|
|
|
|
జగ్మతుః పితరం ద్రష్టుం సీతయా సహ రాఘవౌ |౨-౩౩-౧|
తతో గృహీతే దుష్ప్రేక్ష్యేఅశోభేతాం తదా ఆయుధే |
మాలా దామభిర్ ఆసక్తే సీతయా సమలంకృతే |౨-౩౩-౨|
తతః ప్రాసాద హర్మ్యాణి విమాన శిఖరాణి చ |
అధిరుహ్య జనః శ్రీమాన్ ఉదాసీనో వ్యలోకయత్ |౨-౩౩-౩|
న హి రథ్యాః స్మ శక్యంతే గంతుం బహు జన ఆకులాః |
ఆరుహ్య తస్మాత్ ప్రాసాదాన్ దీనాః పశ్యంతి రాఘవం |౨-౩౩-౪|
పదాతిం వర్జితచ్ చత్రం రామం దృష్ట్వా తదా జనాః |
ఊచుర్ బహు విధా వాచః శోక ఉపహత చేతసః |౨-౩౩-౫|
యం యాంతం అనుయాతి స్మ చతుర్ అంగ బలం మహత్ |
తం ఏకం సీతయా సార్ధం అనుయాతి స్మ లక్ష్మణః |౨-౩౩-౬|
ఐశ్వర్యస్య రసజ్ఞః సన్ కామినాం చైవ కామదః |
న ఇచ్చతి ఏవ అనృతం కర్తుం పితరం ధర్మ గౌరవాత్ |౨-౩౩-౭|
యా న శక్యా పురా ద్రష్టుం భూతైః ఆకాశగైః అపి |
తాం అద్య సీతాం పశ్యంతి రాజ మార్గ గతా జనాః |౨-౩౩-౮|
అఙ్గ రాగ ఉచితాం సీతాం రక్త చందన సేవినీం |
వర్షం ఉష్ణం చ శీతం చ నేష్యతి ఆశు వివర్ణతాం |౨-౩౩-౯|
అద్య నూనం దశరథః సత్త్వం ఆవిశ్య భాషతే |
న హి రాజా ప్రియం పుత్రం వివాసయితుం అర్హతి |౨-౩౩-౧౦|
నిర్గుణస్య అపి పుత్రస్యా కాథం స్యాత్ విప్రవాసనం |
కిం పునర్ యస్య లోకో అయం జితః వృత్తేన కేవలం |౨-౩౩-౧౧|
ఆనృశంస్యం అనుక్రోశః శ్రుతం శీలం దమః శమః |
రాఘవం శోభయంతి ఏతే షడ్ గుణాః పురుష ఉత్తమం |౨-౩౩-౧౨|
తస్మాత్ తస్య ఉపఘాతేన ప్రజాః పరమ పీడితాః |
ఔదకాని ఇవ సత్త్వాని గ్రీష్మే సలిల సంక్షయాత్ |౨-౩౩-౧౩|
పీడయా పీడితం సర్వం జగద్ అస్య జగత్ పతేః |
మూలస్య ఇవ ఉపఘాతేన వృక్షః పుష్ప ఫల ఉపగః |౨-౩౩-౧౪|
మూలం హ్యేష మనుష్యాణాం ధర్మసారో మహాద్యుతిః |
పుష్పం ఫలం చ పత్రం చ శాఖాశ్చా స్యేతరే జనాః |౨-౩౩-౧౫|
తే లక్ష్మణైవ క్షిప్రం సపత్న్యః సహ బాంధవాః |
గచ్చంతం అనుగచ్చామః యేన గచ్చతి రాఘవః |౨-౩౩-౧౬|
ఉద్యానాని పరిత్యజ్య క్షేత్రాణి చ గృహాణి చ |
ఏక దుహ్ఖ సుఖా రామం అనుగచ్చామ ధార్మికం |౨-౩౩-౧౭|
సముద్ధృత నిధానాని పరిధ్వస్త అజిరాణి చ |
ఉపాత్త ధన ధాన్యాని హృత సారాణి సర్వశః |౨-౩౩-౧౮|
రజసా అభ్యవకీర్ణాని పరిత్యక్తాని దైవతైః |
మూషకైః పరిధావద్భిరుద్బిలైరావృతాని చ |౨-౩౩-౧౯|
అపేతోదకధూమాని హీనసమ్మార్జనాని చ |
ప్రనష్టబలికర్మేజ్యమంత్రహోమజపాని చ |౨-౩౩-౨౦|
దుష్కాలేనేవ భగ్నాని భిభాజనవంతి చ |
అస్మత్ త్యక్తాని వేశ్మాని కైకేయీ ప్రతిపద్యతాం |౨-౩౩-౨౧|
వనం నగరం ఏవ అస్తు యేన గచ్చతి రాఘవః |
అస్మాభిః చ పరిత్యక్తం పురం సంపద్యతాం వనం |౨-౩౩-౨౨|
బిలాని దమ్ష్ట్రిణః సర్వే సానూని మృగ పక్షిణః |
అస్మత్ త్యక్తం ప్రపద్యంతాం సేవ్యమానం త్యజంతు చ |౨-౩౩-౨౩|
ఇతి ఏవం వివిధా వాచో నానా జన సమీరితాః |
తృణమాంసఫలాదానాం దేశం వ్యాలమృగద్విజం |౨-౩౩-౨౪|
ప్రపద్యతాం హి కైకేయీ సపుత్రా సహబాంధవైః |
రాఘావేణ వనే సర్వే సహ వత్స్యామ నిర్వృతాః |౨-౩౩-౨౫|
ఇత్యేవం వివిధా వాచో నానాజనసమీరితాః|
శుశ్రావ రామః శ్రుత్వా చ న విచక్రే అస్య మానసం |౨-౩౩-౨౬|
స తు వేశ్మ పితుర్దూరా త్కైలాసశిఖరప్రభం |
అభిచక్రామ ధర్మాత్మా మత్తమాతఙ్గవిక్రమః |౨-౩౩-౨౭|
వినీతవీరపురుషం ప్రవిశ్య తు నృపాలయం |
దదర్శవస్థితం దీనం సుమంత్రమవిదూరతః |౨-౩౩-౨౮|
ప్రతీక్షమాణో అభిజనం తదా ఆర్తం |
అనార్త రూపః ప్రహసన్న్ ఇవ అథ|
జగామ రామః పితరం దిదృక్షుః |
పితుర్ నిదేశం విధివచ్ చికీర్షుః |౨-౩౩-౨౯|
తత్ పూర్వం ఐక్ష్వాక సుతః మహాత్మా |
రామః గమిష్యన్ వనం ఆర్త రూపం |
వ్యతిష్ఠత ప్రేక్ష్య తదా సుమంత్రం |
పితుర్ మహాత్మా ప్రతిహారణ అర్థం |౨-౩౩-౩౦|
పితుర్నిదేశేన తు ధర్మవత్సలో |
వన ప్రవేశే కృత బుద్ధి నిశ్చయః |
స రాఘవః ప్రేక్ష్య సుమంత్రం అబ్రవీన్ |
నివేదయస్వ ఆగమనం నృపాయ మే |౨-౩౩-౩౧|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే త్రయస్త్రింశః సర్గః |౨-౩౩|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే చతుస్త్రింశః సర్గః |౨-౩౪|
|
|
|
|
ఉవాచ రామస్తం సూతం పితురాఖ్యాహి మామితి |౨-౩౪-౧|
స రామ ప్రేషితః క్షిప్రం సంతాప కలుష ఇంద్రియః |
ప్రవిశ్య నృపతిం సూతః నిహ్శ్వసంతం దదర్శ హ |౨-౩౪-౨|
ఉపరక్తమివాదిత్యం భస్మచ్ఛన్నమివానలం|
తటాకమివ నిస్తోయమపశ్యజ్జగతీపతిం|౨-౩౪-౩|
ఆలోక్య తు మహా ప్రాజ్ఞః పరమ ఆకుల చేతసం |
రామం ఏవ అనుశోచంతం సూతః ప్రాంజలిర్ ఆసదత్ |౨-౩౪-౪|
తం వర్ధయిత్వా రాజానం సూతః పూర్వం జయాశిషా|
భయవిక్లబయా వాచా మందయా శ్లక్ష్ణమబ్రవీత్ |౨-౩౪-౫|
అయం స పురుష వ్యాఘ్ర ద్వారి తిష్ఠతి తే సుతః |
బ్రాహ్మణేభ్యో ధనం దత్త్వా సర్వం చైవ ఉపజీవినాం |౨-౩౪-౬|
స త్వా పశ్యతు భద్రం తే రామః సత్య పరాక్రమః |
సర్వాన్ సుహృదాపృచ్చ్య త్వాం ఇదానీం దిదృక్షతే |౨-౩౪-౭|
గమిష్యతి మహా అరణ్యం తం పశ్య జగతీ పతే |
వృతం రాజ గుణైః సర్వైః ఆదిత్యం ఇవ రశ్మిభిః |౨-౩౪-౮|
స సత్య వాదీ ధర్మ ఆత్మా గాంభీర్యాత్ సాగర ఉపమః |
ఆకాశైవ నిష్పంకో నర ఇంద్రః ప్రత్యువాచ తం |౨-౩౪-౯|
సుమంత్ర ఆనయ మే దారాన్ యే కేచిత్ ఇహ మామకాః |
దారైః పరివృతః సర్వైః ద్రష్టుం ఇచ్చామి రాఘవం |౨-౩౪-౧౦|
సో అంతః పురం అతీత్య ఏవ స్త్రియః తా వాక్యం అబ్రవీత్ |
ఆర్యో హ్వయతి వో రాజా గమ్యతాం తత్ర మాచిరం |౨-౩౪-౧౧|
ఏవం ఉక్తాః స్త్రియః సర్వాః సుమంత్రేణ నృప ఆజ్ఞయా |
ప్రచక్రముస్ తత్ భవనం భర్తుర్ ఆజ్ఞాయ శాసనం |౨-౩౪-౧౨|
అర్ధ సప్త శతాః తాః తు ప్రమదాః తామ్ర లోచనాః |
కౌసల్యాం పరివార్య అథ శనైః జగ్ముర్ ధృత వ్రతాః |౨-౩౪-౧౩|
ఆగతేషు చ దారేషు సమవేక్ష్య మహీ పతిః |
ఉవాచ రాజా తం సూతం సుమంత్ర ఆనయ మే సుతం |౨-౩౪-౧౪|
స సూతః రామం ఆదాయ లక్ష్మణం మైథిలీం తదా |
జగామ అభిముఖః తూర్ణం సకాశం జగతీ పతేః |౨-౩౪-౧౫|
స రాజా పుత్రం ఆయాంతం దృష్ట్వా దూరాత్ కృత అంజలిం |
ఉత్పపాత ఆసనాత్ తూర్ణం ఆర్తః స్త్రీ జన సంవృతః |౨-౩౪-౧౬|
సో అభిదుద్రావ వేగేన రామం దృష్ట్వా విశాం పతిః |
తం అసంప్రాప్య దుహ్ఖ ఆర్తః పపాత భువి మూర్చితః |౨-౩౪-౧౭|
తం రామః అభ్యపాతత్ క్షిప్రం లక్ష్మణః చ మహా రథః |
విసంజ్ఞం ఇవ దుహ్ఖేన సశోకం నృపతిం తదా |౨-౩౪-౧౮|
స్త్రీ సహస్ర నినాదః చ సంజజ్ఞే రాజ వేశ్మని |
హాహా రామ ఇతి సహసా భూషణ ధ్వని మూర్చితః |౨-౩౪-౧౯|
తం పరిష్వజ్య బాహుభ్యాం తావ్ ఉభౌ రామ లక్ష్మణౌ |
పర్యంకే సీతయా సార్ధం రుదంతః సమవేశయన్ |౨-౩౪-౨౦|
అథ రామః ముహూర్తేన లబ్ధ సంజ్ఞం మహీ పతిం |
ఉవాచ ప్రాంజలిర్ భూత్వా శోక అర్ణవ పరిప్లుతం |౨-౩౪-౨౧|
ఆపృచ్చే త్వాం మహా రాజ సర్వేషాం ఈశ్వరః అసి నః |
ప్రస్థితం దణ్డక అరణ్యం పశ్య త్వం కుశలేన మాం |౨-౩౪-౨౨|
లక్ష్మణం చ అనుజానీహి సీతా చ అన్వేతి మాం వనం |
కారణైః బహుభిస్ తథ్యైః వార్యమాణౌ న చ ఇచ్చతః |౨-౩౪-౨౩|
అనుజానీహి సర్వాన్ నః శోకం ఉత్సృజ్య మానద |
లక్ష్మణం మాం చ సీతాం చ ప్రజాపతిర్ ఇవ ప్రజాః |౨-౩౪-౨౪|
ప్రతీక్షమాణం అవ్యగ్రం అనుజ్ఞాం జగతీ పతేః |
ఉవాచ రర్జా సంప్రేక్ష్య వన వాసాయ రాఘవం |౨-౩౪-౨౫|
అహం రాఘవ కైకేయ్యా వర దానేన మోహితః |
అయోధ్యాయాః త్వం ఏవ అద్య భవ రాజా నిగృహ్య మాం |౨-౩౪-౨౬|
ఏవం ఉక్తః నృపతినా రామః ధర్మభృతాం వరః |
ప్రత్యువాచ అంజలిం కృత్వా పితరం వాక్య కోవిదః |౨-౩౪-౨౭|
భవాన్ వర్ష సహస్రాయ పృథివ్యా నృపతే పతిః |
అహం తు అరణ్యే వత్స్యామి న మే కార్యం త్వయా అనృతం |౨-౩౪-౨౮|
నవ పఞ్చ చ వర్షాణి వనవాసే విహృత్య తే |
పునః పాదౌ గ్రహీష్యామి ప్రతిజ్ఞాంతే నరాధిపః |౨-౩౪-౨౯|
రుదన్నాహ ప్రియం పుత్రం సత్యపాశేన సంయతః |
కైకేయ్యా చోద్యమాన్స్తు మిథో రాజా తమబ్రవీత్ |౨-౩౪-౩౦|
శ్రేయసే వృద్ధయే తాత పునర్ ఆగమనాయ చ |
గచ్చస్వ అరిష్టం అవ్యగ్రః పంథానం అకుతః భయం |౨-౩౪-౩౧|
న హి సత్యాత్మనస్తాత ధర్మాభిమనసస్తవ |
వినివర్త యితుం బుద్ధి శక్యతే రఘునందన |౨-౩౪-౩౨|
అద్య తు ఇదానీం రజనీం పుత్ర మా గచ్చ సర్వథా |
మాతరం మాం చ సంపశ్యన్ వస ఇమాం అద్య శర్వరీం |౨-౩౪-౩౩|
మాతరం మాం చ సంపశ్యన్ వసేమామద్య శర్వరీం |
తర్పితః సర్వకామైస్త్వం స్వః కాలే సాధయిష్యసి |౨-౩౪-౩౪|
దుష్కరం క్రియతే పుత్ర సర్వథా రాఘవ తయా |
మత్ప్రియార్థం ప్రియాంస్త్యక్త్వా యద్యాసి విజనం వనం |౨-౩౪-౩౫|
న చైతన్మే ప్రియం పుత్ర శపే సత్యేన రాఘవ |
ఛన్నయా ఛలితస్త్వస్ను స్త్రుయా ఛన్నాగ్నికల్పయా |౨-౩౪-౩౬|
పఞ్చనా యా తు లబ్ధా మే తాం త్వం నిస్తర్తుమిచ్ఛసి |
అనయా వృత్తసాదిన్యా కైకేయ్యాఽభిప్రచోదితః |౨-౩౪-౩౭|
న చైతదాశ్చర్యతమం యత్తజ్జ్యేష్ఠస్సుతో మమ |
అపానృతకథం పుత్ర పితరం కర్తుమిచ్ఛ్సి |౨-౩౪-౩౮|
అథ రామః తథా శ్రుత్వా పితుర్ ఆర్తస్య భాషితం |
లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా దీనో వచనం అబ్రవీత్ |౨-౩౪-౩౯|
ప్రాప్స్యామి యాన్ అద్య గుణాన్ కో మే శ్వస్తాన్ ప్రదాస్యతి |
అపక్రమణం ఏవ అతః సర్వ కామైః అహం వృణే |౨-౩౪-౪౦|
ఇయం సరాష్ట్రా సజనా ధన ధాన్య సమాకులా |
మయా విసృష్టా వసుధా భరతాయ ప్రదీయతాం |౨-౩౪-౪౧|
వనవాసకృతా బుద్ధిర్న చ మేఽద్య చలిష్యతి |
యస్తుష్టేన వరో దత్తః కైకేయ్యై వరద త్వయా |౨-౩౪-౪౨|
దీయతాం నిఖిలేనైవ సత్యస్త్వం భవ పార్థివ |
అహం నిదేశం భవతో యథోక్తమనుపాలయన్ |౨-౩౪-౪౩|
చతుర్దశ సమా వత్స్యే వనే వనచరైః సహ |
మా విమర్శో వసుమతీ భరతాయ ప్రదీయతాం |౨-౩౪-౪౪|
న హి మే కాంక్షితం రాజ్యం సుఖమాత్మని వా ప్రియం |
యథా నిదేశం కర్తుం వై తవైవ రఘునంధన |౨-౩౪-౪౫|
అపగచ్చతు తే దుహ్ఖం మా భూర్ బాష్ప పరిప్లుతః |
న హి క్షుభ్యతి దుర్ధర్షః సముద్రః సరితాం పతిః |౨-౩౪-౪౬|
న ఏవ అహం రాజ్యం ఇచ్చామి న సుఖం న చ మైథిలీం |
త్వాం అహం సత్యం ఇచ్చామి న అనృతం పురుష ఋషభ |౨-౩౪-౪౭|
త్వామహం సత్యమిచ్ఛామి నానృతం పురుషర్షభ |
ప్రత్యక్షం తవ సత్యేన సుకృతేన చ తే శపే |౨-౩౪-౪౮|
న చ శఖ్యం మయా తాత స్థాతుం క్షణమపి ప్రభో |
స శోకం ధ్రారయస్వేమం న హి మేఽస్తి విపర్యయః |౨-౩౪-౪౯|
అర్థితో హ్యస్మి కైకేయ్యా వనం గచ్ఛేతి రాఘవ |
మయా చోక్తం ప్రజామీతి తత్సత్యమనుపాలయే |౨-౩౪-౫౦|
మా చోత్కణ్థాం కృథా దేవ వనే రంస్యామహే వయం |
ప్రశాంతహరిణాకీర్ణే నానాశకునినాదితే |౨-౩౪-౫౧|
పితా హి దైవతం తాత దేవతానామపి స్మృతం |
తస్మాద్దైవతమిత్యేవ కరిష్యామి పితుర్వచః |౨-౩౪-౫౨|
చతుర్ధశసు వర్షేషు గతేషు నరసత్తమ |
పునర్ద్రక్ష్యసి మాం ప్రాప్తం సంతాపోఽయం విముచ్యతాం |౨-౩౪-౫౩|
యేన సంస్తంభనీయోఽయం సర్వో బాష్పగళో జనః |
స త్వం పురుషశార్దూల కిమర్థం విక్రియాం గతః |౨-౩౪-౫౪|
పురం చ రాష్ట్రం చ మహీ చ కేవలా |
మయా నిసృష్టా భరతాయ దీయతాం |
అహం నిదేశం భవతః అనుపాలయన్ |
వనం గమిష్యామి చిరాయ సేవితుం |౨-౩౪-౫౫|
మయా నిసృష్టాం భరతః మహీం ఇమాం |
సశైల ఖణ్డాం సపురాం సకాననాం |
శివాం సుసీమాం అనుశాస్తు కేవలం |
త్వయా యద్ ఉక్తం నృపతే యథా అస్తు తత్ |౨-౩౪-౫౬|
న మే తథా పార్థివ ధీయతే మనో |
మహత్సు కామేషు న చ ఆత్మనః ప్రియే |
యథా నిదేశే తవ శిష్ట సమ్మతే |
వ్యపైతు దుహ్ఖం తవ మత్ కృతే అనఘ |౨-౩౪-౫౭|
తత్ అద్య న ఏవ అనఘ రాజ్యం అవ్యయం |
న సర్వ కామాన్ న సుఖం న మైథిలీం |
న జీవితం త్వాం అనృతేన యోజయన్ |
వృణీయ సత్యం వ్రతం అస్తు తే తథా |౨-౩౪-౫౮|
ఫలాని మూలాని చ భక్షయన్ వనే |
గిరీమః చ పశ్యన్ సరితః సరాంసి చ |
వనం ప్రవిశ్య ఏవ విచిత్ర పాదపం |
సుఖీ భవిష్యామి తవ అస్తు నిర్వృతిః |౨-౩౪-౫౯|
ఏవం స రాజా వ్యసనాభిపన్నః |
శోకేన దుఃఖేన చ తామ్యమానః |
ఆలిఙ్గ్య పుత్రం సువినష్టసంజ్ఞో |
మోహం గతో నైవ చిచేశ్ట కించిత్ |౨-౩౪-౬౦|
దేవ్యస్తతః సమ్రురుదుః సమేతా |
స్తాం వర్జయిత్వా నరదేవపత్నీం |
రుదన్ సుమంత్రోఽపి జగామ మూర్ఛాం |
హా హా కృతం తత్ర బభూవ సర్వం |౨-౩౪-౬౧|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే చతుస్త్రింశః సర్గః |౨-౩౪|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment