|
|
|
|
వందినః పర్యుపాతిష్ఠంస్ తత్ పార్థివ నివేశనం |౨-౬౫-౧|
సూతాః పరమసంస్కారాః మఙ్గళాశ్చోఓత్తమశ్రుతాః |
గాయకాః స్తుతిశీలాశ్చ నిగదంతః పృథక్ పృథక్|౨-౬౫-౨|
రాజానం స్తుతాం తేషాముదాత్తాభిహితాశిషాం |
ప్రాసాదాభోగవిస్తీర్ణః స్తుతిశబ్దో హ్యవర్తత |౨-౬౫-౩|
తతస్తు స్తువతాం తేషాం సూతానాం పాణివాదకాః |
అవదానాన్యుదాహృత్య పాణివాదా నవాదయన్ |౨-౬౫-౪|
తేన శబ్దేన విహగాః ప్రతిబుద్ధా విసస్వనుః |
శాఖాస్థాః పఞ్జరస్థాశ్చ యే రాజకులగోచరాః |౨-౬౫-౫|
వ్యాహృతాః పుణ్య్శబ్దాశ్చ వీణానాం చాపి నిస్స్వనాః |
ఆశీర్గేయం చ గాథానాం పూరయామాస వేశ్మ తత |౨-౬౫-౬|
తతః శుచి సమాచారాః పర్యుపస్థాన కోవిదః |
స్త్రీ వర్ష వర భూయిష్ఠాఉపతస్థుర్ యథా పురం |౨-౬౫-౭|
హరి చందన సంపృక్తం ఉదకం కాంచనైః ఘటైః |
ఆనిన్యుః స్నాన శిక్షా ఆజ్ఞా యథా కాలం యథా విధి |౨-౬౫-౮|
మంగల ఆలంభనీయాని ప్రాశనీయాన్ ఉపస్కరాన్ |
ఉపనిన్యుస్ తథా అపి అన్యాః కుమారీ బహులాః స్త్రియః |౨-౬౫-౯|
సర్వలక్షణసంపన్నం సర్వం విధివదర్చితం |
సర్వం సుగుణలక్స్మీవత్తద్భభూవాభిహారికం |౨-౬౫-౧౦|
తతః సూర్యోదయం యావత్సర్వం పరిసముత్సుకం |
తస్థావనుపసంప్రాప్తం కిం స్విదిత్యుపశ్ |౨-౬౫-౧౧|
అథ యాః కోసల ఇంద్రస్య శయనం ప్రత్యనంతరాః |
తాః స్త్రియః తు సమాగమ్య భర్తారం ప్రత్యబోధయన్ |౨-౬౫-౧౨|
తథాప్యుచితవృత్తాస్తా వినయేన నయేన చ |
న హ్యస్య శయనం స్పృష్ట్వా కిం చిదప్యుపలేభిరే |౨-౬౫-౧౩|
తాః స్త్రీయః స్వప్నశీలజ్ఞాస్చేష్టాసంచలనాదిషు |
తా వేపథు పరీతాః చ రాజ్ఞః ప్రాణేషు శంకితాః |౨-౬౫-౧౪|
ప్రతిస్రోతః తృణ అగ్రాణాం సదృశం సంచకంపిరే |
అథ సంవేపమనానాం స్త్రీణాం దృష్ట్వా చ పార్థివం |౨-౬౫-౧౫|
యత్ తత్ ఆశంకితం పాపం తస్య జజ్ఞే వినిశ్చయః |
కౌసల్యా చ సుమిత్రా చ పుత్రశోకపరాజితే |౨-౬౫-౧౬|
ప్రసుప్తే న ప్రబుధ్యేతే యథా కాలసమన్వితే |
నిష్ప్రభా చ వివర్ణా చ సన్నా శోకేన సన్నతా |౨-౬౫-౧౭|
న వ్యరాజత కౌసల్యా తారేవ తిమిరావృతా |
కౌసల్యానంతరం రాజ్ఞః సుమిత్రా తదంతనరం |౨-౬౫-౧౮|
న స్మ విభ్రాజతే దేవీ శోకాశ్రులులితాననా |
తే చ దృష్ట్వా తథా సుప్తే శుభే దేవ్యౌ చ తం నృపం |౨-౬౫-౧౯|
సుప్తమే వోద్గతప్రాణమంతః పురమన్యత |
తతః ప్రచుక్రుశుర్ దీనాః సస్వరం తా వర అంగనాః |౨-౬౫-౨౦|
కరేణవైవ అరణ్యే స్థాన ప్రచ్యుత యూథపాః |
తాసాం ఆక్రంద శబ్దేన సహసా ఉద్గత చేతనే |౨-౬౫-౨౧|
కౌసల్యా చ సుమిత్రాచ త్యక్త నిద్రే బభూవతుః |
కౌసల్యా చ సుమిత్రా చ దృష్ట్వా స్పృష్ట్వా చ పార్థివం |౨-౬౫-౨౨|
హా నాథ ఇతి పరిక్రుశ్య పేతతుర్ ధరణీ తలే |
సా కోసల ఇంద్ర దుహితా వేష్టమానా మహీ తలే |౨-౬౫-౨౩|
న బభ్రాజ రజో ధ్వస్తా తారా ఇవ గగన చ్యుతా |
నృపే శాంతగుణే జాతే కౌసల్యాం పతితాం భువి |౨-౬౫-౨౪|
ఆపశ్యంస్తాః స్త్రియః సర్వా హతాం నాగవధూమివ |
తతః సర్వా నరేంద్రస్య కైకేయీప్రముఖాః స్త్రియః |౨-౬౫-౨౫|
రుదంత్యః శోకసంతప్తా నిపేతుర్గతచేతనాః |
తాభిః స బలవాన్నాదః క్రోశంతీభిరనుద్రుతః |౨-౬౫-౨౬|
యేన స్ఫీతీకృతో భూయస్తద్గృహం సమనాదయత్ |
తత్ సముత్త్రస్త సంభ్రాంతం పర్యుత్సుక జన ఆకులం |౨-౬౫-౨౭|
సర్వతః తుముల ఆక్రందం పరితాప ఆర్త బాంధవం |
సద్యో నిపతిత ఆనందం దీన విక్లవ దర్శనం |౨-౬౫-౨౮|
బభూవ నర దేవస్య సద్మ దిష్ట అంతం ఈయుషః |
అతీతం ఆజ్ఞాయ తు పార్థివ ఋషభం |
యశస్వినం సంపరివార్య పత్నయః |
భృశం రుదంత్యః కరుణం సుదుహ్ఖితాః |
ప్రగృహ్య బాహూ వ్యలపన్న్ అనాథవత్ |౨-౬౫-౨౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే పఞ్చషష్ఠితమః సర్గః |౨-౬౫|
|
|
|
|
హతప్రభం ఇవ ఆదిత్యం స్వర్గథం ప్రేక్ష్య భూమిపం |౨-౬౬-౧|
కౌసల్యా బాష్ప పూర్ణ అక్షీ వివిధం శోక కర్శితా |
ఉపగృహ్య శిరః రాజ్ఞః కైకేయీం ప్రత్యభాషత |౨-౬౬-౨|
సకామా భవ కైకేయి భుంక్ష్వ రాజ్యం అకణ్టకం |
త్యక్త్వా రాజానం ఏక అగ్రా నృశంసే దుష్ట చారిణి |౨-౬౬-౩|
విహాయ మాం గతః రామః భర్తా చ స్వర్ గతః మమ |
విపథే సార్థ హీనా ఇవ న అహం జీవితుం ఉత్సహే |౨-౬౬-౪|
భర్తారం తం పరిత్యజ్య కా స్త్రీ దైవతం ఆత్మనః |
ఇచ్చేజ్ జీవితుం అన్యత్ర కైకేయ్యాః త్యక్త ధర్మణః |౨-౬౬-౫|
న లుబ్ధో బుధ్యతే దోషాన్ కిం పాకం ఇవ భక్షయన్ |
కుబ్జా నిమిత్తం కైకేయ్యా రాఘవాణాన్ కులం హతం |౨-౬౬-౬|
అనియోగే నియుక్తేన రాజ్ఞా రామం వివాసితం |
సభార్యం జనకః శ్రుత్వా పతితప్స్యతి అహం యథా |౨-౬౬-౭|
స మామనాథాం విధవాం నాద్య జానాతి ధార్మికః |
రామః కమల పత్ర అక్షో జీవ నాశం ఇతః గతః |౨-౬౬-౮|
విదేహ రాజస్య సుతా తహా సీతా తపస్వినీ |
దుహ్ఖస్య అనుచితా దుహ్ఖం వనే పర్యుద్విజిష్యతి |౨-౬౬-౯|
నదతాం భీమ ఘోషాణాం నిశాసు మృగ పక్షిణాం |
నిశమ్య నూనం సంస్త్రస్తా రాఘవం సంశ్రయిష్యతి |౨-౬౬-౧౦|
వృద్ధః చైవ అల్ప పుత్రః చ వైదేహీం అనిచింతయన్ |
సో అపి శోక సమావిష్టః నను త్యక్ష్యతి జీవితం |౨-౬౬-౧౧|
సాహమద్యైవ దిష్టాంతం గమిష్యామి పతివ్రతా |
ఇదం శరీరమాలిఙ్గ్య ప్రవేక్ష్యామి హుతాశనం |౨-౬౬-౧౨|
తాం తతః సంపరిష్వజ్య విలపంతీం తపస్వినీం |
వ్యపనిన్యుః సుదుహ్ఖ ఆర్తాం కౌసల్యాం వ్యావహారికాః |౨-౬౬-౧౩|
తైల ద్రోణ్యాం అథ అమాత్యాః సంవేశ్య జగతీ పతిం |
రాజ్ఞః సర్వాణి అథ ఆదిష్టాః చక్రుః కర్మాణి అనంతరం |౨-౬౬-౧౪|
న తు సంకలనం రాజ్ఞో వినా పుత్రేణ మంత్రిణః |
సర్వజ్ఞాః కర్తుం ఈషుస్ తే తతః రక్షంతి భూమిపం |౨-౬౬-౧౫|
తైల ద్రోణ్యాం తు సచివైః శాయితం తం నర అధిపం |
హా మృతః అయం ఇతి జ్ఞాత్వా స్త్రియః తాః పర్యదేవయన్ |౨-౬౬-౧౬|
బాహూన్ ఉద్యమ్య కృపణా నేత్ర ప్రస్రవణైః ముఖైః |
రుదంత్యః శోక సంతప్తాః కృపణం పర్యదేవయన్ |౨-౬౬-౧౭|
హా మహారాజ రామేణ సతతం ప్రియవాదినా |
విహీనాః సత్యసంధేన కిమర్థం విజహాసి నః |౨-౬౬-౧౮|
కైకేయ్యా దుష్టభావాయా రాఘవేణ వియోజితాః |
కథం పతిఘ్న్యా వత్స్యామః సమీపే విధవా వయం |౨-౬౬-౧౯|
స హి నాథః సదాస్మాకం తవ చ ప్రభురాత్మవాన్ |
వనం రామో గతః శ్రీమాన్ విహాయ నృపతిశ్రియం |౨-౬౬-౨౦|
త్వయా తేన చ వీరేణ వినా వ్యసనమోహితాః |
కథం వయం నివత్స్యామః కైకేయ్యా చ విదూషితాః |౨-౬౬-౨౧|
యయా తు రాజా రామశ్చ లక్ష్మణశ్చ మహాబలః |
సీతయా సహ సంత్య్క్తాః సా కమన్యం న హాస్యతి |౨-౬౬-౨౨|
తా బాష్పేణ చ సంవీతాః శోకేన విపులేన చ |
వ్యవేష్టంత నిరానందా రాఘవస్య వరస్త్రీయః |౨-౬౬-౨౩|
నిశా నక్షత్ర హీనా ఇవ స్త్రీ ఇవ భర్తృ వివర్జితా |
పురీ న అరాజత అయోధ్యా హీనా రాజ్ఞా మహాత్మనా |౨-౬౬-౨౪|
బాష్ప పర్యాకుల జనా హాహా భూత కుల అంగనా |
శూన్య చత్వర వేశ్మ అంతా న బభ్రాజ యథా పురం |౨-౬౬-౨౫|
గత ప్రభా ద్యౌర్ ఇవ భాస్కరం వినా |
వ్యపేత నక్షత్ర గణా ఇవ శర్వరీ |
నివృత్తచారః సహసా గతో రవిః |
ప్రవృత్తచారా రాజనీ హ్యుపస్థితా |౨-౬౬-౨౬|
ఋతే తు పుత్రాద్దహనం మహీపతే |
ర్నరోచయంతే సుహృదః సమాగతాః |
ఇతీవ తస్మిన్ శయనే న్యవేశయ |
న్విచింత్య రాజానమచింత్య దర్శనం |౨-౬౬-౨౭|
గతప్రభా ద్యౌరివ భాస్కరం వినా |
వ్యపేతనక్షత్రగణేవ శర్వరీ |
పురీ బభాసే రహితా మహ ఆత్మనా |
న చ అస్ర కణ్ఠ ఆకుల మార్గ చత్వరా |౨-౬౬-౨౮|
నరాః చ నార్యః చ సమేత్య సంఘశో |
విగర్హమాణా భరతస్య మాతరం |
తదా నగర్యాం నర దేవ సంక్షయే |
బభూవుర్ ఆర్తా న చ శర్మ లేభిరే |౨-౬౬-౨౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే షట్షష్ఠితమః సర్గః |౨-౬౬|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment