శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే బాలకాండే చతుర్దశః సర్గః |౧-౧౪|
|
|
|
|
సరయ్వాః చ ఉత్తరే తీరే రాజ్ఞో యజ్ఞో అభ్యవర్తత |౧-౧౪-౧|
ఋష్యశృంగం పురస్కృత్య కర్మ చక్రుః ద్విజర్షభాః |
అశ్వమేధే మహాయజ్ఞే రాజ్ఞోఽస్య సుమహాత్మనః |౧-౧౪-౨|
కర్మ కుర్వంతి విధివత్ యాజకా వేదపారగాః |
యథా విధి యథా న్యాయం పరిక్రామంతి శాస్త్రతః |౧-౧౪-౩|
ప్రవర్గ్యం శాస్త్రతః కృత్వా తథా ఏవ ఉపసదం ద్విజాః |
చక్రుః చ విధివత్ సర్వం అధికం కర్మ శాస్త్రతః |౧-౧౪-౪|
అభిపూజ్య తదా హృష్టాః సర్వే చక్రుః యథా విధి |
ప్రాతః సవన పూర్వాణి కర్మాణి మునిపుంగవాః |౧-౧౪-౫|
ఐంద్రశ్చ విధివత్ దత్తో రాజా చ అభిషుతోఽనఘః |
మధ్యందినం చ సవనం ప్రావర్తత యథా క్రమం |౧-౧౪-౬|
తృతీయ సవనం చైవ రాజ్ఞోఽస్య సుమహాత్మనః |
చక్రుః తే శాశ్త్రతో దృష్ట్వా తథా బ్రాహ్మణ పుంగవాః |౧-౧౪-౭|
ఆహ్వాన్ చక్రిరే తత్ర శక్రాదీన్ విబుధోత్తమాన్ |
ఋష్యశృఙ్గాదౌ మంత్రైః శిక్షాక్షర సమన్వితౌ |౧-౧౪-౮|
గీతిభిః మధురైః స్నిగ్ధైః మంత్ర ఆహ్వానైః యథార్హతః |
హోతారో దదురావాహ్య హవిర్భాగాన్ దివౌకసాం |౧-౧౪-౯|
న చ అహుతం ఆభూత్ తత్ర స్ఖలితం వా న కించన |
దృశ్యతే బ్రహ్మవత్ సర్వం క్షేమయుక్తం హి చక్రిరే |౧-౧౪-౧౦|
న తేషు అహస్సు శ్రాంతో వా క్షుధితో వా న దృశ్యతే |
న అవిద్వాన్ బ్రాహ్మణః కశ్చిన్ న అశత అనుచరః తథా |౧-౧౪-౧౧|
బ్రాహ్మణా భుంజతే నిత్యం నాథవంతః చ భుంజతే |
తాపసా భుంజతే చ అపి శ్రమణాః చైవ భుంజతే |౧-౧౪-౧౨|
వృద్ధాః చ వ్యాధితాః చ ఏవ స్త్రీ బాలాః తథా ఏవ చ |
అనిశం భుంజమానానాం న తృప్తిః ఉపలభ్యతే |౧-౧౪-౧౩|
దీయతాం దీయతాం అన్నం వాసాంసి వివిధాని చ |
ఇతి సంచోదితాః తత్ర తథా చక్రుః అనేకశః |౧-౧౪-౧౪|
అన్న కూటాః చ దృశ్యంతే బహవః పర్వత ఉపమాః |
దివసే దివసే తత్ర సిద్ధస్య విధివత్ తదా |౧-౧౪-౧౫|
నానా దేశాత్ అనుప్రాప్తాః పురుషాః స్త్రీ గణాః తథా |
అన్న పానైః సువిహితాః తస్మిన్ యజ్ఞే మహాత్మనః |౧-౧౪-౧౬|
అన్నం హి విధివత్ స్వాదు ప్రశన్సంతి ద్విజర్షభాః |
అహో తృప్తాః స్మ భద్రం తే ఇతి శుశ్రావ రాఘవః |౧-౧౪-౧౭|
స్వలంకృతాః చ పురుషా బ్రాహ్మణాన్ పర్యవేషయన్ |
ఉపాసంతే చ తాన్ అన్యే సుమృష్ట మణి కుణ్డలాః |౧-౧౪-౧౮|
కర్మాంతరే తదా విప్రా హేతువాదాన్ బహూనపి |
ప్రాహుః సువాగ్మినో ధీరాః పరస్పర జిగీషయా |౧-౧౪-౧౯|
దివసే దివసే తత్ర సంస్తరే కుశలా ద్విజాః |
సర్వ కర్మాణి చక్రుః తే యథా శాస్త్రం ప్రచోదితాః |౧-౧౪-౨౦|
న అషడఙ్గ విత్ అత్ర ఆసీత్ న అవ్రతో న అబహుశ్రుతః |
సదస్యః తస్య వై రాజ్ఞో న అవాద కుశలా ద్విజాః |౧-౧౪-౨౧|
ప్రాప్తే యూపః ఉచ్ఛ్రయే తస్మిన్ షడ్ బైల్వాః ఖాదిరాః తథా |
తావంతో బిల్వ సహితాః పర్ణినః చ తథా అపరే |౧-౧౪-౨౨|
శ్లేష్మాతకమయః దిష్టో దేవదారుమయః తథా |
ద్వావేవ తత్ర విహితౌ బాహు వ్యస్త పరిగ్రహౌ |౧-౧౪-౨౩|
కారితాః సర్వ ఏవైతే శాస్త్రజ్ఞైః యజ్ఞకోవిదైః |
శోభార్థం తస్య యజ్ఞస్య కాంచన అలంకృత అభవన్ |౧-౧౪-౨౪|
ఏక వింశతి యూపాః తే ఏక వింశత్ అరత్నయః |
వాసోభిః ఏక వింశద్భిః ఏకైకం సమలంకృతాః |౧-౧౪-౨౫|
విన్యస్తా విధివత్ సర్వే శిల్పిభిః సుకృతా దృఢాః |
అష్ట ఆస్రయః సర్వ ఏవ శ్లక్ష్ణ రూప సమన్వితాః |౧-౧౪-౨౬|
ఆచ్ఛాదితాః తే వాసోభిః పుష్పైః గంధైః చ పూజితాః |
సప్త ఋషయో దీప్తిమంతో విరాజంతే యథా దివి |౧-౧౪-౨౭|
ఇష్టకాః చ యథా న్యాయం కారితాః చ ప్రమాణతః |
చితోఽగ్నిః బ్రాహ్మణైః తత్ర కుశలైః శిప్లకర్మణి |౧-౧౪-౨౮|
సచిత్యో రాజ సింహస్య సంచితః కుశలైః ద్విజైః |
గరుడో రుక్మపక్షో వై త్రిగుణో అష్టా దశాత్మకః |౧-౧౪-౨౯|
నియుక్తాః తత్ర పశవః తత్ తత్ ఉద్దిశ్య దైవతం |
ఉరగాః పక్షిణః చ ఏవ యథా శాస్త్రం ప్రచోదితాః |౧-౧౪-౩౦|
శామిత్రే తు హయః తత్ర తథా జలచరాః చ యే |
ఋషిభిః సర్వం ఏవై తన్ నియుక్తం శాస్త్రతః తదా |౧-౧౪-౩౧|
పశూనాం త్రిశతం తత్ర యూపేషు నియతం తదా |
అశ్వ రత్నః ఉత్తమం తస్య రాజ్ఞో దశరథస్య హ |౧-౧౪-౩౨|
కౌసల్యా తం హయం తత్ర పరిచర్య సమంతతః |
కృపాణైః విశశాసః ఏనం త్రిభిః పరమయా ముదా |౧-౧౪-౩౩|
పతత్రిణా తదా సార్ధం సుస్థితేన చ చేతసా |
అవసత్ రజనీం ఏకాం కౌసల్యా ధర్మ కామ్యయా |౧-౧౪-౩౪|
హోతా అధ్వర్యుః తథ ఉద్గాతా హస్తేన సమయోజయన్ |
మహిష్యా పరివృత్త్యా అథ వావాతాం అపరాం తథా |౧-౧౪-౩౫|
పతత్రిణః తస్య వపాం ఉద్ధృత్య నియతేఇంద్రియః |
ఋత్విక్ పరమ సంపన్నః శ్రపయామాస శాస్త్రతః |౧-౧౪-౩౬|
ధూమ గంధం వపాయాః తు జిఘ్రతి స్మ నరాధిపః |
యథా కాలం యథా న్యాయం నిర్ణుదన్ పాపం ఆత్మనః |౧-౧౪-౩౭|
హయస్య యాని చ అంగాని తాని సర్వాణి బ్రాహ్మణాః |
అగ్నౌ ప్రాస్యంతి విధివత్ సమస్తాః షోడశ ఋత్విజః |౧-౧౪-౩౮|
ప్లక్ష శాఖాసు యజ్ఞానాం అన్యేషాం క్రియతే హవిః |
అశ్వ మేధస్య యజ్ఞస్య వైతసో భాగః ఇష్యతే |౧-౧౪-౩౯|
త్ర్యహోఽశ్వ మేధః సంఖ్యాతః కల్ప సూత్రేణ బ్రాహ్మణైః |
చతుష్టోమం అహః తస్య ప్రథమం పరికల్పితం |౧-౧౪-౪౦|
ఉక్థ్యం ద్వితీయం సంఖ్యాతం అతిరాత్రం తథోత్తరం |
కారితాః తత్ర బహవో విహితాః శాస్త్ర దర్శనాత్ |౧-౧౪-౪౧|
జ్యోతిష్టోమ ఆయుషీ చ ఏవం అతిరాత్రౌ వినిర్మితౌ |
అభిజిత్ విశ్వజిత్ చ ఏవం అప్తోర్యామో మహాక్రతుః |౧-౧౪-౪౨|
ప్రాచీం హోత్రే దదౌ రాజా దిశం స్వకుల వర్ధనః
అధ్వర్యవే ప్రతీచీం తు బ్రహ్మణే దక్షిణాం దిశం |౧-౧౪-౪౩|
ఉద్గాత్రే చ తథా ఉదీచీం దక్షిణైఏషా వినిర్మితా |
అశ్వమేధే మహాయజ్ఞే స్వయంభు విహితే పురా |౧-౧౪-౪౪|
క్రతుం సమాప్య తు తదా న్యాయతః పురుషర్షభః |
ఋత్విగ్భ్యో హి దదౌ రాజా ధరాం తాం కులవర్ధనః |౧-౧౪-౪౫|
ఏవం దత్త్వా ప్రహృష్టో అభూత్ శ్రీమాన్ ఇక్ష్వాకు నందన |
ఋత్విజః తు అబ్రువన్ సర్వే రాజానం గత కిల్బిషం |౧-౧౪-౪౬|
భవాన్ ఏవ మహీం కృత్స్నాం ఏకో రక్షితుం అర్హతి |
న భూమ్యా కార్యం అస్మాకం న హి శక్తాః స్మ పాలనే |౧-౧౪-౪౭|
రతాః స్వాధ్యాయ కరణే వయం నిత్యం హి భూమిప |
నిష్క్రయం కించిత్ ఏవ ఇహ ప్రయచ్ఛతు భవాన్ ఇతి |౧-౧౪-౪౮|
మణి రత్నం సువర్ణం వా గావో యద్ వా సముద్యతం |
తత్ ప్రయచ్ఛ నరశ్రేష్ట ధరణ్యా న ప్రయోజనం |౧-౧౪-౪౯|
ఏవం ఉక్తో నరపతిః బ్రాహ్మణైః వేద పారగైః |
గవాం శత సహస్రాణి దశ తేభ్యో దదౌ నృపః |౧-౧౪-౫౦|
దశ కోటి సువర్ణస్య రజతస్య చతుర్ గుణం |
ఋత్విజః చ తతః సర్వే ప్రదదుః సహితా వసు |౧-౧౪-౫౧|
ఋష్యశృంగాయ మునయే వసిష్ఠాయ చ ధీమతే |
తతః తే న్యాయతః కృత్వా ప్రవిభాగం ద్విజోత్తమాః |౧-౧౪-౫౨|
సుప్రీత మనసః సర్వే ప్రత్యూచుః ముదితా భృశం |
తతః ప్రసర్పకేభ్యస్తు హిరణ్యం సుసమాహితః |౧-౧౪-౫౩|
జాంబూనదం కోఓటి సంఖ్యం బ్రాహ్మణేభ్యో దదౌ తదా |
దరిద్రాయ ద్విజాయ అథ హస్త ఆభరణం ఉత్తమం |౧-౧౪-౫౪|
కస్మై చిత్ యాచమానాయ దదౌ రాఘవ నందనః |
తతః ప్రీతేషు విధివత్ ద్విజేషు ద్విజ వత్సలః |౧-౧౪-౫౫|
ప్రణామం అకరోత్ తేషాం హర్ష వ్యాకులిత ఇంద్రియః |
తస్య ఆశిషోఽథ వివిధా బ్రాహ్మణైః సముదాహృతాః |౧-౧౪-౫౬|
ఉదారస్య నృవీరస్య ధరణ్యాం పతితస్య చ |
తతః ప్రీత మనా రజా ప్రాప్య యజ్ఞం అనుత్తమం |౧-౧౪-౫౭|
పాప అపహం స్వర్ నయనం దుస్తరం పార్థివర్షభైః |
తతోఽబ్రవీత్ ఋశ్య్శృంగం రాజా దశరథః తదా |౧-౧౪-౫౮|
కులస్య వర్ధనం త్వం తు కర్తుం అర్హసి సువ్రత |
తథేతి చ స రాజానం ఉవాచ ద్విజసత్తమః |
భవిష్యంతి సుతా రాజన్ చత్వారః తే కులోద్వహాః |౧-౧౪-౫౯|
స తస్య వాక్యం మధురం నిశమ్య
ప్రణమ్య తస్మై ప్రయతో నృపేంద్ర |
జగామ హర్షం పరమం మహాత్మా
తం ఋష్యశ్ఋ్‌ఙ్గం పునరపి ఉవాచ |౧-౧౪-౬౦|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే బాలకాండే చతుర్దశః సర్గః |౧-౧౪|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే బాలకాండే పఞ్చదశః సర్గః |౧-౧౫|
|
|
|
|
లబ్ధ సఙ్జ్ఞః తతః తం తు వేదజ్ఞో నృపం అబ్రవీత్ |౧-౧౫-౧|
ఇష్టిం తేఽహం కరిష్యామి పుత్రీయాం పుత్ర కారణాత్ |
అథర్వ సిరసి ప్రోక్తైః మంత్రైః సిద్ధాం విధానతః |౧-౧౫-౨|
తతః ప్రాక్రమత్ ఇదం ఇష్టిం తాం పుత్రీయాం పుత్ర కారణాత్ |
జుహావ అగ్నౌ చ తేజస్వీ మంత్ర దృష్టేన కర్మణా |౧-౧౫-౩|
తతో దేవాః స గంధర్వాః సిద్ధాః చ పరమ ఋషయః |
భాగ ప్రతిగ్రహార్థం వై సమవేతా యథావిధి |౧-౧౫-౪|
తాః సమేత్య యథా న్యాయం తస్మిన్ సదసి దేవతాః |
అబ్రువన్ లోక కర్తారం బ్రహ్మాణం వచనం తతః |౧-౧౫-౫|
భగవన్ త్వత్ ప్రసాదేన రావణో నామ రాక్షసః |
సర్వాన్ నో బాధతే వీర్యాత్ శాసితుం తం న శక్నుమః |౧-౧౫-౬|
త్వయా తస్మై వరో దత్తః ప్రీతేన భగవన్ తదా |
మానయంతః చ తం నిత్యం సర్వం తస్య క్షమామహే |౧-౧౫-౭|
ఉద్వేజయతి లోకాన్ త్రీన్ ఉచ్ఛ్రితాన్ ద్వేష్టి దుర్మతిః |
శక్రం త్రిదశ రాజానం ప్రధర్షయితుం ఇచ్ఛతి |౧-౧౫-౮|
ఋషీన్ యక్షాన్ స గంధర్వాన్ అసురాన్ బ్రాహ్మణాన్ తథా |
అతిక్రామతి దుర్ధర్షో వర దానేన మోహితః |౧-౧౫-౯|
నైనం సూర్యః ప్రతపతి పార్శ్వే వాతి న మారుతః |
చలోర్మిమాలీ తం దృష్ట్వా సముద్రోఽపి న కంపతే |౧-౧౫-౧౦|
తన్ మహన్నో భయం తస్మాత్ రాక్షసాత్ ఘోర దర్శనాత్ |
వధార్థం తస్య భగవన్ ఉపాయం కర్తుం అర్హసి |౧-౧౫-౧౧|
ఏవం ఉక్తః సురైః సర్వైః చింతయిత్వా తతోఽబ్రవీత్ |
హంతా అయం విదితః తస్య వధోపాయో దురాత్మనః |౧-౧౫-౧౨|
తేన గంధర్వ యక్షాణాం దేవతానాం చ రక్షసాం |
అవధ్యోఽస్మి ఇతి వాగుక్తా తథేతి ఉక్తం చ తన్ మయా |౧-౧౫-౧౩|
న అకీర్తయత్ అవజ్ఞానాత్ తత్ రక్షో మానుషాం తదా |
తస్మాత్ స మానుషాత్ వధ్యో మృత్యుః న అన్యోఽస్య విద్యతే |౧-౧౫-౧౪|
ఏతత్ శ్రుత్వా ప్రియం వాక్యం బ్రహ్మణా సముదాహృతం |
దేవా మహర్షయః సర్వే ప్రహృష్టాః తే అభవన్ తదా |౧-౧౫-౧౫|
ఏతస్మిన్ అనంతరే విష్ణుః ఉపయాతో మహాద్యుతిః |
శఙ్ఖ చక్ర గదా పాణిః పీత వాసా జగత్పతిః |౧-౧౫-౧౬|
వైనతేయం సమారూహ్య భాస్కర తోయదం యథా |
తప్త హాటక కేయూరో వంద్యమానః సురోత్తమైః |౧-౧౫-౧౭|
బ్రహ్మణా చ సమాగమ్య తత్ర తస్థౌ సమాహితః |
తం అబ్రువన్ సురాః సర్వే సమభిష్టూయ సంనతాః |౧-౧౫-౧౮|
త్వాం నియోక్ష్యామహే విష్ణో లోకానాం హిత కామ్యయా |
రాజ్ఞో దశరథస్య త్వం అయోధ్య అధిపతేః విభోః |౧-౧౫-౧౯|
ధర్మజ్ఞస్య వదాన్యస్య మహర్షి సమ తేజసః |
అస్య భార్యాసు తిసృషు హ్రీ శ్రీ కీర్తి ఉపమాసు చ |౧-౧౫-౨౦|
విష్ణో పుత్రత్వం ఆగచ్ఛ కృత్వా ఆత్మానం చతుర్విధం |
తత్ర త్వం మానుషో భూత్వా ప్రవృద్ధం లోక కణ్టకం |౧-౧౫-౨౧|
అవధ్యం దైవతైః విష్ణో సమరే జహి రావణం |
స హి దేవాన్ స గంధర్వాన్ సిద్ధాన్ చ ఋషి సత్తమాన్ |౧-౧౫-౨౨|
రాక్షసో రావణో మూర్ఖో వీర్య ఉద్రేకేణ బాధతే |
ఋషయః చ తతః తేన గంధర్వా అప్సరసః తథా |౧-౧౫-౨౩|
క్రీడయంతో నందన వనే రైఉద్రేణ వినిపాతితాః |
వధార్థం వయం ఆయాతాః తస్య వై మునిభిః సహ |౧-౧౫-౨౪|
సిద్ధ గంధర్వ యక్షాః చ తతః త్వాం శ్రరణం గతాః |
త్వం గతిః పరమా దేవ సర్వేషాం నః పరంతపః |౧-౧౫-౨౫|
వధాయ దేవ శతౄణాం నృణాం లోకే మనః కురు |
ఏవం స్తుతస్తు దేవేశో విష్ణుః త్రిదశః పుంగవః |౧-౧౫-౨౬|
పితామహ పురోగాన్ తాన్ సర్వ లోక నమస్కృతః
అబ్రవీత్ త్రిదశాన్ సర్వాన్ సమేతాన్ ధర్మ సంహితాన్ |౧-౧౫-౨౭|
భయం త్యజత భద్రం వో హితార్థం యుధి రావణం |
స పుత్ర పౌత్రం స అమాత్యం స మిత్ర జ్ఞాతి బాంధవం |౧-౧౫-౨౮|
హత్వా క్రూరం దురాధర్షం దేవ ఋషీణాం భయావహం |
దశ వర్ష సహస్రాణి దశ వర్ష శతాని చ |౧-౧౫-౨౯|
వత్స్యామి మానుషే లోకే పాలయన్ పృధ్వీం ఇమాం |
ఏవం దత్వా వరం దేవో దేవానాం విష్ణుః ఆత్మవాన్ |౧-౧౫-౩౦|
మానుషే చింతయామాస జన్మభూమిం అథ ఆత్మనః |
తతః పద్మ పలాశాక్షః కృత్వా ఆత్మానం చతుర్విధం |౧-౧౫-౩౧|
పితరం రోచయామాస తదా దశరథం నృపం |
తదా దేవ ఋషి గంధర్వాః స రుద్రాః స అప్సరో గణాః |
స్తుతిభిః దివ్య రూపాభిః తుష్టువుః మధుసూదనం |౧-౧౫-౩౨|
తం ఉద్ధతం రావణం ఉగ్ర తేజసం
ప్రవృద్ధ దర్పం త్రిదశేశ్వర వర ద్విషం |
విరావణం సాధు తపస్వి కణ్టకం
తపస్వినాం ఉద్ధర తం భయావహం |౧-౧౫-౩౩|
తమేవ హత్వా స బలం స బాంధవం
విరావణం రావణం ఉగ్ర పౌరుషం |
స్వర్ లోకం ఆగచ్ఛ గత జ్వరః చిరం
సురేంద్ర గుప్తం గత దోష కల్మషం |౧-౧౫-౩౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే బాలకాండే పఞ్చదశః సర్గః |౧-౧౫|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే బాలకాండే షోడశః సర్గః |౧-౧౬|
|
|
|
|
జానన్ అపి సురాన్ ఏవం శ్లక్ష్ణం వచనం అబ్రవీత్ |౧-౧౬-౧|
ఉపాయః కో వధే తస్య రాక్ష్సాధిపతేః సురాః |
యం అహం తం సమాస్థాయ నిహన్యాం ఋషి కణ్టకం |౧-౧౬-౨|
ఏవం ఉక్తాః సురాః సర్వే ప్రత్యూచుః విష్ణుం అవ్యయం |
మానుషం రూపం ఆస్థాయ రావణం జహి సంయుగే |౧-౧౬-౩|
స హి తేపే తపః తీవ్రం దీర్ఘ కాలం అరిందమ |
యేన తుష్టోఽభవత్ బ్రహ్మా లోక కృత్ లోక పూర్వజః |౧-౧౬-౪|
సంతుష్టః ప్రదదౌ తస్మై రాక్షసాయ వరం ప్రభుః |
నానావిధేభ్యో భూతేభ్యో భయం న అన్యత్ర మానుషాత్ |౧-౧౬-౫|
అవజ్ఞాతాః పురా తేన వరదానే హి మానవాః |
ఏవం పితామహాత్ తస్మాత్ వరదానేన గర్వితః |౧-౧౬-౬|
ఉత్సాదయతి లోకాన్ త్రీఈన్ స్త్రియః చ అపి అపకర్షతి |
తస్మాత్ తస్య వధో దృష్టో మానుషేభ్యః పరంతప |౧-౧౬-౭|
ఇతి ఏతత్ వచనం శ్రుత్వా సురాణాం విష్ణుః ఆత్మవాన్ |
పితరం రోచయామాస తదా దశరథం నృపం |౧-౧౬-౮|
స చ అపి అపుత్రో నృపతిః తస్మిన్ కాలే మహాద్యుతిః |
అయజత్ పుత్రియాం ఇష్టిం పుత్రేప్సుః అరిసూదనః |౧-౧౬-౯|
స కృత్వా నిశ్చయం విష్ణుః ఆమంత్ర్య చ పితామహం |
అంతర్ధానం గతో దేవైః పూజ్య మానో మహర్షిభిః |౧-౧౬-౧౦|
తతో వై యజమానస్య పావకాత్ అతుల ప్రభం |
ప్రాదుర్భూతం మహద్భూతం మహావీర్యం మహాబలం |౧-౧౬-౧౧|
కృష్ణం రక్తాంబర ధరం రక్తాస్యం దుందుభి స్వనం |
స్నిగ్ధ హర్యక్ష తనుజ శ్మశ్రు ప్రవరం ఊర్ధజం |౧-౧౬-౧౨|
శుభ లక్షణ సంపన్నం దివ్య ఆభరణ భూషితం |
శైల శృఙ్గ సముత్సేధం దృప్త శార్దూల విక్రమం |౧-౧౬-౧౩|
దివాకర సమాకారం దీప్త అనల శిఖోపమం |
తప్త జాంబూనదమయీం రాజతాంత పరిచ్ఛదాం |౧-౧౬-౧౪|
దివ్య పాయస సంపూర్ణాం పాత్రీం పత్నీం ఇవ ప్రియాం |
ప్రగృహ్య విపులాం దోర్భ్యాం స్వయం మాయామయీం ఇవ |౧-౧౬-౧౫|
సమవేక్ష్య అబ్రవీత్ వాక్యం ఇదం దశరథం నృపం |
ప్రాజాపత్యం నరం విద్ధి మాం ఇహ అభ్యాగతం నృప |౧-౧౬-౧౬|
తతః పరం తదా రాజా ప్రతి ఉవాచ కృత అంజలిః |
భగవన్ స్వాగతం తేఽస్తు కిమహం కరవాణి తే |౧-౧౬-౧౭|
అథో పునః ఇదం వాక్యం ప్రాజాపత్యో నరోఽబ్రవీత్ |
రాజన్ అర్చయతా దేవాన్ అద్య ప్రాప్తం ఇదం త్వయా |౧-౧౬-౧౮|
ఇదం తు నృప శార్దూల పాయసం దేవ నిర్మితం |
ప్రజా కరం గృహాణ త్వం ధన్యం ఆరోగ్య వర్ధనం |౧-౧౬-౧౯|
భార్యాణాం అనురూపాణాం అశ్నీత ఇతి ప్రయచ్ఛ వై |
తాసు త్వం లప్స్యసే పుత్రాన్ యదర్థం యజసే నృప |౧-౧౬-౨౦|
తథా ఇతి నృపతిః ప్రీతః శిరసా ప్రతి గృహ్య తాం |
పాత్రీం దేవ అన్న సంపూర్ణాం దేవ దత్తాం హిరణ్మయీం |౧-౧౬-౨౧|
అభివాద్య చ తత్ భూతం అద్భుతం ప్రియ దర్శనం |
ముదా పరమయా యుక్తః చకార అభిప్రదక్షిణం |౧-౧౬-౨౨|
తతో దశరథః ప్రాప్య పాయసం దేవ నిర్మితం |
బభూవ పరమ ప్రీతః ప్రాప్య విత్తం ఇవ అధనః |౧-౧౬-౨౩|
తతః తత్ అద్భుత ప్రఖ్యం భూతం పరమ భాస్వరం |
సంవర్తయిత్వా తత్ కర్మ తత్ర ఏవ అంతరధీయత |౧-౧౬-౨౪|
హర్ష రశ్మిభిః ఉద్ద్యోతం తస్య అంతఃపురం ఆబభౌ |
శారదస్య అభిరామస్య చంద్రస్య ఇవ నభః అంశుభిః |౧-౧౬-౨౫|
సః అంతఃపురం ప్రవిశ్య ఏవ కౌసల్యాం ఇదం అబ్రవీత్ |
పాయసం ప్రతిగృహ్ణీష్వ పుత్రీయం తు ఇదం ఆత్మనః |౧-౧౬-౨౬|
కౌసల్యాయై నరపతిః పాయస అర్ధం దదౌ తదా |
అర్ధాత్ అర్ధం దదౌ చ అపి సుమిత్రాయై నరాధిపః |౧-౧౬-౨౭|
కైకేయ్యై చ అవశిష్ట అర్ధం దదౌ పుత్రార్థ కారణాత్ |
ప్రదదౌ చ అవశిష్ట అర్ధం పాయసస్య అమృత ఉపమం |౧-౧౬-౨౮|
అనుచింత్య సుమిత్రాయై పునః ఏవ మహీపతిః |
ఏవం తాసాం దదౌ రాజా భార్యాణాం పాయసం పృథక్ |౧-౧౬-౨౯|
తాః చ ఏవం పాయసం ప్రాప్య నరేంద్రస్య ఉత్తమాః స్త్రియః |
సమ్మానం మేనిరే సర్వాః ప్రహర్ష ఉదిత చేతసః |౧-౧౬-౩౦|
తతస్తు తాః ప్రాశ్య తద్ ఉత్తమ స్త్రియో
మహీపతేః ఉత్తమ పాయసం పృథక్ |
హుతాశన ఆదిత్య సమాన తేజసః
అచిరేణ గర్భాన్ ప్రతిపేదిరే తదా |౧-౧౬-౩౧|
తతస్తు రాజా ప్రతివీక్ష్య తాః స్త్రియః
ప్రరూఢ గర్భాః ప్రతి లబ్ధ మానసః |
బభూవ హృష్టః త్రిదివే యథా హరిః
సురేంద్ర సిద్ధ ఋషి గణాభిపూజితః |౧-౧౬-౩౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే బాలకాండే షోడశః సర్గః |౧-౧౬|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే బాలకాండే సప్తదశః సర్గః |౧-౧౭|
|
|
|
|
ఉవాచ దేవతాః సర్వాః స్వయంభూః భగవాన్ ఇదం |౧-౧౭-౧|
సత్య సంధస్య వీరస్య సర్వేషాం నో హితైషిణః |
విష్ణోః సహాయాన్ బలినః సృజధ్వం కామ రూపిణః |౧-౧౭-౨|
మాయా విదః చ శూరాం చ వాయు వేగ సమాన్ జవే |
నయజ్ఞాన్ బుద్ధి సంపన్నాన్ విష్ణు తుల్య పరాక్రమాన్ |౧-౧౭-౩|
అసంహార్యాన్ ఉపాయజ్ఞాన్ దివ్య సంహనన అన్వితాన్ |
సర్వ అస్త్ర గుణ సంపన్నానన్ అమృత ప్రాశనాన్ ఇవ |౧-౧౭-౪|
అప్సరస్సు చ ముఖ్యాసు గంధర్వాణాం తనూషు చ |
యక్ష పన్నగ కన్యాసు ఋక్ష విద్యాధరీషు చ |౧-౧౭-౫|
కింనరీణాం చ గాత్రేషు వానరీనాం తనూసు చ |
సృజధ్వం హరి రూపేణ పుత్రాన్ తుల్య పరాక్రమాన్ |౧-౧౭-౬|
పూర్వం ఏవ మయా సృష్టో జాంబవాన్ ఋక్ష పుఙ్గవః |
జృంభమాణస్య సహసా మమ వక్రాత్ అజాయత |౧-౧౭-౭|
తే తథా ఉక్తాః భగవతా తత్ ప్రతి శ్రుత్య శాసనం |
జనయామాసుః ఏవం తే పుత్రాన్ వానర రూపిణః |౧-౧౭-౮|
ఋషయః చ మహాత్మానః సిద్ధ విద్యాధర ఉరగాః |
చారణాః చ సుతాన్ వీరాన్ ససృజుః వన చారిణః |౧-౧౭-౯|
వానరేంద్రం మహేంద్ర ఆభం ఇంద్రః వాలినం ఆత్మజం |
సుగ్రీవం జనయామాస తపనః తపతాం వరః |౧-౧౭-౧౦|
బృహస్పతిః తు అజనయత్ తారం నామ మహా కపిం |
సర్వ వానర ముఖ్యానాం బుద్ధిమంతం అనుత్తమం |౧-౧౭-౧౧|
ధనదస్య సుతః శ్రీమాన్ వానరో గంధమాదనః |
విశ్వకర్మా తు అజనయన్ నలం నామ మహా కపిం |౧-౧౭-౧౨|
పావకస్య సుతః శ్రీమాన్ నీలః అగ్ని సదృశ ప్రభః |
తేజసా యశసా వీర్యాత్ అత్యరిచ్యత వీర్యవాన్ |౧-౧౭-౧౩|
రూప ద్రవిణ సంపన్నౌ అశ్వినౌ రూపసంమతౌ |
మైందం చ ద్వివిదం చ ఏవ జనయామాసతుః స్వయం |౧-౧౭-౧౪|
వరుణో జనయామాస సుషేణం నామ వానరం |
శరభం జనయామాస పర్జన్యః తు మహాబలః |౧-౧౭-౧౫|
మారుతస్య ఔరసః శ్రీమాన్ హనుమాన్ నామ వానరః |
వజ్ర సంహననోపేతో వైనతేయ సమః జవే |౧-౧౭-౧౬|
సర్వ వానర ముఖ్యేషు బుద్ధిమాన్ బలవాన్ అపి |
తే సృష్టా బహు సాహస్రా దశగ్రీవ వధే ఉద్యతాః |౧-౧౭-౧౭|
అప్రమేయ బలా వీరా విక్రాంతాః కామ రూపిణః |
తే గజ అచల సంకాశా వపుష్మంతో మహాబలాః |౧-౧౭-౧౮|
ఋక్ష వానర గోపుచ్ఛాః క్షిప్రం ఏవ అభిజజ్ఞిరే |
యస్య దేవస్య యద్ రూపం వేషో యః చ పరాక్రమః |౧-౧౭-౧౯|
అజాయత సమం తేన తస్య తస్య పృథక్ పృథక్ |
గోలాంగూలేషు చ ఉత్పన్నాః కించిద్ ఉన్నత విక్రమాః |౧-౧౭-౨౦|
ఋక్షీషు చ తథా జాతా వానరాః కింనరీషు చ |
దేవా మహర్షి గంధర్వాః తార్క్ష్య యక్షా యశస్వినః |౧-౧౭-౨౧|
నాగాః కింపురుషాః చ ఏవ సిద్ధ విద్యాధర ఉరగాః |
బహవో జనయామాసుః హృష్టాః తత్ర సహస్రశః |౧-౧౭-౨౨|
చారణాః చ సుతాన్ వీరాన్ ససృజుః వన చారిణః |
వానరాన్ సు మహాకాయాన్ సర్వాన్ వై వన చారిణః |౧-౧౭-౨౩|
అప్సరస్సు చ ముఖ్యాసు తదా విద్యధరీషు చ |
నాగ కన్యాసు చ తదా గంధర్వీణాం తనూషు చ |
కామ రూప బలోపేతా యథా కామ విచారిణః |౧-౧౭-౨౪|
సింహ శార్దూల సదృశా దర్పేణ చ బలేన చ |
శిలా ప్రహరణాః సర్వే సర్వే పర్వత యోధినః |౧-౧౭-౨౫|
నఖ దన్ష్ట్ర ఆయుధాః సర్వే సర్వే సర్వ అస్త్ర కోవిదాః |
విచాల యేయుః శైలేంద్రాన్ భేద యేయుః స్థిరాన్ ద్రుమాన్ |౧-౧౭-౨౬|
క్షోభ యేయుః చ వేగేన సముద్రం సరితాం పతిం |
దార యేయుః క్షితిం పద్భ్యాం ఆప్లవేయుః మహా అర్ణవన్ |౧-౧౭-౨౭|
నభస్థలం విశేయుర్ చ గృహ్ణీయుర్ అపి తోయదాన్ |
గృహ్ణీయుర్ అపి మాతంగాన్ మత్తాన్ ప్రవ్రజతో వనే |౧-౧౭-౨౮|
నర్దమానాః చ నాదేన పాత యేయుః విహంగమాన్ |
ఈదృశానాం ప్రసూతాని హరీణాం కామ రూపిణాం |౧-౧౭-౨౯|
శతం శత సహస్రాణి యూథపానాం మహాత్మనాం |
తే ప్రధానేషు యూథేషు హరీణాం హరియూథపాః |౧-౧౭-౩౦|
బభూవుర్ యూథప శ్రేష్ఠాన్ వీరాం చ అజనయన్ హరీన్ |
అన్యే ఋక్షవతః ప్రస్థాన్ ఉపతస్థుః సహస్రశః |౧-౧౭-౩౧|
అన్యే నానా విధాన్ శైలాన్ కాననాని చ భేజిరే |
సూర్య పుత్రం చ సుగ్రీవం శక్ర పుత్రం చ వాలినం |౧-౧౭-౩౨|
భ్రాతరౌ ఉపతస్థుః తే సర్వే చ హరి యూథపాః |
నలం నీలం హనూమంతం అన్యాంశ్చ హరి యూథపాన్ |౧-౧౭-౩౩|
తే తార్క్ష్య బల సంపన్నాః సర్వే యుద్ధ విశారదాః |
విచరంతోఽర్దయన్ సర్వాన్ సింహ వ్యాఘ్ర మహోరగాన్ |౧-౧౭-౩౪|
మహాబలో మహాబాహుః వాలీ విపుల విక్రమః |
జుగోప భుజ వీర్యేణ ఋక్ష గోపుచ్ఛ వానరాన్ |౧-౧౭-౩౫|
తైః ఇయం పృధ్వీ శూరైః సపర్వత వన అర్ణవా |
కీర్ణా వివిధ సంస్థానైః నానా వ్యంజన లక్షణైః |౧-౧౭-౩౬|
తైః మేఘ బృందాచల కూట సంనిభైః
మహాబలైః వానర యూథప అధిపైః |
బభూవ భూః భీమ శరీర రూపైః
సమావృతా రామ సహాయ హేతోః |౧-౧౭-౩౭|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే బాలకాండే సప్తదశః సర్గః |౧-౧౭|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment