Valmiki Ramayanam – Ayodhya Kanda - Part 42

తతహ్ షిరసి కృ్ఇత్వా తు పాదుకె భరతహ్ తదా |
ఆరురొహ రథం హృ్ఇష్టహ్ షత్రుఘ్నెన సమన్వితహ్ || 2-113-1
వసిష్ఠొ వామదెవహ్ చ జాబాలిహ్ చ దృ్ఇఢ వ్రతహ్ |
అగ్రతహ్ ప్రయయుహ్ సర్వె మంత్రిణొ మంత్ర పూజితాహ్ || 2-113-2
మందాకినీం నదీం రమ్యాం ప్రాన్ ముఖాహ్ తె యయుహ్ తదా |
ప్రదక్షిణం చ కుర్వాణాహ్ చిత్ర కూటం మహా గిరిం || 2-113-3
పష్యన్ ధాతు సహస్రాణి రమ్యాణి వివిధాని చ |
ప్రయయౌ తస్య పార్ష్వెన ససైన్యొ భరతహ్ తదా || 2-113-4
అదూరాచ్ చిత్ర కూటస్య దదర్ష భరతహ్ తదా |
ఆష్రమం యత్ర స మునిర్ భరద్వాజహ్ కృ్ఇత ఆలయహ్ || 2-113-5
స తం ఆష్రమం ఆగమ్య భరద్వాజస్య బుద్ధిమాన్ |
అవతీర్య రథాత్ పాదౌ వవందె కుల నందనహ్ || 2-113-6
తతొ హృ్ఇష్టొ భరద్వాజొ భరతం వాక్యం అబ్రవీత్ | అపి కృ్ఇత్యం కృ్ఇతం తాత రామెణ చ సమాగతం || 2-113-7
ఎవం ఉక్తహ్ తు భరతొ భరద్వాజెన ధీమతా |
ప్రత్యువాచ భరద్వాజం భరతొ ధర్మ వత్సలహ్ || 2-113-8
స యాచ్యమానొ గురుణా మయా చ దృ్ఇఢ విక్రమహ్ |
రాఘవహ్ పరమ ప్రీతొ వసిష్ఠం వాక్యం అబ్రవీత్ || 2-113-9
పితుహ్ ప్రతిజ్ఞాం తాం ఎవ పాలయిష్యామి తత్త్వతహ్ |
చతుర్దష హి వర్షాణి య ప్రతిజ్ఞా పితుర్ మమ || 2-113-10
ఎవం ఉక్తొ మహా ప్రాజ్ఞొ వసిష్ఠహ్ ప్రత్యువాచ హ |
వాక్యజ్ఞొ వాక్య కుషలం రాఘవం వచనం మహత్ || 2-113-11
ఎతె ప్రయగ్చ్ఛ సమ్హృ్ఇష్టహ్ పాదుకె హెమ భూషితె |
అయొధ్యాయాం మహా ప్రాజ్ఞ యొగ క్షెమ కరె తవ || 2-113-12
ఎవం ఉక్తొ వసిష్ఠెన రాఘవహ్ ప్రాన్ ముఖహ్ స్థితహ్ |
పాదుకె హెమ వికృ్ఇతె మమ రాజ్యాయ తె దదౌ || 2-113-13
నివృ్ఇత్తొ అహం అనుజ్ఞాతొ రామెణ సుమహాత్మనా |
అయొధ్యాం ఎవ గగ్చ్ఛామి గృ్ఇహీత్వా పాదుకె షుభె || 2-113-14
ఎతత్ ష్రుత్వా షుభం వాక్యం భరతస్య మహాత్మనహ్ |
భరద్వాజహ్ షుభతరం మునిర్ వాక్యం ఉదాహరత్ || 2-113-15
న ఎతచ్ చిత్రం నర వ్యాఘ్ర షీల వృ్ఇత్తవతాం వర |
యద్ ఆర్యం త్వయి తిష్ఠెత్ తు నిమ్నె వృ్ఇష్టిం ఇవ ఉదకం || 2-113-16
అమృ్ఇతహ్ స మహా బాహుహ్ పితా దషరథహ్ తవ |
యస్య త్వం ఈదృ్ఇషహ్ పుత్రొ ధర్మ ఆత్మా ధర్మ వత్సలహ్ || 2-113-17
తం ఋ్ఇషిం తు మహాత్మానం ఉక్త వాక్యం కృ్ఇత అంజలిహ్ |
ఆమంత్రయితుం ఆరెభె చరణాఉ ఉపగృ్ఇహ్య చ || 2-113-18
తతహ్ ప్రదక్షిణం కృ్ఇత్వా భరద్వాజం పునహ్ పునహ్ |
భరతహ్ తు యయౌ ష్రీమాన్ అయొధ్యాం సహ మంత్రిభిహ్ || 2-113-19
యానైహ్ చ షకటైహ్ చైవ హయైహ్ నాగైహ్ చ సా చమూహ్ |
పునర్ నివృ్ఇత్తా విస్తీర్ణా భరతస్య అనుయాయినీ || 2-113-20
తతహ్ తె యమునాం దివ్యాం నదీం తీర్త్వా ఊర్మి మాలినీం |
దదృ్ఇషుహ్ తాం పునహ్ సర్వె గంగాం షివ జలాం నదీం || 2-113-21
తాం రమ్య జల సంపూర్ణాం సంతీర్య సహ బాంధవహ్ |
షృ్ఇంగ వెర పురం రమ్యం ప్రవివెష ససైనికహ్ || 2-113-22
షృ్ఇంగ వెర పురాద్ భూయ అయొధ్యాం సందదర్ష హ |
అయొధ్యాం చ తతొ దృ్ఇశ్ట్వా పిత్రా భ్రాత్రా వివర్జితాం |
భరతొ దుహ్ఖ సంతప్తహ్ సారథిం చ ఇదం అబ్రవీత్ || 2-113-23
సారథె పష్య విధ్వస్తా అయొధ్యా న ప్రకాషతె |
నిరాకారా నిరానందా దీనా ప్రతిహత స్వనా || 2-113-24

స్నిగ్ధ గంభీర ఘొషెణ స్యందనెన ఉపయాన్ ప్రభుహ్ |
అయొధ్యాం భరతహ్ క్షిప్రం ప్రవివెష మహా యషాహ్ || 2-114-1
బిడాల ఉలూక చరితాం ఆలీన నర వారణాం |
తిమిర అభ్యాహతాం కాలీం అప్రకాషాం నిషాం ఇవ || 2-114-2
రాహు షత్రొహ్ ప్రియాం పత్నీం ష్రియా ప్రజ్వలిత ప్రభాం |
గ్రహెణ అభ్యుత్థితెన ఎకాం రొహిణీం ఇవ పీడితాం || 2-114-3
అల్ప ఉష్ణ క్షుబ్ధ సలిలాం ఘర్మ ఉత్తప్త విహంగమాం |
లీన మీన ఝష గ్రాహాం కృ్ఇషాం గిరి నదీం ఇవ || 2-114-4
విధూమాం ఇవ హెమ ఆభాం అధ్వర అగ్ని సముత్థితాం |
హవిర్ అభ్యుక్షితాం పష్చాత్ షిఖాం విప్రలయం గతాం || 2-114-5
విధ్వస్త కవచాం రుగ్ణ గజ వాజి రథ ధ్వజాం |
హత ప్రవీరాం ఆపన్నాం చమూం ఇవ మహా ఆహవె || 2-114-6
సఫెనాం సస్వనాం భూత్వా సాగరస్య సముత్థితాం |
ప్రషాంత మారుత ఉద్ధూతాం జల ఊర్మిం ఇవ నిహ్స్వనాం || 2-114-7
త్యక్తాం యజ్ఞ ఆయుధైహ్ సర్వైర్ అభిరూపైహ్ చ యాజకైహ్ |
సుత్యా కాలె వినిర్వృ్ఇత్తె వెదిం గత రవాం ఇవ || 2-114-8
గొష్ఠ మధ్యె స్థితాం ఆర్తాం అచరంతీం నవం తృ్ఇణం |
గొ వృ్ఇషెణ పరిత్యక్తాం గవాం పత్నీం ఇవ ఉత్సుకాం || 2-114-9
ప్రభా కరాలైహ్ సుస్నిగ్ధైహ్ ప్రజ్వలద్భిర్ ఇవ ఉత్తమైహ్ |
వియుక్తాం మణిభిర్ జాత్యైర్ నవాం ముక్తా ఆవలీం ఇవ || 2-114-10
సహసా చలితాం స్థానాన్ మహీం పుణ్య క్షయాద్ గతాం |
సమ్హృ్ఇత ద్యుతి విస్తారాం తారాం ఇవ దివహ్ చ్యుతాం || 2-114-11
పుష్ప నద్ధాం వసంత అంతె మత్త భ్రమర షాలినీం |
ద్రుత దావ అగ్ని విప్లుష్టాం క్లాంతాం వన లతాం ఇవ || 2-114-12
సమ్మూఢ నిగమాం సర్వాం సంక్షిప్త విపణ ఆపణాం |
ప్రగ్చ్ఛన్న షషి నక్షత్రాం ద్యాం ఇవ అంబు ధరైర్ వృ్ఇతాం || 2-114-13
క్షీణ పాన ఉత్తమైర్ భిన్నైహ్ షరావైర్ అభిసంవృ్ఇతాం |
హత షౌణ్డాం ఇవ ఆకాషె పాన భూమిం అసంస్కృ్ఇతాం || 2-114-14
వృ్ఇక్ణ భూమి తలాం నిమ్నాం వృ్ఇక్ణ పాత్రైహ్ సమావృ్ఇతాం |
ఉపయుక్త ఉదకాం భగ్నాం ప్రపాం నిపతితాం ఇవ || 2-114-15
విపులాం వితతాం చైవ యుక్త పాషాం తరస్వినాం |
భూమౌ బాణైర్ వినిష్కృ్ఇత్తాం పతితాం జ్యాం ఇవ ఆయుధాత్ || 2-114-16
సహసా యుద్ధ షౌణ్డెన హయ ఆరొహెణ వాహితాం |
నిహతాం ప్రతిసైన్యెన వడవామివ పాతితాం || 2-114-17
భరతస్తు రథస్థహ్ సన్ ష్రీమాన్ దషరథాత్మజహ్ |
వాహయంతం రథష్రెశ్ఠం సారథిం వాక్యమబ్రవీత్ || 2-114-18
కిం ను ఖల్వద్య గంబీరొ మూర్చితొ న నిషమ్యతె |
యథాపురమయొధ్యాయాం గీతవాదిత్రనిస్వనహ్ || 2-114-19
వారుణీమదగంధష్చ మాల్యగంధష్చ మూర్చితహ్ |
ధూపితాగరుగంధష్చ న ప్రవాతి సమంతతహ్ || 2-114-20
యానప్ర వరఘొశష్చ స్నిగ్ధష్చ హయనిస్వనహ్ |
ప్రమత్తగజనాదష్చ మహామ్ష్చ రథనిస్వనహ్ || 2-114-21
నెదానీం ష్రూయతె పుర్యామస్యాం రామె వివాసితె || 2-114-22
చందనాగారుగంధామ్ష్చ మహార్హష్చ నవస్రజహ్ || 2-114-23
గతె హి రామె తరుణాహ్ సంతప్తా నొపభుఝ్ణ్జతె |
బహిర్యాత్రాం న గచ్చ్హంతి చిత్రమాల్యధరా నరాహ్ || 2-114-24
నొత్సవాహ్ సంప్రవర్తంతె రామషొకార్దితె పురె |
సహ నూనం మమ భ్రాత్రా పురస్యాస్య ద్యుతిర్గతా || 2-114-25
న హి రాజత్యయొధ్యెయం సాసారెవార్జునీ క్శపా |
కదా ను ఖలు మె భ్రాతా మహొత్సవ ఇవాగతహ్ || 2-114-26
జనయిశ్యత్యయొధ్యాయాం హర్శం గ్రీశ్మ ఇవాంబుదహ్ |
తరుణైహ్ చారు వెషైహ్ చ నరైర్ ఉన్నత గామిభిహ్ |
సంపతద్భిర్ అయొధ్యాయాం న విభాంతి మహా పథాహ్ || 2-114-27
ఎవం బహు విధం జల్పన్ వివెష వసతిం పితుహ్ |
తెన హీనాం నర ఇంద్రెణ సిమ్హ హీనాం గుహాం ఇవ || 2-114-28
తదా తదంథ్పురముజ్ఘితప్రభం |
సురైరివొత్సృ్ఇశ్టమభాస్కరం దినం |
నిరీక్శ్య సర్వం తు వివిక్తమాత్మవాన్ |
ముమొచ బాశ్పం భరతహ్ సుదుహ్ఖితహ్ || 2-114-29

తతొ నిక్షిప్య మాతృ్ఇఋ్ఇహ్ స అయొధ్యాయాం దృ్ఇఢ వ్రతహ్ |
భరతహ్ షొక సంతప్తొ గురూన్ ఇదం అథ అబ్రవీత్ || 2-115-1
నంది గ్రామం గమిష్యామి సర్వాన్ ఆమంత్రయె అద్య వహ్ |
తత్ర దుహ్ఖం ఇదం సర్వం సహిష్యె రాఘవం వినా || 2-115-2
గతహ్ చ హి దివం రాజా వనస్థహ్ చ గురుర్ మమ |
రామం ప్రతీక్షె రాజ్యాయ స హి రాజా మహా యషాహ్ || 2-115-3
ఎతత్ ష్రుత్వా షుభం వాక్యం భరతస్య మహాత్మనహ్ |
అబ్రువన్ మంత్రిణహ్ సర్వె వసిష్ఠహ్ చ పురొహితహ్ || 2-115-4
సదృ్ఇషం ష్లాఘనీయం చ యద్ ఉక్తం భరత త్వయా |
వచనం భ్రాతృ్ఇ వాత్సల్యాద్ అనురూపం తవ ఎవ తత్ || 2-115-5
నిత్యం తె బంధు లుబ్ధస్య తిష్ఠతొ భ్రాతృ్ఇ సౌహృ్ఇదె |
ఆర్య మార్గం ప్రపన్నస్య న అనుమన్యెత కహ్ పుమాన్ || 2-115-6
మంత్రిణాం వచనం ష్రుత్వా యథా అభిలషితం ప్రియం |
అబ్రవీత్ సారథిం వాక్యం రథొ మె యుజ్యతాం ఇతి || 2-115-7
ప్రహృ్ఇష్ట వదనహ్ సర్వా మాతృ్ఇఋ్ఇహ్ సమభివాద్య సహ్ |
ఆరురొహ రథం ష్రీమాన్ షత్రుఘ్నెన సమన్వితహ్ || 2-115-8
ఆరుహ్య తు రథం షీఘ్రం షత్రుఘ్న భరతాఉ ఉభౌ |
యయతుహ్ పరమ ప్రీతౌ వృ్ఇతౌ మంత్రి పురొహితైహ్ || 2-115-9
అగ్రతొ పురవహ్ తత్ర వసిష్ఠ ప్రముఖా ద్విజాహ్ |
ప్రయయుహ్ ప్రాన్ ముఖాహ్ సర్వె నంది గ్రామొ యతొ అభవత్ || 2-115-10
బలం చ తద్ అనాహూతం గజ అష్వ రథ సంకులం |
ప్రయయౌ భరతె యాతె సర్వె చ పుర వాసినహ్ || 2-115-11
రథస్థహ్ స తు ధర్మ ఆత్మా భరతొ భ్రాతృ్ఇ వత్సలహ్ |
నంది గ్రామం యయౌ తూర్ణం షిరస్య్ ఆధాయ పాదుకె || 2-115-12
తతహ్ తు భరతహ్ క్షిప్రం నంది గ్రామం ప్రవిష్య సహ్ |
అవతీర్య రథాత్ తూర్ణం గురూన్ ఇదం ఉవాచ హ || 2-115-13
ఎతద్ రాజ్యం మమ భ్రాత్రా దత్తం సమ్న్యాసవత్ స్వయం |
యొగ క్షెమ వహె చ ఇమె పాదుకె హెమ భూషితె || 2-115-14
భరతహ్ షిరసా కృ్ఇత్వా సన్న్యాసం పాదుకె తతహ్ |
అబ్రవీద్దుహ్ఖసంతప్తహ్ సర్వం ప్రకృ్ఇతిమణ్డలం || 2-115-15
చత్రం ధారయత క్శిప్రమార్యపాదావిమౌ మతౌ |
అభ్యాం రాజ్యె స్థితొ ధర్మహ్ పాదుకాభ్యాం గురొర్మమ || 2-115-16
భ్రాత్రా హి మయి సమ్న్యాసొ నిక్శిప్తహ్ సౌహృ్ఇదాదయం |
తమిమం పాలయిశ్యామి రాఘవాగమనం ప్రతి 2-115-17
క్శిప్రం సమ్యొజయిత్వా తు రాఘవస్య పునహ్ స్వయం |
చరణౌ తౌ తు రామస్య ద్రక్శ్యామి సహపాదుకౌ || 2-115-18
తతొ నిక్శిప్తభారొ.అహం రాఘవెణ సమాగతహ్ |
నివెద్య గురవె రాజ్యం భజిశ్యె గురువృ్ఇత్తితాం 2-115-19
తాఘవాయ చ సమ్న్యాసం దత్త్వెమె వరపాదుకె |
రాజ్యం చెదమయొధ్యాం చ ధూతపాపొభవామి చ 2-115-20
అభిశిక్తె తు కాకుత్థ్సె ప్రహృ్ఇశ్టముదితె జనె |
ప్రీతిర్మమ యషష్చైవ భవెద్రాజ్యాచ్చతుర్గుణం || 2-115-21
ఎవం తు విలపంధీనొ భరతహ్ స మహాయషాహ్ |
నందిగ్రామె.అకరొద్రాజ్యం దుహ్ఖితొ మంత్రిభిస్సహ || 2-115-22
స వల్కలజటాధారీ మునివెశధరహ్ ప్రభుహ్ |
నందిగ్రామె.అవసద్వీరహ్ ససైన్యొ భరతస్తదా 2-115-23
రామాగమనమాకాణ్‌క్శన్ భరతొ భ్రాతృ్ఇవత్సలహ్ |
భ్రాతుర్వచనకారీ చ ప్రతిజ్ఝ్ణాపారగస్తదా || 2-115-24
పాదుకె త్వభిశిచ్యాథ నందిగ్రామె.అవసత్తథా |
స వాలవ్యజనం చత్రం ధారయామాస స స్వయం || 2-115-25
భరతహ్ షాసనం సర్వం పాదుకాభ్యాం నివెదయన్ |
తతస్తు భరతహ్ ష్రీమానభిశిచ్యార్యపాదుకె || 2-115-26
తదధీనస్తదా రాజ్యం కారయామాస సర్వదా |
తదా హి యత్కార్యముపైతి కించి |
దుపాయనం చొపహృ్ఇతం మహార్హం |
స పాదుకాభ్యాం ప్రథమం నివెద్య |
చకార పష్చాద్భరతొ యథావత్ || 2-115-27

ప్రతిప్రయాతె భరతె వసన్ రామహ్ తపొ వనె |
లక్షయాం ఆస స ఉద్వెగం అథ ఔత్సుక్యం తపస్వినాం || 2-116-1
యె తత్ర చిత్ర కూటస్య పురస్తాత్ తాపస ఆష్రమె |
రామం ఆష్రిత్య నిరతాహ్ తాన్ అలక్షయద్ ఉత్సుకాన్ || 2-116-2
నయనైర్ భృ్ఇకుటీభిహ్ చ రామం నిర్దిష్య షంకితాహ్ |
అన్యొన్యం ఉపజల్పంతహ్ షనైహ్ చక్రుర్ మిథహ్ కథాహ్ || 2-116-3
తెషాం ఔత్సుక్యం ఆలక్ష్య రామహ్ తు ఆత్మని షంకితహ్ |
కృ్ఇత అంజలిర్ ఉవాచ ఇదం ఋ్ఇషిం కుల పతిం తతహ్ || 2-116-4
న కచ్చిద్ భగవన్ కించిత్ పూర్వ వృ్ఇత్తం ఇదం మయి |
దృ్ఇష్యతె వికృ్ఇతం యెన విక్రియంతె తపస్వినహ్ || 2-116-5
ప్రమాదాచ్ చరితం కచ్చిత్ కించిన్ న అవరజస్య మె |
లక్ష్మణస్య ఋ్ఇషిభిర్ దృ్ఇష్టం న అనురూపం ఇవ ఆత్మనహ్ || 2-116-6
కచ్చిత్ షుష్రూషమాణా వహ్ షుష్రూషణ పరా మయి |
ప్రమదా అభ్యుచితాం వృ్ఇత్తిం సీతా యుక్తం న వర్తతె || 2-116-7
అథ ఋ్ఇషిర్ జరయా వృ్ఇద్ధహ్ తపసా చ జరాం గతహ్ |
వెపమాన ఇవ ఉవాచ రామం భూత దయా పరం || 2-116-8
కుతహ్ కల్యాణ సత్త్వాయాహ్ కల్యాణ అభిరతెహ్ తథా |
చలనం తాత వైదెహ్యాహ్ తపస్విషు విషెషతహ్ || 2-116-9
త్వన్ నిమిత్తం ఇదం తావత్ తాపసాన్ ప్రతి వర్తతె |
రక్షొభ్యహ్ తెన సంవిగ్నాహ్ కథయంతి మిథహ్ కథాహ్ || 2-116-10
రావణ అవరజహ్ కష్చిత్ ఖరొ నామ ఇహ రాక్షసహ్ |
ఉత్పాట్య తాపసాన్ సర్వాన్ జన స్థాన నికెతనాన్ || 2-116-11
ధృ్ఇష్టహ్ చ జిత కాషీ చ నృ్ఇషంసహ్ పురుష అదకహ్ |
అవలిప్తహ్ చ పాపహ్ చ త్వాం చ తాత న మృ్ఇష్యతె || 2-116-12
త్వం యదా ప్రభృ్ఇతి హ్య్ అస్మిన్న్ ఆష్రమె తాత వర్తసె |
తదా ప్రభృ్ఇతి రక్షాంసి విప్రకుర్వంతి తాపసాన్ || 2-116-13
దర్షయంతి హి బీభత్సైహ్ క్రూరైర్ భీషణకైర్ అపి |
నానా రూపైర్ విరూపైహ్ చ రూపైర్ అసుఖ దర్షనైహ్ || 2-116-14
అప్రషస్తైర్ అషుచిభిహ్ సంప్రయొజ్య చ తాపసాన్ |
ప్రతిఘ్నంత్య్ అపరాన్ క్షిప్రం అనార్యాహ్ పురతహ్ స్థితహ్ || 2-116-15
తెషు తెషు ఆష్రమస్థానెషు అబుద్ధం అవలీయ చ |
రమంతె తాపసామ్హ్ తత్ర నాషయంతొ అల్ప చెతసహ్ || 2-116-16
అపక్షిపంతి స్రుగ్ భాణ్డాన్ అగ్నీన్ సించంతి వారిణా |
కలషామ్హ్ చ ప్రమృ్ఇద్నంతి హవనె సముపస్థితె || 2-116-17
తైర్ దురాత్మభిర్ ఆవిష్టాన్ ఆష్రమాన్ ప్రజిహాసవహ్ |
గమనాయ అన్య దెషస్య చొదయంత్య్ ఋ్ఇషయొ అద్య మాం || 2-116-18
తత్ పురా రామ షారీరాం ఉపహింసాం తపస్విషు |
దర్షయతి హి దుష్టాహ్ తె త్యక్ష్యామ ఇమం ఆష్రమం || 2-116-19
బహు మూల ఫలం చిత్రం అవిదూరాద్ ఇతొ వనం |
పురాణ ఆష్రమం ఎవ అహం ష్రయిష్యె సగణహ్ పునహ్ || 2-116-20
ఖరహ్ త్వయ్య్ అపి చ అయుక్తం పురా తాత ప్రవర్తతె |
సహ అస్మాభిర్ ఇతొ గగ్చ్ఛ యది బుద్ధిహ్ ప్రవర్తతె || 2-116-21
సకలత్రస్య సందెహొ నిత్యం యత్ తస్య రాఘవ |
సమర్థస్య అపి హి సతొ వాసొ దుహ్ఖ ఇహ అద్య తె || 2-116-22
ఇత్య్ ఉక్తవంతం రామహ్ తం రాజ పుత్రహ్ తపస్వినం |
న షషాక ఉత్తరైర్ వాక్యైర్ అవరొద్ధుం సముత్సుకం || 2-116-23
అభినంద్య సమాపృ్ఇగ్చ్ఛ్య సమాధాయ చ రాఘవం |
స జగామ ఆష్రమం త్యక్త్వా కులైహ్ కుల పతిహ్ సహ || 2-116-24
రామహ్ సంసాధ్య తు ఋ్ఇషి గణం అనుగమనా |
దెషాత్ తస్మాచ్చిత్ కుల పతిం అభివాద్య ఋ్ఇషిం |
సమ్యక్ ప్రీతైహ్ తైర్ అనుమత ఉపదిష్ట అర్థహ్ |
పుణ్యం వాసాయ స్వ నిలయం ఉపసంపెదె || 2-116-25
ఆష్రమం తు ఋ్ఇషి విరహితం ప్రభుహ్ |
క్షణం అపి న జహౌ స రాఘవహ్ |
రాఘవం హి సతతం అనుగతాహ్ |
స్తాపసాహ్ చ ఋ్ఇషి చరిత ధృ్ఇత గుణాహ్ || 2-116-26

రాఘవహ్ తు అపయాతెషు తపస్విషు విచింతయన్ |
న తత్ర అరొచయద్ వాసం కారణైర్ బహుభిహ్ తదా || 2-117-1
ఇహ మె భరతొ దృ్ఇష్టొ మాతరహ్ చ సనాగరాహ్ |
సా చ మె స్మృ్ఇతిర్ అన్వెతి తాన్ నిత్యం అనుషొచతహ్ || 2-117-2
స్కంధ ఆవార నివెషెన తెన తస్య మహాత్మనహ్ |
హయ హస్తి కరీషైహ్ చ ఉపమర్దహ్ కృ్ఇతొ భృ్ఇషం || 2-117-3
తస్మాద్ అన్యత్ర గగ్చ్ఛామ ఇతి సంచింత్య రాఘవహ్ |
ప్రాతిష్ఠత స వైదెహ్యా లక్ష్మణెన చ సంగతహ్ || 2-117-4
సొ అత్రెర్ ఆష్రమం ఆసాద్య తం వవందె మహా యషాహ్ |
తం చ అపి భగవాన్ అత్రిహ్ పుత్రవత్ ప్రత్యపద్యత || 2-117-5
స్వయం ఆతిథ్యం ఆదిష్య సర్వం అస్య సుసత్కృ్ఇతం |
సౌమిత్రిం చ మహా భాగాం సీతాం చ సమసాంత్వయత్ || 2-117-6
పత్నీం చ తం అనుప్రాప్తాం వృ్ఇద్ధాం ఆమంత్ర్య సత్కృ్ఇతాం |
సాంత్వయాం ఆస ధర్మజ్ఞహ్ సర్వ భూత హితె రతహ్ || 2-117-7
అనసూయాం మహా భాగాం తాపసీం ధర్మ చారిణీం |
ప్రతిగృ్ఇహ్ణీష్వ వైదెహీం అబ్రవీద్ ఋ్ఇషి సత్తమహ్ || 2-117-8
రామాయ చ ఆచచక్షె తాం తాపసీం ధర్మ చారిణీం |
దష వర్షాణ్య్ అనావృ్ఇష్ట్యా దగ్ధె లొకె నిరంతరం || 2-117-9
యయా మూల ఫలె సృ్ఇష్టె జాహ్నవీ చ ప్రవర్తితా |
ఉగ్రెణ తపసా యుక్తా నియమైహ్ చ అప్య్ అలంకృ్ఇతా || 2-117-10
దష వర్ష సహస్రాణి యయా తప్తం మహత్ తపహ్ |
అనసూయా వ్రతైహ్ తాత ప్రత్యూహాహ్ చ నిబర్హితాహ్ || 2-117-11
దెవ కార్య నిమిత్తం చ యయా సంత్వరమాణయా |
దష రాత్రం కృ్ఇత్వా రాత్రిహ్ సా ఇయం మాతా ఇవ తె అనఘ || 2-117-12
తాం ఇమాం సర్వ భూతానాం నమహ్ కార్యాం యషస్వినీం |
అభిగగ్చ్ఛతు వైదెహీ వృ్ఇద్ధాం అక్రొధనాం సదా || 2-117-13
ఎవం బ్రువాణం తం ఋ్ఇషిం తథా ఇత్య్ ఉక్త్వా స రాఘవహ్ |
సీతాం ఉవాచ ధర్మజ్ఞాం ఇదం వచనం ఉత్తమం || 2-117-14
రాజ పుత్రి ష్రుతం తు ఎతన్ మునెర్ అస్య సమీరితం |
ష్రెయొ అర్థం ఆత్మనహ్ షీఘ్రం అభిగగ్చ్ఛ తపస్వినీం || 2-117-15
సీతా తు ఎతద్ వచహ్ ష్రుత్వా రాఘవస్య హిత ఎషిణీ |
తాం అత్రి పత్నీం ధర్మజ్ఞాం అభిచక్రామ మైథిలీ || 2-117-16
షిథిలాం వలితాం వృ్ఇద్ధాం జరా పాణ్డుర మూర్ధజాం |
సతతం వెపమాన అంగీం ప్రవాతె కదలీ యథా || 2-117-17
తాం తు సీతా మహా భాగాం అనసూయాం పతి వ్రతాం |
అభ్యవాదయద్ అవ్యగ్రా స్వం నామ సముదాహరత్ || 2-117-18
అభివాద్య చ వైదెహీ తాపసీం తాం అనిందితాం |
బద్ధ అంజలి పుటా హృ్ఇష్టా పర్యపృ్ఇగ్చ్ఛద్ అనామయం || 2-117-19
తతహ్ సీతాం మహా భాగాం దృ్ఇష్ట్వా తాం ధర్మ చారిణీం |
సాంత్వయంత్య్ అబ్రవీద్ద్ హృ్ఇష్టా దిష్ట్యా ధర్మం అవెక్షసె || 2-117-20
త్యక్త్వా జ్ఞాతి జనం సీతె మానం ఋ్ఇద్ధిం చ మానిని |
అవరుద్ధం వనె రామం దిష్ట్యా త్వం అనుగగ్చ్ఛసి || 2-117-21
నగరస్థొ వనస్థొ వా పాపొ వా యది వా అషుభహ్ |
యాసాం స్త్రీణాం ప్రియొ భర్తా తాసాం లొకా మహా ఉదయాహ్ || 2-117-22
దుహ్షీలహ్ కామ వృ్ఇత్తొ వా ధనైర్ వా పరివర్జితహ్ |
స్త్రీణాం ఆర్య స్వభావానాం పరమం దైవతం పతిహ్ || 2-117-23
న అతొ విషిష్టం పష్యామి బాంధవం విమృ్ఇషంత్య్ అహం |
సర్వత్ర యొగ్యం వైదెహి తపహ్ కృ్ఇతం ఇవ అవ్యయం || 2-117-24
న తు ఎవం అవగగ్చ్ఛంతి గుణ దొషం అసత్ స్త్రియహ్ |
కామ వక్తవ్య హృ్ఇదయా భర్తృ్ఇ నాథాహ్ చరంతి యాహ్ || 2-117-25
ప్రాప్నువంత్య్ అయషహ్ చైవ ధర్మ భ్రమ్షం చ మైథిలి |
అకార్య వషం ఆపన్నాహ్ స్త్రియొ యాహ్ ఖలు తద్ విధాహ్ || 2-117-26
త్వద్ విధాహ్ తు గుణైర్ యుక్తా దృ్ఇష్ట లొక పర అవరాహ్ |
స్త్రియహ్ స్వర్గె చరిష్యంతి యథా పుణ్య కృ్ఇతహ్ తథా || 2-117-27
తదెవమెనం త్వమనుచ్రతా సతీ |
పతివ్రతానాం సమయానువర్తినీ |
భవ స్వభర్తుహ్ సహధర్మచారిణీ |
యష్ష్చ ధర్మం చ తతహ్ సమాప్స్యసి || 2-117-28

Om Tat Sat

(Continued ....)

(My humble salutations to the lotus feet of  Swamy jis, Philosophic Scholars and greatful to Wikisource  for the collection)