|
|
|
|
తుష్టువుర్ వాగ్ విశేషజ్ఞాః స్తవైః మంగల సమ్హితైః |౨-౮౧-౧|
సువర్ణ కోణ అభిహతః ప్రాణదద్ యామ దుందుభిః |
దధ్ముః శంఖామః చ శతశో వాద్యామః చ ఉచ్చ అవచ స్వరాన్ |౨-౮౧-౨|
స తూర్య ఘోషః సుమహాన్ దివం ఆపూరయన్న్ ఇవ |
భరతం శోక సంతప్తం భూయః శోకైః అరంధ్రయత్ |౨-౮౧-౩|
తతః ప్రబుద్ధో భరతః తం ఘోషం సమ్నివర్త్య చ |
న అహం రాజా ఇతి చ అపి ఉక్త్వా శత్రుఘ్నం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౮౧-౪|
పశ్య శత్రుఘ్న కైకేయ్యా లోకస్య అపకృతం మహత్ |
విసృజ్య మయి దుహ్ఖాని రాజా దశరథో గతః |౨-౮౧-౫|
తస్య ఏషా ధర్మ రాజస్య ధర్మ మూలా మహాత్మనః |
పరిభ్రమతి రాజ శ్రీర్ నౌర్ ఇవ అకర్ణికా జలే |౨-౮౧-౬|
యో హి నః సుమహాన్నాథః సోఽపి ప్రవ్రాజితో వనం |
అనయా ధర్మముత్సృజ్య మాత్రా మే రాఘవః స్వయం |౨-౮౧-౭|
ఇతి ఏవం భరతం ప్రేక్ష్య విలపంతం విచేతనం |
కృపణం రురుదుః సర్వాః సస్వరం యోషితః తదా |౨-౮౧-౮|
తథా తస్మిన్ విలపతి వసిష్ఠో రాజ ధర్మవిత్ |
సభాం ఇక్ష్వాకు నాథస్య ప్రవివేశ మహా యశాః |౨-౮౧-౯|
శాత కుంభమయీం రమ్యాం మణి రత్న సమాకులాం |
సుధర్మాం ఇవ ధర్మ ఆత్మా సగణః ప్రత్యపద్యత |౨-౮౧-౧౦|
స కాంచనమయం పీఠం పర అర్ధ్య ఆస్తరణ ఆవృతం |
అధ్యాస్త సర్వ వేదజ్ఞో దూతాన్ అనుశశాస చ |౨-౮౧-౧౧|
బ్రాహ్మణాన్ క్షత్రియాన్ యోధాన్ అమాత్యాన్ గణ బల్లభాన్ |
క్షిప్రం ఆనయత అవ్యగ్రాః కృత్యం ఆత్యయికం హి నః |౨-౮౧-౧౨|
సరాజభృత్యం శత్రుఘ్నం భరతం చ యశ్స్వినం |
యుధాజితం సుమంత్రం చ యే చ తత్ర హితా జనాః |౨-౮౧-౧౩|
తతః హలహలా శబ్దో మహాన్ సముదపద్యత |
రథైః అశ్వైః గజైః చ అపి జనానాం ఉపగచ్చతాం |౨-౮౧-౧౪|
తతః భరతం ఆయాంతం శత క్రతుం ఇవ అమరాః |ప్రత్యనందన్ ప్రకృతయో యథా దశరథం తథా |౨-౮౧-౧౫|
హ్రదైవ తిమి నాగ సంవృతః |
స్తిమిత జలో మణి శంఖ శర్కరః |
దశరథ సుత శోభితా సభా |
సదశరథా ఇవ బభౌ యథా పురా |౨-౮౧-౧౬|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకాశీతితమః సర్గః |౨-౮౧|
|
|
|
|
దదర్శ బుద్ధి సంపన్నః పూర్ణ చంద్రాం నిశాం ఇవ |౨-౮౨-౧|
ఆసనాని యథా న్యాయం ఆర్యాణాం విశతాం తదా |
అదృశ్యత ఘన అపాయే పూర్ణ చంద్రా ఇవ శర్వరీ |౨-౮౨-౨|
సా విద్వజ్జనసంపూర్ణా సభా సురుచిరా తదా |
అదృశ్యత ఘనాపాయే పూర్ణచంద్రేవ శర్వరీ |౨-౮౨-౩|
రాజ్ఞః తు ప్రకృతీః సర్వాః సమగ్రాః ప్రేక్ష్య ధర్మవిత్ |
ఇదం పురోహితః వాక్యం భరతం మృదు చ అబ్రవీత్ |౨-౮౨-౪|
తాత రాజా దశరథః స్వర్ గతః ధర్మం ఆచరన్ |
ధన ధాన్యవతీం స్ఫీతాం ప్రదాయ పృథివీం తవ |౨-౮౨-౫|
రామః తథా సత్య ధృతిః సతాం ధర్మం అనుస్మరన్ |
న అజహాత్ పితుర్ ఆదేశం శశీ జ్యోత్స్నాం ఇవ ఉదితః |౨-౮౨-౬|
పిత్రా భ్రాత్రా చ తే దత్తం రాజ్యం నిహత కణ్టకం |
తత్ భుంక్ష్వ ముదిత అమాత్యః క్షిప్రం ఏవ అభిషేచయ |౨-౮౨-౭|
ఉదీచ్యాః చ ప్రతీచ్యాః చ దాక్షిణాత్యాః చ కేవలాః |
కోట్యా అపర అంతాః సాముద్రా రత్నాని అభిహరంతు తే |౨-౮౨-౮|
తత్ శ్రుత్వా భరతః వాక్యం శోకేన అభిపరిప్లుతః |
జగామ మనసా రామం ధర్మజ్ఞో ధర్మ కాంక్షయా |౨-౮౨-౯|
స బాష్ప కలయా వాచా కల హంస స్వరః యువా |
విలలాప సభా మధ్యే జగర్హే చ పురోహితం |౨-౮౨-౧౦|
చరిత బ్రహ్మచర్యస్య విద్యా స్నాతస్య ధీమతః |
ధర్మే ప్రయతమానస్య కో రాజ్యం మద్విధో హరేత్ |౨-౮౨-౧౧|
కథం దశరథాజ్ జాతః భవేద్ రాజ్య అపహారకః |
రాజ్యం చ అహం చ రామస్య ధర్మం వక్తుం ఇహ అర్హసి |౨-౮౨-౧౨|
జ్యేష్ఠః శ్రేష్ఠః చ ధర్మ ఆత్మా దిలీప నహుష ఉపమః |
లబ్ధుం అర్హతి కాకుత్స్థో రాజ్యం దశరథో యథా |౨-౮౨-౧౩|
అనార్య జుష్టం అస్వర్గ్యం కుర్యాం పాపం అహం యది |
ఇక్ష్వాకూణాం అహం లోకే భవేయం కుల పాంసనః |౨-౮౨-౧౪|
యద్ద్ హి మాత్రా కృతం పాపం న అహం తత్ అభిరోచయే |
ఇహస్థో వన దుర్గస్థం నమస్యామి కృత అంజలిః |౨-౮౨-౧౫|
రామం ఏవ అనుగచ్చామి స రాజా ద్విపదాం వరః |
త్రయాణాం అపి లోకానాం రాఘవో రాజ్యం అర్హతి |౨-౮౨-౧౬|
తత్ వాక్యం ధర్మ సమ్యుక్తం శ్రుత్వా సర్వే సభాసదః |
హర్షాన్ ముముచుర్ అశ్రూణి రామే నిహిత చేతసః |౨-౮౨-౧౭|
యది తు ఆర్యం న శక్ష్యామి వినివర్తయితుం వనాత్ |
వనే తత్ర ఏవ వత్స్యామి యథా ఆర్యో లక్ష్మణః తథా |౨-౮౨-౧౮|
సర్వ ఉపాయం తు వర్తిష్యే వినివర్తయితుం బలాత్ |
సమక్షం ఆర్య మిశ్రాణాం సాధూనాం గుణ వర్తినాం |౨-౮౨-౧౯|
విష్టికర్మాంతికాః సర్వే మార్గశోధనరక్షకాః |
ప్రస్థాపితా మయా పూర్వం యాత్రాపి మమ రోచతే |౨-౮౨-౨౦|
ఏవం ఉక్త్వా తు ధర్మ ఆత్మా భరతః భ్రాతృ వత్సలః |
సమీపస్థం ఉవాచ ఇదం సుమంత్రం మంత్ర కోవిదం |౨-౮౨-౨౧|
తూర్ణం ఉత్థాయ గచ్చ త్వం సుమంత్ర మమ శాసనాత్ |
యాత్రాం ఆజ్ఞాపయ క్షిప్రం బలం చైవ సమానయ |౨-౮౨-౨౨|
ఏవం ఉక్తః సుమంత్రః తు భరతేన మహాత్మనా |
హృష్టః సో అదిశత్ సర్వం యథా సందిష్టం ఇష్టవత్ |౨-౮౨-౨౩|
తాః ప్రహృష్టాః ప్రకృతయో బల అధ్యక్షా బలస్య చ |
శ్రుత్వా యాత్రాం సమాజ్ఞప్తాం రాఘవస్య నివర్తనే |౨-౮౨-౨౪|
తతః యోధ అంగనాః సర్వా భర్తృఋన్ సర్వాన్ గృహే గృహే |
యాత్రా గమనం ఆజ్ఞాయ త్వరయంతి స్మ హర్షితాః |౨-౮౨-౨౫|
తే హయైః గో రథైః శీఘ్రైః స్యందనైః చ మనో జవైః |
సహ యోధైః బల అధ్యక్షా బలం సర్వం అచోదయన్ |౨-౮౨-౨౬|
సజ్జం తు తత్ బలం దృష్ట్వా భరతః గురు సమ్నిధౌ |
రథం మే త్వరయస్వ ఇతి సుమంత్రం పార్శ్వతః అబ్రవీత్ |౨-౮౨-౨౭|
భరతస్య తు తస్య ఆజ్ఞాం ప్రతిగృహ్య ప్రహర్షితః |
రథం గృహీత్వా ప్రయయౌ యుక్తం పరమ వాజిభిః |౨-౮౨-౨౮|
స రాఘవః సత్య ధృతిః ప్రతాపవాన్ |
బ్రువన్ సుయుక్తం దృఢ సత్య విక్రమః |
గురుం మహా అరణ్య గతం యశస్వినం |
ప్రసాదయిష్యన్ భరతః అబ్రవీత్ తదా |౨-౮౨-౨౯|
తూణ సముత్థాయ సుమంత్ర గచ్చ |
బలస్య యోగాయ బల ప్రధానాన్ |
ఆనేతుం ఇచ్చామి హి తం వనస్థం |
ప్రసాద్య రామం జగతః హితాయ |౨-౮౨-౩౦|
స సూత పుత్రః భరతేన సమ్యగ్ |
ఆజ్ఞాపితః సంపరిపూర్ణ కామః |
శశాస సర్వాన్ ప్రకృతి ప్రధానాన్ |
బలస్య ముఖ్యామః చ సుహృజ్ జనం చ |౨-౮౨-౩౧|
తతః సముత్థాయ కులే కులే తే |
రాజన్య వైశ్యా వృషలాః చ విప్రాః |
అయూయుజన్న్ ఉష్ట్ర రథాన్ ఖరామః చ|
నాగాన్ హయామః చైవ కుల ప్రసూతాన్ |౨-౮౨-౩౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ద్వ్యశీతితమః సర్గః |౨-౮౨|
|
|
|
|
ప్రయయౌ భరతః శీఘ్రం రామ దర్శన కాంక్షయా |౨-౮౩-౧|
అగ్రతః ప్రయయుస్ తస్య సర్వే మంత్రి పురోధసః |
అధిరుహ్య హయైః యుక్తాన్ రథాన్ సూర్య రథ ఉపమాన్ |౨-౮౩-౨|
నవ నాగ సహస్రాణి కల్పితాని యథా విధి |
అన్వయుర్ భరతం యాంతం ఇక్ష్వాకు కుల నందనం |౨-౮౩-౩|
షష్ఠీ రథ సహస్రాణి ధన్వినో వివిధ ఆయుధాః |
అన్వయుర్ భరతం యాంతం రాజ పుత్రం యశస్వినం |౨-౮౩-౪|
శతం సహస్రాణి అశ్వానాం సమారూఢాని రాఘవం |
అన్వయుర్ భరతం యాంతం రాజ పుత్రం యశస్వినం |౨-౮౩-౫|
కైకేయీ చ సుమిత్రా చ కౌసల్యా చ యశస్వినీ |
రామ ఆనయన సమ్హృష్టా యయుర్ యానేన భాస్వతా |౨-౮౩-౬|
ప్రయాతాః చ ఆర్య సంఘాతా రామం ద్రష్టుం సలక్ష్మణం |
తస్య ఏవ చ కథాః చిత్రాః కుర్వాణా హృష్ట మానసాః |౨-౮౩-౭|
మేఘ శ్యామం మహా బాహుం స్థిర సత్త్వం దృఢ వ్రతం |
కదా ద్రక్ష్యామహే రామం జగతః శోక నాశనం |౨-౮౩-౮|
దృష్టాఎవ హి నః శోకం అపనేష్యతి రాఘవః |
తమః సర్వస్య లోకస్య సముద్యన్న్ ఇవ భాస్కరః |౨-౮౩-౯|
ఇతి ఏవం కథయంతః తే సంప్రహృష్టాః కథాః శుభాః |
పరిష్వజానాః చ అన్యోన్యం యయుర్ నాగరికాః తదా |౨-౮౩-౧౦|
యే చ తత్ర అపరే సర్వే సమ్మతా యే చ నైగమాః |
రామం ప్రతి యయుర్ హృష్టాః సర్వాః ప్రకృతయః తదా |౨-౮౩-౧౧|
మణి కారాః చ యే కేచిత్ కుంభ కారాః చ శోభనాః |
సూత్ర కర్మ కృతః చైవ యే చ శస్త్ర ఉపజీవినః |౨-౮౩-౧౨|
మాయూరకాః క్రాకచికా రోచకా వేధకాః తథా |
దంత కారాః సుధా కారాః తథా గంధ ఉపజీవినః |౨-౮౩-౧౩|
సువర్ణ కారాః ప్రఖ్యాతాః తథా కంబల ధావకాః |
స్నాపక ఆచ్చాదకా వైద్యా ధూపకాః శౌణ్డికాః తథా |౨-౮౩-౧౪|
రజకాః తున్న వాయాః చ గ్రామ ఘోష మహత్తరాః |
శైలూషాః చ సహ స్త్రీభిర్ యాంతి కైవర్తకాః తథా |౨-౮౩-౧౫|
సమాహితా వేదవిదో బ్రాహ్మణా వృత్త సమ్మతాః |
గో రథైః భరతం యాంతం అనుజగ్ముః సహస్రశః |౨-౮౩-౧౬|
సువేషాః శుద్ధ వసనాః తామ్ర మృష్ట అనులేపనాః |
సర్వే తే వివిధైః యానైః శనైః భరతం అన్వయుః |౨-౮౩-౧౭|
ప్రహృష్ట ముదితా సేనా సాన్వయాత్ కైకయీ సుతం |
భ్రాతురానయనే యాంతం భరతం భ్రాతృవత్సలం |౨-౮౩-౧౮|
తే గత్వా దూరమధ్వానం రథం యానాశ్వకుఞ్జరైః |
సమాసేదుస్తతో గఙ్గాం శృఙ్గిబేరపురం ప్రతి |౨-౮౩-౧౯|
యత్ర రామసఖో వీరో గుహో జ్ఞాతిగణైర్వృతః |
నివసత్యప్రమాదేన దేశం తం పరిపాలయన్ |౨-౮౩-౨౦|
ఉపేత్య తీరం గఙ్గాయాశ్చక్రమాకైరలఙ్కతం |
వ్యవతిష్ఠత సా సేనా భరతస్య అనుయాయినీ |౨-౮౩-౨౧|
నిరీక్ష్య అనుగతాం సేనాం తాం చ గంగాం శివ ఉదకాం |
భరతః సచివాన్ సర్వాన్ అబ్రవీద్ వాక్య కోవిదః |౨-౮౩-౨౨|
నివేశయత మే సైన్యం అభిప్రాయేణ సర్వశః |
విశ్రాంతః ప్రతరిష్యామః శ్వైదానీం మహా నదీం |౨-౮౩-౨౩|
దాతుం చ తావద్ ఇచ్చామి స్వర్ గతస్య మహీ పతేః |
ఔర్ధ్వదేహ నిమిత్త అర్థం అవతీర్య ఉదకం నదీం |౨-౮౩-౨౪|
తస్య ఏవం బ్రువతః అమాత్యాః తథా ఇతి ఉక్త్వా సమాహితాః |
న్యవేశయంస్ తామః చందేన స్వేన స్వేన పృథక్ పృథక్ |౨-౮౩-౨౫|
నివేశ్య గంగాం అను తాం మహా నదీం |
చమూం విధానైః పరిబర్హ శోభినీం |
ఉవాస రామస్య తదా మహాత్మనో |
విచింతయానో భరతః నివర్తనం |౨-౮౩-౨౬|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే త్ర్యశీతితమః సర్గః |౨-౮౩|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment