|
|
|
|
దీర్ఘముష్టం వినిఃశ్వస్య మంథరామిదం అబ్రవీత్ |౨-౯-౧|
అద్య రామమితః క్షిప్రం వనం ప్రస్థాపయామ్యహం |
యౌవరాజ్యే చ భరతం క్షిప్రమేవాభిషేచయే |౨-౯-౨|
ఇదం త్విదానీం సంపశ్య కేనోపాయేన మంథరే |
భరతః ప్రాప్నుయాద్రాజ్యం న తు రామః కథంచన|౨-౯-౩|
ఏవముక్తా తయా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |
రామార్థముపహింసంతీ కైకేయీమిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౪|
హంతేదానీం ప్రవక్ష్యామి కైకేయి శ్రూయతాం చ మే |
యథా తే భరతో రాజ్యం పుత్రః ప్రాప్స్యతి కేవలం |౨-౯-౫|
కిం న స్మరసి కైకేయి స్మరంతీ వా నిగూహసే |
యదుచ్యమానమాత్మార్థం మత్తస్త్వం శ్రోతుమిచ్ఛసి |౨-౯-౬|
మయోచ్యమానం యది తే శ్రోతుం చ్ఛందో విలాసిని |
శ్రూయతామభిధాస్యామి శ్రుత్వా చైతద్ విధీయతాం |౨-౯-౭|
శ్రుత్వైవం వచనం తస్యా మంథరాయాస్తు కైకయి |
కించిదుత్థాయ శయనాత్స్వాస్తీర్ణాదిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౮|
కథయ త్వం మమోపాయం కేనోపాయేన మంథరే |
భరతః ప్రాప్నుయాద్రజ్యం న తు రామః కథంచన |౨-౯-౯|
ఏవముక్తా తయా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |
రామార్థముపహింసంతీ కుబ్జా వచనమబ్రవీత్ |౨-౯-౧౦|
తవ దైవాసురే యుద్ధే సహరాజర్షిభిః పతిః |
అగచ్ఛత్త్వాముపాదాయ దేవరాజస్య సాహ్యకృత్ |౨-౯-౧౧|
దిశమాస్థాయ వై దేవి దక్షిణాం దణ్డకాన్ ప్రతి |
వైజయంతమితి క్యాతం పురం యత్ర తిమిధ్వజః |౨-౯-౧౨|
స శంబర ఇతి ఖ్యాతః శతమాయో మహాసురః |
దదౌ శక్రస్య సంగ్రామం దేవసఙిఘైరనిర్జితః |౨-౯-౧౩|
తస్మిన్ మహతి సంగ్రామే పురుషాన్ క్షతవిక్షతాన్ |
రాత్రౌ ప్రసుప్తాన్ ఘ్నంతి స్మ తరసాసాద్య రాక్షసాః |౨-౯-౧౪|
తత్రాకరోన్మహాయుద్ధం రాజా దశరథ స్తదా |
అసురైశ్చ మహాబాహుః శస్త్రైశ్చ శకలీకృతః |౨-౯-౧౫|
అపవాహ్య త్వయా దేవి సంగ్రామాన్నష్టచేతనః |
తత్రపి విక్షతః శస్రైః పతిస్తే రక్షితస్త్వయా |౨-౯-౧౬|
తుష్టేన తేన దత్తౌ తే ద్వౌ వరౌ శుభదర్శనే |
సత్వయోక్తః పతిర్దేవి యదేచ్ఛేయం తదా వరౌ |౨-౯-౧౭|
గృహ్ణీయామితి తత్తన తధేత్యుక్తం మహాత్మనా |
అనభిజ్ఞా హ్యహం దేవి త్వయైవ కథితా పురా |౨-౯-౧౮|
కథైషా తవ తు స్నేహాన్మనసా ధార్యతే మయా |
రామాభిషేకసంభారాన్నిగృహ్య వినివర్తయ |౨-౯-౧౯|
తౌ వరౌ యాచ భర్తారం భరతస్యాభిషేచనం |
ప్రవ్రాజనం తు రామస్య త్వం వర్షాణి చతుర్దశ |౨-౯-౨౦|
చతుర్దశ హి వర్షాణిరామే ప్రవ్రాజితే వనం |
ప్రజాభావగతస్నేహః స్థిరః పుత్రో భవిష్యతి |౨-౯-౨౧|
క్రోధాగారం ప్రవిశ్యాద్య కృద్ద్ధేవాశ్వపతేః సుతే |
శేష్వానంతర్హితాయాం త్వం భూమౌ మలినవాసినీ |౨-౯-౨౨|
మాస్మైనం ప్రత్యుదీక్షేథా మాచైన మభిభాషథాః |
రుదంతీ చాపి తం దృష్ట్వా జగత్యాం శోకలాలసా |౨-౯-౨౩|
దయితా త్వం సదా భర్తురత్ర మే నాస్తి సంశయః |
త్వత్కృతే స మహారాజో విశేదపి హుతాశనం |౨-౯-౨౪|
న త్వాం క్రోధయితుం శక్తోన క్రుద్ధాం ప్రత్యుదీక్షితుం|
తవ ప్రియార్థం రాజా హి ప్రాణానపి పరిత్యజేత్ |౨-౯-౨౫|
న హ్యతిక్రమితుం శక్తస్తవ వాక్యం మహీపతిః |
మందస్వభావే బుద్ధ్యస్వ సౌభాగ్యబలమాత్మనః |౨-౯-౨౬|
మణిముక్తం సువర్ణాని రత్నాని వివిధాని చ |
దద్యాద్ధశరథో రాజా మా స్మ తేషు మనః కృథాః |౨-౯-౨౭|
యౌ తౌ దైవాసురే యుద్ధే వరౌ ద్శరథోఽదదాత్ |
తౌ స్మారయ మహాభాగే సోఽర్థో మాత్వామతిక్రమేత్ |౨-౯-౨౮|
యదా తు తే వరం దద్యాత్స్వయముత్థాప్య రాఘవః |
వ్యవస్థాప్య మహారాజం తమిమం వృణుయా వరం |౨-౯-౨౯|
రామం ప్రవ్రాజయారణ్యే నవ వర్షాణి పఞ్చ చ |
భరతః క్రియతాం రాజా పృథివ్యాః పార్థివర్షభ |౨-౯-౩౦|
చతుర్దశ హి వర్షాణి రామే ప్రవ్రాజితే వనం |
రూఢశ్చ కృతమూలశ్చ శేషం స్థాస్యతి తే సుతః |౨-౯-౩౧|
రామప్రవ్రాజనం చైవ దేవి యాచస్వ తం వరం |
ఏవం సిద్ధ్యంతి పుత్రస్య సర్వార్థాస్తవ భామిని |౨-౯-౩౨|
ఏవం ప్రవ్రాజితశ్చైవ రామోఽరామో భవిష్యతి |
భరతశ్చ హతామిత్రస్తవ రాజా భవిష్యతి |౨-౯-౩౩|
యేన కాలేన రామశ్చ వనాత్ప్రత్యాగమిష్యతి |
తేన కాలేన పుత్రస్తే కృతమూలో భవిష్యతి |౨-౯-౩౪|
సుగృహీతమనుష్యశ్చ సుహృద్భిః సార్ధమాత్మవాన్ |
ప్రాప్తకాలం ను మన్యేఽహం రాజానం వీతసాధ్వసా |౨-౯-౩౫|
రామాభిషేకసంకల్పాన్నిగృహ్య వినివర్తయ |
అనర్థమర్థరూపేణ గ్రాహితా సా తతస్తయా |౨-౯-౩౬|
హృష్టా ప్రతీతా కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ |
సా హి వాక్యేన కుబ్జాయాః కిశోరీవోత్పథం గతా |
కైకేయీ విస్మయం ప్రాప్తా పరం పరమదర్శనా |౨-౯-౩౭|
కుబ్జే త్వాం నాభిజానామి శ్రేష్ఠాం శ్రేష్హ్ఠభిధాయినీం |
పృథివ్యామసి కుబ్జానాముత్తమా బుద్ధినిర్ణయే |౨-౯-౩౮|
త్వమేవ తు మమార్థేషు నిత్యయుక్తా హితైషిణీ |౨-౯-౩౯|
నాహం సమవబుద్ధ్యేయం కుబ్జే రాజ్ఞశ్చికీర్షితం |
సంతి దుఃసంస్థితాః కుబ్జా వక్రాః పరమదారుణాః |౨-౯-౪౦|
త్వం పద్మమివ వాతేన సన్నతా ప్రియదర్శనా |
ఉరస్తేఽభినివిష్టం వై యావత్ స్కంధాత్సమున్నతం |౨-౯-౪౧|
అధస్తాచ్చోదరం శాతం సునాభమివ లజ్జితం |
పరిపూర్ణం తు జఘనం సుపీనౌ చ పయోధరౌ |౨-౯-౪౨|
విమలేందుసమం వక్త్రమహో రాజసి మంథరే |
జఘనం తవ నిర్ఘుష్టం రశనాదామశోభితం |౨-౯-౪౩|
జఙఘే భ్్ఇశముపన్యస్తే పాదౌ చాప్యాయతావుభౌ |
త్వమాయతాభ్యాం సక్థిభ్యాం మంథరే క్షౌమవాసినీ |
అగ్రతో మమ గచ్ఛంతీ రాజహంసేవ భాససే|౨-౯-౪౪|
ఆసన్యాః శంబరే మాయాః సహస్రమసురాధిపే |౨-౯-౪౫|
సర్వాస్త్వయి నివిష్టాస్తా భూయశ్చాన్యాః సహస్రశః |
తవేదం స్థగు యద్దీర్ఘం రథఘోణమివాయతం |౨-౯-౪౬|
మతయః క్షత్రవిద్యాశ్చ మాయాశ్చాత్ర వసంతి తే |
అత్రతే ప్రతిమోక్ష్యామి మాలాం కుబ్జే హిరణ్మయీం |౨-౯-౪౭|
అభిషిక్తే చ భరతే రాఘవే చ వనం గతే |
జాత్యేన చ సువర్ణేన సువిష్టప్తేన మంథరే |౨-౯-౪౮|
లబ్ధార్థా చ ప్రతీతా చ లేపయిష్యామి తే స్థగు |
ముఖే చ తిలకం చిత్రం జాతరూపమయం శుభం |౨-౯-౪౯|
కారయిష్యామి తే కుబ్జే శుభాన్యభరణాని చ|
పరిధాయ శుభే వస్త్రే దేవతేవ చరిష్యసి |౨-౯-౫౦|
చంద్రమాహ్వయమానేన ముఖేనాప్రతిమాననా|
గమిష్యసి గతిం ముఖ్యాంగర్వయంతీ ద్విషజ్జనే |౨-౯-౫౧|
తవాపి కుబ్జాయాః సర్వాభరణభూషితాః |
పాదౌ పరిచరిష్యంతి యథైవ త్వం సదా మమ |౨-౯-౫౨|
ఇతి ప్రశస్యమానా సా కైకేయీమిదమబ్రవీత్ |
శయానాం శయనే శుభ్రే వేద్యామగ్నిశిఖామివ |౨-౯-౫౩|
గతోదకే సేతుబందో న కల్యాణి విధీయతే |
ఉత్తిష్ఠ కురు కల్యాణం రాజానమసుదర్శయ|౨-౯-౫౪|
తథా ప్రోత్సాహితా దేవీ గతా మంథరయా సహ |
క్రోధాగారం విశాలాక్షీ సౌభాగ్యమదగర్వితా |౨-౯-౫౫|
అనేకశతసాహస్రం ముక్తాహారం వరాఙ్గనా |
అవముచ్య వరారాణి శుభాన్యాభరణాని చ |౨-౯-౫౬|
తతో హేమోపమా తత్ర కుబ్జావాక్యవశంగతా |
సంవిశ్య భూమౌ కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౫౭|
ఇహ వా మాం మృతాం కుబ్జే ణృపాయావేదయిష్యసి |
వనం తు రాఘవే ప్రాప్తేభరతః ప్రాప్స్యతి క్షితిం|౨-౯-౫౮|
న సువర్ణేన మే హ్యర్థో న రత్నైర్న చ భూషణైః |
ఏష మే జీవితస్యాంతో రామో యద్యభిషిచ్యతే |౨-౯-౫౯|
అథో పునస్తాం మహిషీం మహీక్షితో |
వచోభిరత్యర్థ మహాపరాక్రమైః |
ఉవాచ కుబ్జా భరతస్య మాతరం |
హితం వచో రామముపేత్య చాహితం |౨-౯-౬౦|
ప్రపత్స్యతే రాజ్యమిదం హి రాఘవో |
యది ధ్రువం త్వం స సుతా చ తప్స్యసే |
అతో హి కల్యాణి యతస్వ తత్తథా |
యథా సుతస్తే భరతోఽభిషేక్ష్యతే |౨-౯-౬౧|
తథాతివిద్ధా మహిషి తు కుబ్జయా |
సమాహతా వాగిషుభిర్ముహుర్ముహుః |
విధాయ హస్తౌ హృదయేఽతివిస్మితా |
శ్శంస కుబ్జాం కుపితా పునః పునః |౨-౯-౬౨|
యమస్య వా మాం విషయం గతామితో |
నిశామ్య కుబ్జే ప్రతివేదయిష్యసి |
వనం గతే వా సుచిరాయ రాఘవే |
సమృద్ధకామో భరతో భవిష్యతి |౨-౯-౬౩|
అహం హి వై నాస్తరణాని న స్రజో |
న చందనం నాఞ్జనపానభోజనం |
న కించిదిచ్ఛామి న చేహ జీవితం |
న చేదితో గచ్ఛతి రాఘవో వనం |౨-౯-౬౪|
అథైతదుక్త్వా వచనం సుదారుణం |
ంధాయ సర్వాభరణాని భామినీ |
అసంవృతామాస్తరణేన మేదినీం |
తదాధిశిశ్యే పతితేవ కిన్నరీ |౨-౯-౬౫|
ఉదీర్ణసంరంభతమోవృతాననా |
తదావముక్తోత్తమమూల్యభూషణా |
నరేంద్రపత్నీ విమనా బభూవ సా |
తమోవృతా ద్యౌరివ మగ్నతారకా |౨-౯-౬౬|
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామయణే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే నవమ సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే నవమః సర్గః |౨-౯|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే దశమః సర్గః |౨-౧౦|
|
|
|
|
తదా శేతే స్మ సా భూమౌ దిగ్ధవిద్ధేవ కిన్నరీ |౨-౧౦-౧|
నిశ్చిత్య మనసా కృత్యం సా సమ్యగితి భామినీ |
మంథరాయై శ్నః సర్వమాచ్చక్షే విచక్షణా |౨-౧౦-౨|
సా దీనా నిశ్చయం కృత్వా మంథరావాక్యమోహితా |
నాగకన్యేవ నిఃస్వస్య దీర్ఘముష్ణం చ భామినీ |౨-౧౦-౩|
ముహూర్తం చింతయామాస మార్గమాత్మసుఖావహం |
సా సుహృచ్చార్థకామా చ తం నిశమ్య సునిశ్చయం |౨-౧౦-౪|
బభూవ పరమప్రీతా సిద్ధిం ప్రాప్యేవ మంథరా |
అథ సా రుషితా దేవీ సమ్యక్కృత్వా వినిశ్చయం |౨-౧౦-౫|
సంవివేశాబలా భూమౌ నివేశ్య భృకుటిం ముఖే |
తతశ్చిత్రాణి మాల్యాని దివ్యాన్యాభరణాని చ |౨-౧౦-౬|
అపవిద్ధాని కైకేయ్యా తాని భూమిం ప్రపేదిరే |
తయా తాన్యపవిద్ధాని మాల్యాన్యాభరణాని చ |౨-౧౦-౭|
అశోభయంత వసుధాం నక్షత్రాణి యథా నభః |
క్రోధాగారే నిపతితా సా బభౌ మలినాంబరా |౨-౧౦-౮|
ఏకవేణీం దృఢం బద్ధ్వా గతసత్త్వేవ కిన్నరీ |
ఆజ్ఞాప్య తు మహారాజో రాఘవస్యాభిషేచనం |౨-౧౦-౯|
ఉపస్థాసమనుజ్ఞాప్య ప్రవివేశ నివేశనం |
అద్య రామాభిషేకో వై ప్రసిద్ధ ఇతి జజ్ఞివాన్ |౨-౧౦-౧౦|
ప్రియార్హం ప్రియమాఖ్యాతుం వివేశాంతఃపురం వశీ |
స కైకేయ్యా గృహం శ్రేష్ఠం ప్రవివేశ మహాయశాః |౨-౧౦-౧౧|
పాణ్డురాభ్రమివాకాశం రాహుయుక్తం నిశాకరః |
శుకబర్హిణసంయుక్తం క్రౌఞ్చహంసరుతాయుతం |౨-౧౦-౧౨|
వాదిత్రరవసంఘుష్టం కుబ్జావామనికాయుతం |
లతాగృహైశ్చిత్రగృహైశ్చంపకాశోకశోభితైః |౨-౧౦-౧౩|
దాంతరాజత సౌవర్ణవేదికాభిస్సమాయుతం |
నిత్యపుష్పఫలైర్వృక్షైర్వాపీభిశ్చోపశోభితం |౨-౧౦-౧౪|
దాంతరాజతసౌవర్ణైః సంవృతం పరమాసనైః |
వివిధ్యైరన్నపానైశ్ఛ భక్ష్యైశ్చవి విధైరపి |౨-౧౦-౧౫|
ఉపపన్నం మహార్హైశ్చ భూషితైస్త్రిదివోపమం |
తత్ప్రవిశ్య మహారాజః స్వమంతఃపురమృద్ధిమత్ |౨-౧౦-౧౬|
న దదర్శ ప్రియాం రాజా కైకేయీం శయనోత్తమే |
స కామబలసంయుక్తో రత్యర్థం మనుజాధిపః |౨-౧౦-౧౭|
అపశ్యన్ దయితాం భార్యాం పప్రచ్ఛ విషసాద చ |
న హీ తస్య పురా దేవీ తాం వేళామత్యవర్తత |౨-౧౦-౧౮|
న చ రాజా గృహం శూన్యం ప్రవివేశ కదాచన |
తతో గృహగతో రాజా కైకేయీం పర్యపృచ్ఛత |౨-౧౦-౧౯|
యథాపురమవిజ్ఞాయ స్వార్థలిప్సుమపణ్డితాం |
ప్రతీహారీ త్వథోవాచ సంత్రస్తా తు క్ఋ్‌తాఞ్జలిః |౨-౧౦-౨౦|
దేవ దేవీ భృశం కృద్ధా క్రోధాగారమభిద్రుతా |
ప్రతీహార్యా వచః శ్రుత్వా రాజా పరమదుర్మనాః |౨-౧౦-౨౧|
విషసాద పునర్భుయో లులితవ్యాకులేంధ్రియః |
తత్రతాం పతితాం భూమౌ శయానామతథోచితాం |౨-౧౦-౨౨|
ప్రతప్త ఇవ దుఃఖేన సోఽపశ్యజ్జగతీపతిః |
స వృద్ధస్తరుణీం భార్యాం ప్రాణేభ్యోఽపి గరీయసీం |౨-౧౦-౨౩|
అపాపః పాపసఙ్కల్పాం దదర్శ ధరణీతలే |
లతామివ వినిష్కృత్తాం పతితాం దేవ తామివ |౨-౧౦-౨౪|
కిన్నరీమివ నిర్ధూతాం చ్యుతామప్సరసం యథా |
మాయామివ పరిభ్రష్టాం హరిణీమివ సంయతాం |౨-౧౦-౨౫|
క్రేణుమివ దిగ్ధేన విద్ధాం మృగయునా వనే |
మహాగజ ఇన్వారణ్యే స్నేహాత్పరిమమర్శ తాం |౨-౧౦-౨౬|
పరిమృశ్య చ పాణిభ్యామభిసంత్రస్తచేతనః |
కామీ కమలపత్రాక్షీమువాచ వనితామిదం |౨-౧౦-౨౭|
న తేఽహమభిజానామి క్రోధమాత్మని సంశ్రితం |
దేవి కేనాభిశప్తాసి కేన వాసి విమానితా |౨-౧౦-౨౮|
యదిదం మమం దుఃఖాయ శేశే క్ల్యాణి పాంసుషు |
భూమౌ శేషే కిమర్థం త్వం మయి కల్యాణచేతసి |
భూతోపహతచిత్తేవ మమ చిత్తప్రమాథినీ |౨-౧౦-౨౯|
సంతి మే కుశలా వైద్యాస్త్వభితుష్టాశ్చ సర్వశః |
సుఖితాం త్వాం కరిష్యంతి వ్యాధిమాచక్ష్వ భామిని |౨-౧౦-౩౦|
కస్య వా తే ప్రియం కార్యం కేన వా విప్రియం కృతం |
కః ప్రియం లభతామద్య కో వా సుమహదప్రియం |౨-౧౦-౩౧|
మా రోదీర్మా చ కార్షిస్త్వం దేవి సంపరిశోషణం |౨-౧౦-౩౨|
అవధ్యో వధ్యతాం కో వా కో వా వధ్యో విముచ్యతాం |
దరిద్రః కో భవేదాఢ్యో ద్రవ్యవాన్వాప్యకిఞ్చనః |౨-౧౦-౩౩|
అహం చైవ మదీయాశ్చ సర్వే తవ వశానుగాః |
న తే కించిదభిప్రాయం వ్యాహంతుమహముత్సహే |౨-౧౦-౩౪|
ఆత్మనో జీవితేనాపి బ్రుహి యన్మనసేచ్ఛసి |
బలమాత్మని జానంతీ న మాం శఙ్కితుమర్హసి |౨-౧౦-౩౫|
కరిష్యామి తవ ప్రీతిం సుకృతేనాపి తే శపే |
యావదావర్త తే చక్రం తావతీ మే వసుంధరా |౨-౧౦-౩౬|
ప్రాచీనాః సింధుసౌవీరాః సౌరాష్ట్రా దక్షిణాపథాః |
వఙ్గాఙ్గమగధా మత్స్యాః సమృద్ధాః కాశికోసలాః |౨-౧౦-౩౭|
తత్ర జాతం బహుద్రవ్యం ధనధాన్య మజావికం |
తతో వృణీష్వ కైకేయి యద్యత్త్వం మనసేచ్ఛసి |౨-౧౦-౩౮|
కిమాయాసేన తే భీరు ఉత్తిష్టోత్తిష్ట శోభనే |
తత్వం మే బ్రూహి కైకేయి యతస్తే భయమాగతం |౨-౧౦-౩౯|
తత్తే వ్యపనయిష్యామి నీహరమివ ర్శ్మివాన్ |
తథోక్తా సా సమాస్వస్తా వక్తుకామా తదప్రియం |౨-౧౦-౪౦|
పరిపీడయితుం భూయో భర్తారముపచక్రమే |
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే అద్దికావ్యే అయోధ్యాకాండే దశమ సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే దశమః సర్గః |౨-౧౦|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే ఏకాదశః సర్గః |౨-౧౧|
|
|
|
|
ఉవాచ పృథివీపాలం కైకేయీ దారుణం వచః |౨-౧౧-౧|
నాస్మి విప్రకృతా దేవ కేన చిన్నావమానితా |
అభిప్రాయస్తు మే కశ్చిత్తమిచ్ఛామి త్వయా కృతం |౨-౧౧-౨|
ప్రతిజ్ఞాం ప్రతిజానీష్వ యది త్వం కర్తు మిచ్ఛసి |
అథ తద్వ్యాహరిష్యామి యదభిప్రార్థితం మయా |౨-౧౧-౩|
తామువాచ మహాతేజాః కైకేయీమీషదుత్స్మైతః |
కామీ హస్తేన సంగృహ్య మూర్ధజేషు శుచిస్మితాం |౨-౧౧-౪|
అవలిప్తే న జానాసి త్వత్తః ప్రియతరో మమ |
మనుజో మనుజవ్యాఘ్రాద్రామాదన్యో న విద్యతే |౨-౧౧-౫|
తేనాజయ్యేన ముఖ్యేన రాఘవేణ మహాత్మనా |
శపే తే జీవనార్హేణ బ్రూహి యన్మనసేచ్ఛసి |౨-౧౧-౬|
యం ముహూర్తమపశ్యంస్తు న జీవేయమహం ధ్రువం |
తేన రామేణ కైకేయి శపే తే వచనక్రియాం |౨-౧౧-౭|
ఆత్మనా వాత్మజైశ్చాన్యైర్వృణే యం మనుజర్షభం |
తేన రామేణ కైకేయి శపే తే వచనక్రియాం |౨-౧౧-౮|
భద్రే హృదయమప్యేతదన్నుమృశ్యోద్ధరస్వ మే |
ఏతత్సమీక్ష్య కైకేయి బ్రూహి యత్సాధు మన్యసే |౨-౧౧-౯|
బలమాత్మని జానంతీ న మాం శఙ్కితుమర్హసి |
కరిష్యామి తవ ప్రీతిం సుకృతేనాపి తే శపే |౨-౧౧-౧౦|
సా తదర్థమనా దేవీ తమభిప్రాయమాగతం |
నిర్మాధ్యస్థ్యాచ్చ హర్షాచ్చ బభాషే దుర్వచం వచః |౨-౧౧-౧౧|
తేన వాక్యేన సంహృష్టా తమభిప్రాయమాగతం |
వ్యాజహార మహాఘోరమభ్యాగతమివాంతకం |౨-౧౧-౧౨|
యథా క్రమేణ శపసి వరం మమ దదాసి చ |
తచ్ఛృణ్వంతు త్రయస్త్రీంశద్దేవాః సాగ్నిపురోగమాః |౨-౧౧-౧౩|
చంద్రాదిత్యౌ నభశైవ గ్రహా రాత్ర్యహనీ దిశః |
జగచ్చ పృథివీ చేయం సగంధర్వా సరాక్షసా |౨-౧౧-౧౪|
నిశాచరాణి భూతాని గృహేషు గృహదేవతాః |
యాని చాన్యాని భూతాని జానీయుర్భాషితం తవ |౨-౧౧-౧౫|
సత్య్సంధో మహాతేజాధర్మజ్ఞః సుసమాహితః |
వరం మమ దదాత్యేష తన్మే శృణ్వంతు దేవతాః |౨-౧౧-౧౬|
ఇతి దేవీ మహేష్వాసం పరిగృహ్యభిశస్య చ |
తతః పరమువాచేదం వరదం కామమోహితం |౨-౧౧-౧౭|
స్మర రాజ్ఞ్ పురా వృత్తం తస్మిన్ దైవాసురే రణే |
తత్ర చాచ్యావయచ్ఛత్రుస్తవ జీవతమంతరా |౨-౧౧-౧౮|
తత్ర చాపి మయా దేవ యత్త్వం సమభిరక్షితః |
జాగ్రత్యా యతమానాయాస్తతో మే ప్రాదదా వరౌ |౨-౧౧-౧౯|
తౌ తు దత్తౌ వరౌ దేవ నిక్షేపౌ మృగయామ్యహం |
తథైవ పృథివీపాల సకాశే సత్యసంగర |౨-౧౧-౨౦|
తత్ప్రతిశ్రుత్య ధర్మేణ న చేద్దాస్యసి మే వరం |
అద్యైవ హి ప్రహాస్యామి జీవితం త్వద్విమానితా |౨-౧౧-౨౧|
వాఙ్మాత్రేణ తదా రాజా కైకేయ్యా స్వవశే కృతః |
ప్రచ్స్కంద వినాశాయ పాశం వృగ ఇవాత్మనః |౨-౧౧-౨౨|
తతః పరమువాచేదం వరదం కామమోహితం |
వరౌ యౌ మే త్వయా దేవ తదా దత్తౌ మహీపతే |౨-౧౧-౨౩|
తౌ తావదహంద్యైవ వక్ష్యామి శృణు మే వచః |
అభిషేకసమారంభఓ రాఘవస్యోపకల్పితః |౨-౧౧-౨౪|
అనేనైవాభిషే కేణ భరతో మేఽభిషిచ్యతాం |
యో ద్వితీయో వరో దేవ దత్తః ప్రీతేన మే త్వయా |౨-౧౧-౨౫|
తదా దైవాసురే యుద్ధే తస్య కాలోఽయ మాగతః |
నవ పఞ్చ చ వర్షాణి దణ్డకారణ్యమాశ్రితః |౨-౧౧-౨౬|
చీరాజినజటాధారీ రామో భవతు తాపసః |
భరతో భజతామద్య యౌవరాజ్యమకణ్టకం |౨-౧౧-౨౭|
ఏష మే పరమః కామో దత్తమేవ వరం వృణే |
అద్యచైవ హి పశ్యేయం ప్రయాంతం రాఘవం వనం |౨-౧౧-౨౮|
స రాజరాజో భవ స్త్యసంగరః |
కులం చ శీలం చ హి రక్ష జన్మ చ |
పరత్ర వాసే హి వదంత్యనుత్తమం |
తపోధనాః సత్యవచో హితం నృణాం |౨-౧౧-౨౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకాదశః సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకాదశః సర్గః |౨-౧౧|
రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే ద్వాదశః సర్గః |౨-౧౨|
|
|
|
|
చింతామభిసమాపేదే ముహూర్తం ప్రతతాప చ |౨-౧౨-౧|
కిం ను మే యది వా స్వప్నశ్చిత్తమోహోఓఽపి వామమ |
అనుభూతోపసర్గో వా మనసో వాప్యుపద్రవః |౨-౧౨-౨|
ఇతి సంచింత్య తద్రాజా నాధ్యగచ్ఛ త్తదా సుఖం |
ప్రతిలభ్య చిరాత్సంజ్ఞాం కైకేయీవాక్యతాడితః |౨-౧౨-౩|
వ్యథితో విక్లబశచైవ వ్యాఘ్రీం దృష్ట్వా యథా మృగః |
అసంవృతాయామాసీనో జగత్యాం దీర్ఘముచ్ఛ్వసన్ |౨-౧౨-౪|
మణ్డ్లే పన్నగో రుద్ధో మంత్రైరివ మహావిషః |
అహోధిగితి సామర్షో వాచముక్త్వా నరాధిపః |౨-౧౨-౫|
మోహమాపేదివాంభూయః శోకోపహతచేతనః |
చిరేణ తు నృపః సంజ్ఞాం ప్రతిలభ్య సుదుఃఖితః |౨-౧౨-౬|
కైకేయీమబ్రవీత్క్రుద్ధః ప్రదహన్నివ చక్షుషా |
నృశంసే దుష్టచారిత్రే కులస్యాస్య వినాశిని |౨-౧౨-౭|
కిం కృతం తవ రామేణ పాపం పాపే మయాపి వా |
త్వం మమాత్మవినాశార్థం భవనం స్వం ప్రవేశితా |౨-౧౨-౮|
అవిజ్ఞానాన్నృపసుతా వ్యాళీ తీక్ష్ణవిషా యథా |
జీవలోకో యదా సర్వో రామస్యాహ గుణస్తవం |౨-౧౨-౯|
అపరాధం కముద్దిశ్య త్యక్ష్యామీష్టమహం సుతం |
జీవలోకో యదా సర్వో రామస్యాహ గుణస్తవం |౨-౧౨-౧౦|
అపరాధం కముద్దిశ్య త్యక్ష్యామీష్టమహం సుతం |
కౌసల్యాం వా సుమిత్రాం వా త్యజేయమపి వా శ్రియం |౨-౧౨-౧౧|
జీవితం వాత్మనో రామం న త్వేవ పితృవత్సలం |
పరా భవతి మే ప్రీతిర్ధృష్ట్వా తనయమగ్రజం |౨-౧౨-౧౨|
అపశ్యతస్తు మే రామం నష్టా భవతి చేతనా |
తిష్ఠేల్లోకో వినా సూర్యం సస్యం వా సలిలం వినా |౨-౧౨-౧౩|
న తు రామం వినా దేహే తిష్ఠేత్తు మమ జీవితం |
తదలం త్యజ్యతామేష నిశ్చయః పాపనిశ్చయే |౨-౧౨-౧౪|
అపితే చరణౌ మూర్ధ్నా స్పృశామ్యేష ప్రసీద మే |
కిమిదం చింతితం పాపే త్వయా పరమదారుణం |౨-౧౨-౧౫|
అథ జీజ్ఞాససే మాం త్వం భరతస్య ప్రియాప్రియే |
అస్తుయత్తత్త్వయాపూర్వం వ్యాహృతమ్రాఘవంప్రతి |౨-౧౨-౧౬|
స మే జ్యేష్ఠః సుతః శ్రీమాన్ ధర్మజ్యేష్ఠ ఇతీవ మే |
తత్త్వయా ప్రియవాదిన్యా సేవార్థం కథితం భవేత్ |౨-౧౨-౧౭|
తచ్ఛ్రుత్వా శోకసంతప్తా సంతాపయసి మాం భృశం |
ఆవిష్టాసి గృహం శూన్యం సా త్వం పరవశం గతా |౨-౧౨-౧౮|
ఇక్ష్వాకూణాం కులే దేవి సంప్రాప్తః సుమహానయం |
అనయో నయసంపన్నే యత్ర తే వికృతా మతిః |౨-౧౨-౧౯|
న హి కించిదయుక్తం వా విప్రియం వా పురా మమ |
అకరోస్త్వం విశాలాక్షి తేన న శ్రద్దధామ్యహం |౨-౧౨-౨౦|
నను తే రాఘవస్తుల్యో భరతేన మహాత్మనా |
బహుశో హి స్మ బాలే త్వం కథయసే మమ |౨-౧౨-౨౧|
తస్య ధర్మాత్మనో దేవి వనవాసం యశస్వినః |
కథం రోచయసే భీరు నవ వర్షాణి పఞ్చ చ |౨-౧౨-౨౨|
అత్యంతసుకుమారస్య తస్య ధర్మే ధృతాత్మనః |
కథం రోచయసే వాసమరణ్యే భృశదారుణే |౨-౧౨-౨౩|
రోచయస్యభిరామస్య రామస్య శుభలోచనే |
తవశుశ్రూషమాణస్య కిమ్మర్థం విప్రవాసనం |౨-౧౨-౨౪|
రామో హి భరతాద్భూయస్తవ శుశ్రూష్తే సదా |
విశేషం త్వయి తస్మాత్తు భరతస్య న లక్షయే |౨-౧౨-౨౫|
శుశ్రూషాం గౌరవం చైవ ప్రమాణం వచనక్రియాం |
కస్తే భూయస్తరం కుర్యాదన్యత్ర మనుజర్షభాత్ |౨-౧౨-౨౬|
బహూనాం స్త్రీసహస్రాణాం బహూనాం చోపజీవినాం |
పరివాదోఽపవాదో వా రాఘవే నోపపద్యతే |౨-౧౨-౨౭|
సాంత్వయన్ సర్వభూతాని రామః శుద్ధేన చేతసా |
గృహ్ణాతి మనుజవ్యాగ్రః ప్రియైర్విషయవాసినః |౨-౧౨-౨౮|
సత్యేన లోకాన్ జయతి దీనాన్ దానేన రాఘవః |
గురూన్ శుశ్రూషయా వీరో ధనుశా యుధి శాత్రవాన్ |౨-౧౨-౨౯|
సత్యం దానం తపస్త్యగో విత్రతా శౌచమార్జవం |
విద్యా చ గురుశుశ్రూషా ధ్రువాణ్యేతాని రాఘవే |౨-౧౨-౩౦|
తస్మిన్నార్జవసంపన్నే దేవి దేవోపమే కథం |
పాపమాశంససే రామే మహర్షిసమతేజసి |౨-౧౨-౩౧|
న స్మరామ్యప్రియం వాక్యం లోకస్య ప్రియవాదినః |
స కథం త్వత్కృతే రామం వక్ష్యామి ప్రియమప్రియం |౨-౧౨-౩౨|
క్షమా యస్మిన్ దమస్త్యాగః సత్యం ధర్మః కృతజ్ఞతా |
అప్యహింసా చ భూతానాం తమృతే కా గతిర్మమ |౨-౧౨-౩౩|
మమ వృద్ధస్య కైకేయి గతాంతస్య తపస్వినః |
దీనం లాలప్యమానస్య కారుణ్యం కర్తుమర్హసి |౨-౧౨-౩౪|
పృథివ్యాం సాగరాంతాయాం యత్కిఞ్చైదధిగమ్యతే |
తత్సర్వం తవ దాస్యామి మా చ త్వాం మన్యురావిశేత్ |౨-౧౨-౩౫|
అఞ్జలిం కుర్మి కైకేయి పాదౌ చాపి స్పృశామి తే |
శరణం భవ రామస్య మాఽధర్మో మామిహ స్పృశేత్ |౨-౧౨-౩౬|
ఇతి దుఃఖాభిసంతప్తం విలపంతమచేతనం |
ఘూర్ణమానం మహారాజం శోకేన సమభిప్లుతం |౨-౧౨-౩౭|
పారం శోకార్ణవస్యాశు ప్రార్థయంతం పునః పునః |
ప్రత్యువాచాథ కైకేయీ రౌద్రా రౌద్రాతరం వచః |౨-౧౨-౩౮|
యది దత్వా వరౌ రాజన్ పునః ప్రత్యనుతప్యసే |
ధార్మికత్వం కథం వీర పృథివ్యాం కథయిష్యసి |౨-౧౨-౩౯|
యదా సమేతా బహవస్త్వయా రాజర్షయస్సహ |
కథయిష్యంతి ధర్మజ్ఞ తత్ర కిం ప్రతివక్ష్యసి |౨-౧౨-౪౦|
యస్యాః ప్రసాదే జీవామి యా చ మామభ్యపాలయత్ |
తస్యాః కృతం మయా మిథ్యా కైకేయ్యా ఇతి వక్ష్యసి |౨-౧౨-౪౧|
కిల్బిషం నరేంధ్రాణాం కరిష్యసి నరాధిప |
యో దత్త్వా వరమద్యైవ పునరన్యాని భాషసే |౨-౧౨-౪౨|
శైబ్యః శ్యేనకపోతీయే స్వమాంసం పక్షితే దదౌ |
అలర్కశ్చక్షుషీ దత్వా జగామ గతిముత్తమాం |౨-౧౨-౪౩|
సాగరః సమయం కృత్వాన వేలామతివర్తతే |
సమయం మాఽనృతం కార్షీః పుర్వవృత్తమనుస్మరన్ |౨-౧౨-౪౪|
స త్వం ధర్మం పరిత్యజ్య రామం రాజ్యేఽభిషిచ్యచ |
సహ కౌలస్యయా నిత్యం రంతుమిచ్ఛసి దుర్మతే |౨-౧౨-౪౫|
భవత్వధర్మో ధర్మో వా సత్యం వా యది వానృతం |
యత్త్వయా సంశ్రుతం మహ్యం తస్య నాస్తి వ్యతిక్రమః |౨-౧౨-౪౬|
అహం హి విషమద్యైవ పీత్వా బహు తవాగ్రతః |
పశ్యతస్తే మరిష్యామి రామో యద్యభిషిచ్యతే |౨-౧౨-౪౭|
ఏకాహమపి పశ్యేయం యద్యహం రామమాతరం |
అఞ్జలిం ప్రతిగృహ్ణంతీం శ్రేయో నను మృతిర్మమ |౨-౧౨-౪౮|
భరతేనాత్మనా చాహం శపే తే మనుజాధిప |
యథా నాన్యేన తుష్యేయమృతే రామవివాసనాత్ |౨-౧౨-౪౯|
ఏతావదుక్త్వా వచనం కైకేయీ విరరామ హ |
విలపంతం చ రాజానం న ప్రతివ్యాజహార సా |౨-౧౨-౫౦|
శ్రుత్వా తు రాజా కైకేయ్యా వృతం పరమశోభనం |
రామస్య చ వనే వాసమైశ్వర్యం భరతస్య చ |౨-౧౨-౫౧|
నాభ్యభాషత కైకేయ్యిం ముహూర్తం వ్యాకులేంద్రియః |
ప్రైక్షతానిమిషో దేవీం ప్రియామప్రియవాదినీం |౨-౧౨-౫౨|
తాం హి వజ్రసమాం వాచమాకర్ణ్య హృదయా ప్రియాం |
దుఃఖశోకమయీం ఘోరాం రాజా న సుఖితోఽభవత్ |౨-౧౨-౫౩|
స దేవ్యా వ్యవసాయం చ ఘోరం చ శపథం కృతం |
ధ్యాత్వా రామేతి నిశ్శ్వస్య ఛిన్నస్తరురివాపతత్ |౨-౧౨-౫౪|
నష్టచిత్తో యథోన్మత్తో విపరీతో యథాతురః |
హృతతేజా యథా సర్పో బభూవ జగతీపతిః |౨-౧౨-౫౫|
దీనయా తు గిరా రాజా ఇతి హోవాచ కైకయిం |
అనర్థమిమమర్థాభం కేన త్వముపదర్శితా |౨-౧౨-౫౬|
భూతోపహతచిత్తేవ బ్రువంతీ మాం న లజ్జసే |
శీలవ్యసనమేతత్తే నాభిజానామ్యహం పురా |
లాయాస్తత్త్విదానీం తే లక్షయే విపరీతవత్ |౨-౧౨-౫౭|
కుతో వా తే భయం జాతం యా త్వమేవంవిదం వరం |
రాష్ట్రే భరతమాసీనం వృణీషే రాఘవం వనే |౨-౧౨-౫౮|
విరమైతేన భావేన త్వమేతేనానృతేన వా |౨-౧౨-౫౯|
యది భర్తుః ప్రియం కార్యం లోకస్య భరతస్య చ |
వృశంసే పాపసంకల్పే క్షుద్రే దుష్కృతకారిణి |౨-౧౨-౬౦|
కిం ను కుఃఖమళీకం వా మయి రామే చ పశ్యసి |
న కథంచి దృతే రామాద్భరతో రాజ్యమావసేత్ |౨-౧౨-౬౧|
రామాదపి హి తం మన్యే ధర్మతో బలవత్తరం |
కథం ద్రక్ష్యామి రామస్య వనం గచ్ఛేతి భాషితే |౨-౧౨-౬౨|
ముఖవర్ణం వివర్ణం తం యథైవేందుముపప్లుతం |
తాం హి మే సుకృతాం బుద్ధిం సుహృద్భిః సహ నిశ్చితాం |౨-౧౨-౬౩|
కథం ద్రక్ష్యామ్యపావృత్తాం పరైరివ హతాం చమూం |
కిం మాం వక్ష్యంతి రాజానో నానాదిగ్భ్యః సమాగతాహ్ |౨-౧౨-౬౪|
బాలో బతాయ మైక్ష్వాకశ్చిరం రాజ్యమకారయత్ |
యదా తు బహవో వృద్ధా గుణవంతో బహుశ్రుతాహ్ |౨-౧౨-౬౫|
పరిప్రక్ష్యంతి కాకుత్థ్సం వక్ష్యామి కిమ్మహాం తదా |
కైకేయ్యా క్లిశ్యమానేన రామః ప్రవ్రాజితో మయా |౨-౧౨-౬౬|
యది సత్యం బ్రవీమ్యేతత్తదసత్యం భవిష్యతి |
కిం మాం వక్ష్యతి కౌసల్యా రాఘవే వనమాస్థితే |౨-౧౨-౬౭|
కిం చైనాం ప్రతివక్ష్యామి కృత్వా చాప్రియమీదృశం |
యదా యదా హీ కౌసల్యా దాసీవచ్చ సఖీవ చ |౨-౧౨-౬౮|
భార్యావద్భగినీవచ్చ మాతృవచ్చోపతిష్ఠతి |
సతతం ప్రియకామా మే ప్రియపుత్రా ప్రియంవదా |౨-౧౨-౬౯|
న మయా సత్కృతా దేవి సత్కారార్హా కృతే తవ |
ఇదానీం తత్తపతి మాం యన్మయా సుకృతం త్వయి |౨-౧౨-౭౦|
అవథ్యవ్యఞ్జనోనోపేతం భుక్తమన్నమివాతురం |
విప్రకారం చ రామస్య సంప్రయాణం వనస్య చ |౨-౧౨-౭౧|
సుమిత్రా ప్రేక్ష్యవై భీతా కథం మే విశ్వసిష్యతి |
కృపణం బత వైదేహీ శ్రోష్యతి ద్వయమప్రియం |౨-౧౨-౭౨|
మాం చ పఞ్చత్వమాపన్నం రామం చ వనమాశ్రితం |
వైదేహీ బత మే ప్రాణాన్ శోచంతీ క్షపయిష్యతి |౨-౧౨-౭౩|
హీనా హిమవతః పార్శ్వాఎ కిన్నరేణేన కిన్నరా |
న హి రామమహం దృష్ట్వ ప్రవసంతం మహావనే |౨-౧౨-౭౪|
చిరం జీవితుమాశంసే రుదతీం చాపి మైథిలీం |
సా నూనం విధవా రాజ్యం సపుత్రా కారయిష్యసి |౨-౧౨-౭౫|
న హి ప్రవాజితే రామే దేవి జీవితుముత్సహే |
సతీం త్వామహమత్యంతం వ్యవస్యామ్యసతీం సతీం |౨-౧౨-౭౬|
రూపిణీం విషసమ్యుక్తాం పీత్వేవ మదిరాం నరహ్ |
అనృతైర్బహు మాం సాన్వైఃసా ంత్వయంతీ స్మ స్మభాషసే |౨-౧౨-౭౭|
గీతశబ్దేన సమ్రుధ్య లుబ్ధో మృగమివావధీః |
అనార్య ఇతి మామార్యాః పుత్రవిక్రాయికం ధ్రువం |౨-౧౨-౭౮|
ధిక్కరిష్యంతి రథ్యాసు సురాపం బ్రాహ్మణం యథా |
అహో దుఃఖమహో కృచ్ఛ్రం యత్ర వాచః క్షమే తవ |౨-౧౨-౭౯|
దుఃఖమేవంవిధం ప్రాప్తం పురాకృతమివాశుభం |
చిరం ఖలు మయా పాపే త్వం పాపేనాభిరక్షితా |౨-౧౨-౮౦|
అజ్ఞానాదుపసంపన్నా రజ్జురుద్బంధినీ యథా |
రమమాణస్త్వయా సార్ధం మృత్యుం త్వా నాభిలక్షయే |౨-౧౨-౮౧|
బాలో రహసి హస్తేన కృష్ణసర్పమివాస్పృశం |
మయా హ్యపితృకః పుత్రఃస మహాత్మా దురాత్మనా |౨-౧౨-౮౨|
యః స్త్రీకృతే ప్రియం పుత్రం వనం ప్రస్థాపయిష్యతి |
వ్రతైశ్చ బ్రహ్మచర్యైశ్చ గురుభిశ్చపకర్శితః |౨-౧౨-౮౩|
భోగకాలే మహత్కృచ్ఛ్రం పునరేవ ప్రపత్స్యతే |
నాలం ద్వితీయం వచనం పుత్రో మాం ప్రతి భాషితుం |౨-౧౨-౮౪|
స వనం ప్రవ్రజేత్యుక్తో బాఢమిత్యేవ వక్ష్యతి |
యది మే రాఘవః కుర్యాద్వనం గచ్చేతి చోదితః |౨-౧౨-౮౫|
ప్రతికూలం ప్రియం మే స్యాన్న తు వత్సః కరిష్యతి |
శుద్ధిభావో హి భావం మే న తు జ్ఞాస్యతి రాఘవః |౨-౧౨-౮౬|
స వనం ప్రవ్రజే త్యుక్తోబాఢ విత్యేవ వక్ష్యతి |
రాఘవే హి వనం ప్రాప్తే సర్వలోకస్య ధిక్కృతం |౨-౧౨-౮౭|
మృత్యురక్షమణీయం మాం నయిష్యతి యమక్షయం |
రాఘవే హి వనం ప్రాప్తే సర్వలోకస్య ధిక్కృతం |౨-౧౨-౮౮|
మృత్యురక్షమణీయం మాం నయిష్యతి యమక్షయం |
మృతే మయి గతే రామే వనం మనుజపుఙ్గవే |౨-౧౨-౮౯|
ఇష్టే మమ జనే శేషే కిం పాపం ప్రతివత్స్యసే |
కౌసల్యా మాం చ రామం చ పుత్రౌ చ యది హాస్యతి |౨-౧౨-౯౦|
దుఃఖాన్యసహతీ దేవీ మామేవానుమరిష్యతి |
కౌసల్యాం చ సుమిత్రాం చ మాం చ పుత్రైస్త్రిభిః సహ |౨-౧౨-౯౧|
ప్రక్షివ్య నరకే సా త్వం కైకేయి సుఖితా భవ |
మయా రామేణ చ త్యక్తం శాశ్వతం సత్కృతం గుణైః |౨-౧౨-౯౨|
ఇక్ష్వాకుకులమక్షోభ్యమాకులం పాలయిష్యసి |
ప్రియం చేద్భరతస్యైతద్రామప్రవ్రాజనం భవేత్ |౨-౧౨-౯౩|
మా స్మ మే భరతః కార్షీత్ ప్రేతకృత్యం గతాయుషః |
హంతానార్యే మమామిత్రే సకామా భవ కైకయి |౨-౧౨-౯౪|
మృతే మయి గతే రామే వనం పురుషపుఙ్గవే |
సేదానీం విధవా రాజ్యం సపుత్రా కారయిష్యసి |౨-౧౨-౯౫|
త్వం రాజపుత్రీవాదేన న్యవసో మమ వేశ్మని |
అకీర్తిశ్చాతులా లోకే ధ్రువః పరిభవశ్చ మే |౨-౧౨-౯౬|
సర్వభూతేషు చావజ్ఞా యథా పాపకృతస్తథా |
కథం రథైర్విభుర్గత్వా గజాశ్వైఏశ్చ ముహూర్మహుః |౨-౧౨-౯౭|
పద్భ్యాం రామో మహారణ్యే వత్సో మే విచరిష్యతి |
యస్య త్వాహారసమయే సూదాః కుణ్డలధారిణః |౨-౧౨-౯౮|
అహంపుర్వాః పచంతి స్మ ప్రశస్తం పానభోజనం |
స కథన్ను కషాయాణి తిక్తాని కటుకాని చ |౨-౧౨-౯౯|
భక్షయన్వన్యమాహారం సుతో మే వర్తయిష్యతి |
మహార్హవస్త్రసంవీతో భూత్వా చిరసుఖోషితః |౨-౧౨-౧౦౦|
కాశాయపరిధానస్తు కథం భూమౌ నివత్స్యతి |
కస్యైతద్ధారుణం వాక్యమేవం విధమచింతితం |౨-౧౨-౧౦౧|
రామస్యారణ్యగవనం భరతస్యైవ మాతరం |
ధిగస్తు యోషితో నామ శఠాః స్వార్థపరాస్సదా |౨-౧౨-౧౦౨|
న బ్రవీమి స్త్రియః సర్వా భరతస్యైవ మాతరం |
అనర్థభావేఽ ర్థపరే నృశంసే |
మమానుతాపాయ నివిష్టభావే |
కిమప్రియం పశ్యసి మన్నిమిత్తం |
హితానుకారిణ్యథవాపి రామే |౨-౧౨-౧౦౩|
పరిత్యజేయుః పితరో హి పుత్రాన్ |
భార్యాః వతీంశ్చాపి కృతానురాగాః |
కృత్స్నం హి సర్వం కుపితం జగత్స్యా |
ద్దృష్ట్వే రానన్ వ్తసబే బునగ్బన్ |౨-౧౨-౧౦౪|
అహం పునర్దేవకుమారరూప |
మలకృతం తం సుతమావ్రజంతం |
నందామి పశ్యన్నపి దర్శనేన |
భవామి దృష్ట్వా చ పునర్యువేవ |౨-౧౨-౧౦౫|
వినాపి సూర్యేణ భవేత్ప్రవృత్తి |
రవర్ష్తా వజ్రధరేణ వాపి |
రామం తు గచ్ఛంతమితః సమీక్ష్య |
జీవేన్న కశ్చిత్త్వితి చేతనా మే |౨-౧౨-౧౦౬|
వినాశకామామహితామమిత్రా |
మావాసయం మృత్యుమివాత్మనస్త్వం |
చిరం బతాఙ్కేన ధృతాసి సర్పీ |
మహావిష తేన హతోఽస్మి మోహాత్ |౨-౧౨-౧౦౭|
మయా చ రామేణ సలక్ష్మణేన |
ప్రశాస్తు హీనో భరతస్త్వయా సహ |
పురం చ రాష్ట్రం చ నిహత్య బాంధవాన్ |
మమాహితానాం చ భవాభిహర్షిణీ |౨-౧౨-౧౦౮|
నృశంసవృత్తే వ్యసనప్రహారిణి |
ప్రసహ్య వాక్యం యదిహాద్య భాషసే |
న నామ తే కేన ముఖాత్పతంత్యధో |
విశీర్యమాణా దశనా స్సహస్రధా |౨-౧౨-౧౦౯|
న కించిదాహాహితమప్రియం వచో |
న వేత్తి రామః పరుశాణి భాషితుం |
కథన్ను రామే హ్యభిరామవాదిని |
బ్రవీషి దోషాన్ గుణనిత్యసమ్మతే |౨-౧౨-౧౧౦|
ప్రతామ్య వా ప్రజ్వల వా ప్రణశ్య వా |
సహస్రశో వా స్ఫుటితా మహీం వ్రజ |
న తే కరిష్యమి వచః సుదారుణం |
మమాహితం కేకయరాజపాంసని |౨-౧౨-౧౧౧|
క్షురోపమాం నిత్యమసత్ప్రియంవదాం |
ప్రదుష్టభావాం స్వకులోపఘాతినీం |
న జీవితుం త్వాం విషహేఽమనోరమాం |
దిధక్షమాణాం హృదయం సబంధనం |౨-౧౨-౧౧౨|
న జీవితం మేఽస్తి పునః కుతః సుఖం |
వినాత్మజేనాత్మవతః కుతో రతిః |
మమాహితం దేవి న క్ కర్తుమర్హసి |
స్పృశామి పాదావపి తే ప్రసీద మే |౨-౧౨-౧౧౩|
స భూమిపలో విలపన్ననాథవత్ |
స్త్రీయా గృహీతో హృదయేఽతిమాత్రయా |
పపాత దేవ్యాశ్చరణౌ ప్రసారితా |
పుభావసంప్రాప్య యథాతురస్తథా |౨-౧౨-౧౧౪|
ఇతి అయోధ్యాకాండే ద్వాదశః సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ద్వాదశః సర్గః |౨-౧౨|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే త్రయోదశః సర్గః |౨-౧౩|
|
|
|
|
యయాతిం ఇవ పుణ్య అంతే దేవ లోకాత్ పరిచ్యుతం |౨-౧౩-౧|
అనర్థ రూపా సిద్ధ అర్థాభీతా భయ దర్శినీ |
పునర్ ఆకారయాం ఆస తం ఏవ వరం అంగనా |౨-౧౩-౨|
త్వం కత్థసే మహా రాజ సత్య వాదీ ద్ఋఢ వ్రతః |
మమ చ ఇమం వరం కస్మాత్ విధారయితుం ఇచ్చసి |౨-౧౩-౩|
ఏవం ఉక్తః తు కైకేయ్యా రాజా దశ రథః తదా |
ప్రత్యువాచ తతః క్రుద్ధో ముహూర్తం విహ్వలన్న్ ఇవ |౨-౧౩-౪|
ంఋతే మయి గతే రామే వనం మనుజ పుంగవే |
హంత అనార్యే మమ అమిత్రే రామః ప్రవ్రాజితః వనం |౨-౧౩-౫|
స్వర్గేఽపి ఖలు రామస్య కుశలం దైవతైరహం |
ప్రత్యాదేశాదభిహితం ధారయిష్యే కథం బత |౨-౧౩-౬|
కైకేయ్యాః ప్రియకామేన రామః ప్రవ్రాజితో మయా |
యది సత్యం బ్రవీమ్య్ ఏతత్ తత్ అసత్యం భవిష్యతి |౨-౧౩-౭|
అపుత్రేణ మయా పుత్రః శ్రమేణ మహతా మహాన్ |
రామో లబ్ధో మహాబాహుః స కథం త్యజ్యతే మయా |౨-౧౩-౮|
శూర్శ్చ కృతవిద్యశ్చ జితక్రోధః క్షమాపరః |
కథం కమలపత్రాక్షో మయా రామో వివాస్యతే |౨-౧౩-౯|
కథమిందీవరశ్యామం దీర్ఘబాహుం మహాబలం |
అభిరామమహం రామం ప్రేషయిష్యామి దణ్డకాన్ |౨-౧౩-౧౦|
సుఖానాముచితస్యైవ దుఃఖైరనుచితస్య చ |
దుఃఖం నామానుపశ్యేయం కథం రామస్య ధీమతః |౨-౧౩-౧౧|
యది దుఃఖమకృత్వాద్య మమ సంక్రమణం భవేత్ |
అదుఃఖార్హస్య రామస్య తతః సుఖమవాప్ను యాం |౨-౧౩-౧౨|
నృశంసే పాపసంకల్పే రామం స్త్యపరాక్రమం |
కిం విప్రియేణ కైకేయి ప్రియం యోజయసే మమ |౨-౧౩-౧౩|
అకీర్తిరతులా లోకే ధ్రువః పరిభవశ్చ మే |
తథా విలపతః తస్య పరిభ్రమిత చేతసః |౨-౧౩-౧౪|
అస్తం అభ్యగమత్ సూర్యో రజనీ చ అభ్యవర్తత |
సా త్రి యామా తథా ఆర్తస్య చంద్ర మణ్డల మణ్డితా |౨-౧౩-౧౫|
రాజ్ఞో విలపమానస్య న వ్యభాసత శర్వరీ |
తథైవ ఉష్ణం వినిహ్శ్వస్య వ్ఋద్ధో దశరథో న్ఋపః |౨-౧౩-౧౬|
విలలాప ఆర్తవద్ దుహ్ఖం గగన ఆసక్త లోచనః |
న ప్రభాతం త్వయా ఇచ్చామి మయా అయం రచితః అంజలిః |౨-౧౩-౧౭|
అథవా గమ్యతాం శీఘ్రం న అహం ఇచ్చామి నిర్ఘ్ఋణాం |
అథ వా గమ్యతాం శీఘ్రం నాహమిచ్ఛామి నిర్ఘృణాం |౨-౧౩-౧౮|
న్ఋశంసాం కైకేయీం ద్రష్టుం యత్ క్ఋతే వ్యసనం మహత్ |
ఏవం ఉక్త్వా తతః రాజా కైకేయీం సమ్యత అంజలిః |౨-౧౩-౧౯|
ప్రసాదయాం ఆస పునః కైకేయీం చ ఇదం అబ్రవీత్ |
సాధు వ్ఋత్తస్య దీనస్య త్వద్ గతస్య గత ఆయుషః |౨-౧౩-౨౦|
ప్రసాదః క్రియతాం దేవి భద్రే రాజ్ఞో విశేషతః |
శూన్యేన ఖలు సుశ్రోణి మయా ఇదం సముదాహ్ఋతం |౨-౧౩-౨౧|
కురు సాధు ప్రసాదం మే బాలే సహ్ఋదయా హి అసి |
ప్రసీద దేవి రామో మే త్వద్ధత్తం రాజ్యమవ్యయం |౨-౧౩-౨౨|
లభతామసితాపాఙ్గే యశః పరమవాప్నుహి |
మమ రామస్య లోకస్య గురూణాం భరతస్య చ |౨-౧౩-౨౩|
ప్రియమేతద్గురుశ్రోణి కురు చారుముఖేక్షణే |
విశుద్ధ భావస్య సు దుష్ట భావా |
దీనస్య తామ్రాశ్రుకలస్య రాజ్ఞః |
శ్రుత్వా విచిత్రం కరుణం విలాపం |
భర్తుర్ న్ఋశంసా న చకార వాక్యం |౨-౧౩-౨౪|
తతః స రాజా పునర్ ఏవ మూర్చితః |
ప్రియాం అతుష్టాం ప్రతికూల భాషిణీం |
సమీక్ష్య పుత్రస్య వివాసనం ప్రతి |
క్షితౌ విసంజ్ఞో నిపపాత దుహ్ఖితః |౨-౧౩-౨౫|
ఇతీవ రాజ్ఞో వ్య్థితస్య సా నిశా |
జగామ ఘోరం స్వసతో మనస్వినః |
విబోధ్యమానః ప్రతిబోధనం తదా |
నివారయామాస స రాజసత్తమః |౨-౧౩-౨౬|
ఇత్యార్శే శ్రీమద్రామాయనే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే త్రయోదశః సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే త్రయోదశః సర్గః |౨-౧౩|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే చతుర్దశః సర్గః |౨-౧౪|
|
|
|
|
వివేష్టమానం ఉదీక్ష్య సా ఐక్ష్వాకం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౧౪-౧|
పాపం క్ఋత్వా ఇవ కిం ఇదం మమ సంశ్రుత్య సంశ్రవం |
శేషే క్షితి తలే సన్నః స్థిత్యాం స్థాతుం త్వం అర్హసి |౨-౧౪-౨|
ఆహుః సత్యం హి పరమం ధర్మం ధర్మవిదో జనాః |
సత్యం ఆశ్రిత్య హి మయా త్వం చ ధర్మం ప్రచోదితః |౨-౧౪-౩|
సంశ్రుత్య శైబ్యః శ్యేనాయ స్వాం తనుం జగతీ పతిః |
ప్రదాయ పక్షిణో రాజన్ జగామ గతిం ఉత్తమాం |౨-౧౪-౪|
తథ హి అలర్కః తేజస్వీ బ్రాహ్మణే వేద పారగే |
యాచమానే స్వకే నేత్రేఉద్ధ్ఋత్య అవిమనా దదౌ |౨-౧౪-౫|
సరితాం తు పతిః స్వల్పాం మర్యాదాం సత్యం అన్వితః |
సత్య అనురోధాత్ సమయే వేలాం ఖాం న అతివర్తతే |౨-౧౪-౬|
స్త్యమేకపదం బ్రహ్మే సత్యే ధర్మః ప్రతిష్ఠతః|
సత్యమేవాక్షయా వేదాః సత్యేనై వాప్యతే పరం |౨-౧౪-౭|
సత్యం సమనువర్త్స్వ యది ధర్మే ధృతా మతిః |
సఫలః స వరో మేఽస్తు వరదో హ్యసి సత్తమ |౨-౧౪-౮|
ధర్మస్యేహాభికామార్థం మమ చైవాచిచోదనాత్ |
ప్రవ్రాజయ సుతం రామం త్రిః ఖలు త్వాం బ్రవీమ్యహం |౨-౧౪-౯|
సమయం చ మమ ఆర్య ఇమం యది త్వం న కరిష్యసి |
అగ్రతః తే పరిత్యక్తా పరిత్యక్ష్యామి జీవితం |౨-౧౪-౧౦|
ఏవం ప్రచోదితః రాజా కైకేయ్యా నిర్విశంకయా |
న అశకత్ పాశం ఉన్మోక్తుం బలిర్ ఇంద్ర క్ఋతం యథా |౨-౧౪-౧౧|
ఉద్భ్రాంత హ్ఋదయః చ అపి వివర్ణ వనదో అభవత్ |
స ధుర్యో వై పరిస్పందన్ యుగ చక్ర అంతరం యథా|౨-౧౪-౧౨|
విహ్వలాభ్యాం చ నేత్రాభ్యాం అపశ్యన్న్ ఇవ భూమిపః |
క్ఋచ్చ్రాత్ ధైర్యేణ సంస్తభ్య కైకేయీం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౧౪-౧౩|
యః తే మంత్ర క్ఋతః పాణిర్ అగ్నౌ పాపే మయా ధ్ఋతః |
తం త్యజామి స్వజం చైవ తవ పుత్రం సహ త్వయా |౨-౧౪-౧౪|
ప్రయాతా రజనీ దేవి సూర్యస్యోదయనం ప్రతి |
అభిషేకం గురుజన్స్త్వరయీష్యతి మాం ధ్రువం |౨-౧౪-౧౫|
రామాభిషేకసంభారైస్తదర్థముపకల్పితైః |
రామః కారయితవ్యో మే మృతస్య సలిలక్రియాం |౨-౧౪-౧౬|
త్వయా సపుత్త్రయా నైవ కర్తవ్యా సలిలక్రియా |
వ్యాహంతాస్యశుభాచారే యది రామాభిషేచనం |౨-౧౪-౧౭|
న చ శక్నోమ్యహం ద్రషుం పూర్వం తథా సుఖం |
హతహర్షం నిరానందం పునర్జనమవాఙ్ముఖం |౨-౧౪-౧౮|
తాం తథా బ్రువత్స్తస్య భూమిపన్య మహాత్మనః |
ప్రభాతా శర్వరీ పుణ్యా చంద్రనక్షత్రశ్రాలినీ |౨-౧౪-౧౯|
తతః పాప సమాచారా కైకేయీ పార్థివం పునః |
ఉవాచ పరుషం వాక్యం వాక్యజ్ఞా రోష మూర్చితా |౨-౧౪-౨౦|
కిం ఇదం భాషసే రాజన్ వాక్యం గర రుజ ఉపమం |
ఆనాయయితుం అక్లిష్టం పుత్రం రామం ఇహ అర్హసి |౨-౧౪-౨౧|
స్థాప్య రాజ్యే మమ సుతం క్ఋత్వా రామం వనే చరం |
నిహ్సపత్నాం చ మాం క్ఋత్వా క్ఋత క్ఋత్యో భవిష్యసి |౨-౧౪-౨౨|
స నున్నైవ తీక్షేన ప్రతోదేన హయ ఉత్తమః |
రాజా ప్రదోచితః అభీక్ష్ణం కైకేయీం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౧౪-౨౩|
ధర్మ బంధేన బద్ధో అస్మి నష్టా చ మమ చేతనా |
జ్యేష్ఠం పుత్రం ప్రియం రామం ద్రష్టుం ఇచ్చామి ధార్మికం |౨-౧౪-౨౪|
తతః ప్రభాతాం ర్జనీముదితే చ దివాకరే |
పుణ్యే నక్షత్రయోగే చే ముహూర్తే చ సమాహితే |౨-౧౪-౨౫|
వసిష్ఠో గుణసంపన్నః శిష్యేః పరివృతస్తదా |
ఉపగృహ్యాశు సంభారాన్ [రవివేశ పురోత్తమం |౨-౧౪-౨౬|
సిక్తసంమార్జితపథాం పతాకోత్తమభూషితాం |
విచిత్రకుసుమాకీర్ణాం నానాస్రగ్భిర్విరాజితాం |౨-౧౪-౨౭|
సంహృష్టమనుజోపేతాం సమృద్ధవిపణాపణాం |
మహోత్సవసమాకీర్ణాం రాఘవార్థే సముస్త్సుకాం |౨-౧౪-౨౮|
చందనాగురుధూపైశ్చ సర్వతః ప్రతిధూపితాం |
తాం పురీం సమతిక్రమ్య పురందరపురోపమాం |౨-౧౪-౨౯|
దదర్శాంతః పురశ్రేష్ఠం నానాద్విజగణాయుతం |
పౌరజానపదాకిర్ర్ర్ణం బ్రాహ్మణైరుపశోభితం |౨-౧౪-౩౦|
తదంతః పురమాసాద్య వ్యతిచక్రామ తం జనం |౨-౧౪-౩౧|
వసిష్ఠః పరమప్రీతః పరమర్షిర్వివేశ చ |
స త్వపశ్యద్వినిష్క్రాంతం సుమంత్రం నామ సారథిం |
ద్వారే మనుజసింహస్య సచివం ప్రియదర్శనం |౨-౧౪-౩౨|
తమువాచ మహాతేజాః సూతపుత్రం విశారదం |౨-౧౪-౩౩|
వసిష్ఠః క్షిప్రమాచక్ష్వ నృపతే ర్మామిహాగతం |
ఇమే గఙ్గోదకఘటాః సాగరేభ్యశ్చ కాఞ్చనాః |౨-౧౪-౩౪|
ఔదుంబరం భద్రపీఠమభిషేకార్థమాగతం |
సర్వబీజాని గంధాశ్చ రత్నాని వివిధాని చ |౨-౧౪-౩౫|
క్షౌద్రం దధి ఘృతం లాజా దర్భాః సుమనసః పయః |
అష్టౌ చ కన్యా రుచిరా మత్తశ్ఛ వరవారణః |౨-౧౪-౩౬|
చతురశ్వో రథః శ్రీమాన్ నిస్త్రింశో ధనురుత్తమం |
వాహనం నరసంయుక్తం చత్రం చ శశిపన్నిభం |౨-౧౪-౩౭|
శ్వేతే చ వాలవ్యజనే భృఙ్గారుశ్ఛ హిరణ్మయః |
హేమదామపినద్ధశ్చ కికుద్మాన్ పాణ్డురో వృషః |౨-౧౪-౩౮|
కేసరీ చ చతుర్దంష్ట్రో హి శ్రేష్ఠో మహాబలః |
సింహానస్నం వ్యాఘ్రతనుః సమిద్ధశ్ఛ హుతాశనః |౨-౧౪-౩౯|
సర్వవాదిత్రసంఘాశ్చ వేశ్యాశ్ఛాలంకృతాః స్త్రియః |
ఆచార్యా బ్రాహ్మణా గావః పుణ్యశ్చ మృగపక్షిణః |౨-౧౪-౪౦|
పౌరజానపదశ్రేష్ఠా నైగమాశ్చ గణైః సహ |
ఏతే చాన్యే చ బహవో నీయమానాః ప్రియంవదాః |౨-౧౪-౪౧|
అభిషేకాయ రామస్య సహ తిష్ఠంతి పార్థివైః |
త్వరయస్వ మహారాజం యథా సముదితేఽహని |౨-౧౪-౪౨|
పుణ్యే నక్షత్రయోగే చ రామో రాజ్యమవాప్నుయాత్ |
ఇతి తస్య వచః శ్రుత్వా సూతపుత్రో మహాత్మనః |౨-౧౪-౪౩|
స్తువన్నృపతిశార్ధూలం ప్రవివేశ నివేశనం |
తం తు పూర్వోదితం వృద్ధం ద్వారస్థా రాజసమ్మతం |౨-౧౪-౪౪|
న శేకురభిసంరోద్ధుం రాజ్ఞః ప్రయచికీర్ష్వః |
స సవీపస్థితో రాజ్ఞ్స్తామవస్థామజజ్ఞీవాన్ |౨-౧౪-౪౫|
వాగ్భిః పరమతుష్టాభిరభిష్టోతుం ప్రచక్రమే |
తతః సూతో యథాకాలం పార్థివస్య నివేశనే |౨-౧౪-౪౬|
సుమంత్రః ప్రాఞ్జలిర్భూత్వా తుష్టావ జగతీపతిం |
యథా నందతి తేజస్వీ సాగరో భాస్కరోదయే |
ప్రీతహ్ ప్రీతేన మనసా తథానందఘనః స్వతః |౨-౧౪-౪౭|
ఇంద్రమస్యాం తు వేళాయామభితుష్టావ మాతలిః |౨-౧౪-౪౮|
సోఽజయద్ధానవాన్సర్వాంస్తథా త్వాం బోధయామ్యహం |
వేదాః సహాఙ్గవిద్యాశ్ఛ యథాహ్యాత్మభువం విభుం |౨-౧౪-౪౯|
బ్రహ్మాణం బోధయంత్యద్య తథా త్వాం బోధయామ్యహం |
ఆదిత్యః సహ చంద్రేణ యథా భూతధరాం శుభాం |౨-౧౪-౫౦|
బోధయత్యద్య పృథివీం తథా త్వాం బోధయామ్యహం |
ఉత్తిష్ఠాశు మహారాజ కృతకౌతుకమఙ్గళః |౨-౧౪-౫౧|
విరాజమానో వపుషా మేరోరివ దివాకరః |
సోమసూర్యౌ చ కాకుత్థ్స శివవైశ్రవణావపి |౨-౧౪-౫౨|
వరుణాశ్ఛగ్నిరింద్రశ్చ విజయం ప్రదిశంతు తే |
గతా భగవతీ రాత్రిః కృతకృత్య మిదం తవ |౨-౧౪-౫౩|
బుద్ధ్యస్వ సృపశార్దూల కురు కార్యమనంతరం |
ఉదతిష్ఠత రామస్య సమగ్రమభిషేచనం |౨-౧౪-౫౪|
పౌరజానపదైశ్చాపి నైగమైశ్చ కృతాఞ్జలిః |
స్వయం వసిష్ఠో భగవాన్ బ్రాహ్మణైః సహ తిష్ఠతి |౨-౧౪-౫౫|
క్షిప్రమాజ్ఞ్ప్యతాం రాజన్ రాఘవస్యాభిషేచనం |
యథా హ్యపాలాః పశవో యథా సేనా హ్యానాయకా |౨-౧౪-౫౬|
యథా చంద్రం వినా రాత్రిర్యథా గావో వినా వృషం |
ఏవం హి భవితా రాష్ట్రం యత్ర రాజా న దృశ్యతే |౨-౧౪-౫౭|
ఇతి తస్య వచః శ్రుత్వా సాంత్వపూర్వమివార్థవత్ |
అభ్యకీర్యత శోకేన భూయ ఏవ మహీపతిః |౨-౧౪-౫౮|
తతః స రాజా తం సూతం సన్న హర్షః సుతం ప్రతి |
శోక ఆరక్త ఈక్షణః శ్రీమాన్ ఉద్వీక్ష్య ఉవాచ ధార్మికః |౨-౧౪-౫౯|
వాక్యైస్తు ఖలు మర్మాణి మమ భూయో నికృంతసి |
సుమంత్రః కరుణం శ్రుత్వా ద్ఋష్ట్వా దీనం చ పార్థివం |౨-౧౪-౬౦|
ప్రగ్ఋహీత అంజలిః కించిత్ తస్మాత్ దేశాత్ అపాక్రమన్ |
యదా వక్తుం స్వయం దైన్యాన్ న శశాక మహీ పతిః |౨-౧౪-౬౧|
తదా సుమంత్రం మంత్రజ్ఞా కైకేయీ ప్రత్యువాచ హ |
సుమంత్ర రాజా రజనీం రామహర్షసముత్సుకః |౨-౧౪-౬౨|
ప్రజాగరపరిశ్రాంతో నిద్రావశముపేయువాన్ |
తద్గచ్ఛ త్వరితం సూత రాజపుత్రం యశస్వినం |౨-౧౪-౬౩|
రామమానయ భద్రం తే నాత్ర కార్యా విచారణా |
స మన్యమానః కల్యాణం హృదయేన నన్నంధ చ |౨-౧౪-౬౪|
నిర్జగామ చ సంప్రీత్యా త్వరితో రాజశాసనాత్ |
సుమంత్రశ్చింతయామాస త్వరితం చోదితస్తయా |౨-౧౪-౬౫|
వ్యక్తం రామోఽభిషేకార్థమిహాయాస్యతి ధర్మవిత్ |
ఇతి సూతో మతిం కృత్వా హర్షేణ మహతా వృతః |౨-౧౪-౬౬|
నిర్జగామ మహాబాహో రాఘవస్య దిదృక్షయా |
సాగరహ్రదసంకాశాత్సుమంత్రోఽంతఃపురాచ్ఛుభాత్ |౨-౧౪-౬౭|
నిష్క్రమ్య జనసంబాధం దదర్శ ద్వారమగ్రతః |
తతః పురస్తత్సాసా వినిర్గతో |
మహీపతీన్ ద్వారగతో విలోకయన్ |
దదర్శ పౌరాన్ వివిధాన్మహాధనా |
నుపస్థితాన్ ద్వారముపేత్య విష్ఠతాన్ |౨-౧౪-౬౮|
ఇత్యార్శే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే చతుర్దశః సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే చతుర్దశః సర్గః |౨-౧౪|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment