
నష్టజ్వలనసంపాతా ప్రశాంతాధ్యాయసత్కథా |
తిమిరేణాభిలిప్తేవ తదా సా నగరీ బభౌ |౨-౪౮-౩౪|
ఉపశాంతవణిక్పణ్యా నష్టహర్షా నిరాశ్రయా |
అయోధ్యా నగరీ చాసీన్నష్టతారమివాంబరం |౨-౪౮-౩౫|
తథా స్త్రియో రామ నిమిత్తం ఆతురా |
యథా సుతే భ్రాతరి వా వివాసితే |
విలప్య దీనా రురుదుర్ విచేతసః |
సుతైః హి తాసాం అధికో హి సో అభవత్ |౨-౪౮-౩౬|
ప్రశాంతగీతోత్సవ నృత్తవాదనా |
వ్యపాస్తహర్షా పిహితాపణోదయా |
తదా హ్యయోధ్యా నగరీ బభూవ సా |
మహార్ణవః సంక్షపితోదకో యథా |౨-౪౮-౩౭|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే అష్టచత్వారింశః సర్గః |౨-౪౮|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే ఏకోనపఞ్చాశః సర్గః |౨-౪౯|
|
|
|
|
జగామ పురుష వ్యాఘ్రః పితుర్ ఆజ్ఞాం అనుస్మరన్ |౨-౪౯-౧|
తథైవ గచ్చతః తస్య వ్యపాయాత్ రజనీ శివా |
ఉపాస్య స శివాం సంధ్యాం విషయ అంతం వ్యగాహత |౨-౪౯-౨|
గ్రామాన్ వికృష్ట సీమాన్ తాన్ పుష్పితాని వనాని చ |
పశ్యన్న్ అతియయౌ శీఘ్రం శరైః ఇవ హయ ఉత్తమైః |౨-౪౯-౩|
శృణ్వన్ వాచో మనుష్యాణాం గ్రామ సంవాస వాసినాం |
రాజానం ధిగ్ దశరథం కామస్య వశం ఆగతం |౨-౪౯-౪|
హా నృశంస అద్య కైకేయీ పాపా పాప అనుబంధినీ |
తీక్ష్ణా సంభిన్న మర్యాదా తీక్ష్ణే కర్మణి వర్తతే |౨-౪౯-౫|
యా పుత్రం ఈదృశం రాజ్ఞః ప్రవాసయతి ధార్మికం |
వన వాసే మహా ప్రాజ్ఞం సానుక్రోశం అతంద్రితం |౨-౪౯-౬|
కథం నామ మహాభాగా సీతా జనకనందినీ |
సదా సుఖేష్వభిరతా దుఃఖాన్యనుభవిష్యతి |౨-౪౯-౭|
అహో దశరథో రాజా నిస్నేహః స్వసుత ప్రియం |
ప్రజానామనఘం రామం పరిత్యక్తుమిహేచ్ఛతి |౨-౪౯-౮|
ఏతా వాచో మనుష్యాణాం గ్రామ సంవాస వాసినాం |
శృణ్వన్న్ అతి యయౌ వీరః కోసలాన్ కోసల ఈశ్వరః |౨-౪౯-౯|
తతః వేద శ్రుతిం నామ శివ వారి వహాం నదీం |
ఉత్తీర్య అభిముఖః ప్రాయాత్ అగస్త్య అధ్యుషితాం దిశం |౨-౪౯-౧౦|
గత్వా తు సుచిరం కాలం తతః శీత జలాం నదీం |
గోమతీం గోయుత అనూపాం అతరత్ సాగరం గమాం |౨-౪౯-౧౧|
గోమతీం చ అపి అతిక్రమ్య రాఘవః శీఘ్రగైః హయైః |
మయూర హంస అభిరుతాం తతార స్యందికాం నదీం |౨-౪౯-౧౨|
స మహీం మనునా రాజ్ఞా దత్తాం ఇక్ష్వాకవే పురా |
స్ఫీతాం రాష్ట్ర ఆవృతాం రామః వైదేహీం అన్వదర్శయత్ |౨-౪౯-౧౩|
సూతైతి ఏవ చ ఆభాష్య సారథిం తం అభీక్ష్ణశః |
హంస మత్త స్వరః శ్రీమాన్ ఉవాచ పురుష ఋషభః |౨-౪౯-౧౪|
కదా అహం పునర్ ఆగమ్య సరయ్వాః పుష్పితే వనే |
మృగయాం పర్యాటష్యామి మాత్రా పిత్రా చ సంగతః |౨-౪౯-౧౫|
న అత్యర్థం అభికాంక్షామి మృగయాం సరయూ వనే |
రతిర్ హి ఏషా అతులా లోకే రాజ ఋషి గణ సమ్మతా |౨-౪౯-౧౬|
రాజర్షీణాం హి లోకేఽస్మిన్ రత్యర్థం మృగయా వనే |
కాలే కృతాం తాం మనుజైర్ధన్వినామభికాఙ్క్షితాం |౨-౪౯-౧౭|
స తం అధ్వానం ఐక్ష్వాకః సూతం మధురయా గిరా
తం తం అర్థం అభిప్రేత్య యయౌవాక్యం ఉదీరయన్ |౨-౪౯-౧౮|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకోనపఞ్చాశః సర్గః |౨-౪౯|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment