|
|
|
|
పాణౌ పాణిం వినిష్పిష్య దంతాన్ కటకటాయ్య చ |౨-౩౫-౧|
లోచనే కోపసమ్రక్తే వర్ణం పూర్వోచితం జహత్ |
కోపాభిభూతః సహసా సంతాపమశుభం గతః |౨-౩౫-౨|
మనః సమీక్షమాణశ్చ సూతో దశరథస్య సః |
కంపయన్నివ కైకేయ్యా హృదయం వాక్ఛరైశ్శితైః |౨-౩౫-౩|
వాక్యవజ్రైరనుపమైర్నిర్భిందన్నివ చాశుగైః |
కైకేయ్యా సర్వమర్మాణి సుమంత్రః ప్రత్యభాషత |౨-౩౫-౪|
యశ్యాస్తవ పతిస్త్యక్తోరాజా దశరథః స్వయం |
భర్తా సర్వస్య జగతః స్థావరస్య చరశ్య చ |౨-౩౫-౫|
న హ్యకార్యతమం కించిత్ తవ దేవీహ విద్యతే |
పతిఘ్నీం త్వామహం మన్యే కులఘ్నీమపి చాంతతః |౨-౩౫-౬|
యన్మ హేంద్రమివాజయ్యం దుష్ప్రకంప్యమివాచలం |
మహోదధిమివాక్షోభ్యం సంతాపయసి కర్మభిః |౨-౩౫-౭|
మావమంస్థా దశరథం భర్తారం వరదం పతిం |
భర్తురిచ్ఛా హి నారీణాంపుత్రకోట్యా విశిష్యతే |౨-౩౫-౮|
యథావయో హి రాజ్యాని ప్రాప్నువంతి నృపక్షయే |
ఇక్ష్వాకుకులనాథేఽస్మింస్తల్లోపయితుమిచ్ఛసి |౨-౩౫-౯|
రాజా భవతు తే పుత్రో భరతశ్శాస్తు మేదినీం |
వయం తత్ర గమిష్యామో రామో యత్ర గమిష్యతి |౨-౩౫-౧౦|
న హి తే విషయే కశ్చిద్బ్రాహ్మణో వస్తుమర్హతి |
తాదృశం త్వమమర్యాదమద్య కర్మ చికీర్షసి |౨-౩౫-౧౧|
నూనం సర్వే గమిష్యామో మార్గం రామనిషేవితం |
త్యక్తాయా బాంధవైః సర్వైర్బ్రాహ్మణైః సాధుభిః సదా |౨-౩౫-౧౨|
కా ప్రీతీ రాజ్యలాభేన తవ దేవి భవిష్యతి |
తాదృశం త్వమమర్యాదం కర్మ కర్తుం చికీర్షసి |౨-౩౫-౧౩|
ఆశ్చర్యమివ పశ్యామి యస్యాస్తే వృత్తమీదృశం |
ఆచరంత్యా న విదృతా సద్యో భవతి మేదినీ |౨-౩౫-౧౪|
మహాబ్రహ్మర్షిసృష్టా వా జ్వలంతో భీమదర్శనా |
ధిగ్వాగ్దణ్డణా న హింసంతి రామప్రవ్రాజనే స్థితాం |౨-౩౫-౧౫|
ఆమ్రం చిత్వా కుఠారేన నింబం పరిచరేత్తు యః |
యశ్చేనం పయసా సిఞ్చేన్నైవాస్య మధురో భవేత్ |౨-౩౫-౧౬|
అభిజాత్యం హి తే మన్యే యథా మాతుస్తథైవ చ |
న హి నింబాత్స్రవేత్క్షౌద్రం లోకే నిగదితం వచః |౨-౩౫-౧౭|
తవ మాతురసద్గ్రాహం విద్మః పూర్వం యథాశ్రుతం |
పితుస్తే వరదః కశ్చిద్దదౌ వరమనుత్తమం |౨-౩౫-౧౮|
సర్వభూతరుతం తస్మాత్సంజజ్ఞే వసుధాధిపః |
తేన తిర్యగ్గతానాం చ భూతానాం విదితం వచః |౨-౩౫-౧౯|
తతో జృంభస్య శయనే విరుతాద్భూరివర్చసా |
పితుస్తే విదితో భావః స తత్ర బహుధాఽహసత్ |౨-౩౫-౨౦|
తత్ర తే జననీ క్రుద్ధా మృత్యుపాశమభీప్సతీ |
హాసం తే నృపతే సౌమ్య జిజ్ఞాసామీతి భాబ్రవీత్ |౨-౩౫-౨౧|
నృపశ్చోవాచ తాం దేవీం దేవి శంసామి తే యది |
తతో మే మరణం సద్యో భవిష్యతి న సంశయః |౨-౩౫-౨౨|
మాతా తే పితరం దేవి తతహ్ కేకయమబ్రవీత్ |
శంస మే జీవ వా మా వా న మామపహసిష్యసి |౨-౩౫-౨౩|
ప్రియయా చ తథోక్తః సన్ కేకయః పృథీవీపతిః |
తస్మై తం వరదాయార్థం కథయామాస తత్త్వతః |౨-౩౫-౨౪|
తతః స వరదహ్ సాధు రాజానం ప్రత్యభాషత |
మ్రియతాం ధ్వంసతాం వేయం మా కృథాస్త్వం మహీపతే |౨-౩౫-౨౫|
స తచ్ఛ్రుత్వా వచస్తస్య ప్రసన్నమనసో నృపః |
మాతరం తే నిరస్యాశు విజహార కుబేరవత్ |౨-౩౫-౨౬|
తథా త్వమపి రాజానం దుర్జనాచరితే పథి |
అసద్గ్రాహమిమం మోహాత్కురుషే పాపదర్శిని |౨-౩౫-౨౭|
సత్యశ్చాద్య ప్రవాదోఽయం లౌకికః ప్రతిభాతి మా |
పిత్ఋ్ఊన్ సమనుజాయంతే నరా మాతరమఙ్గనాః |౨-౩౫-౨౮|
నైవం భవ ఘృహాణేదం యదాహ వసుధాధిపః |
భర్తురిచ్చాముపాస్వేహ జనస్యాస్య గతిర్భవ |౨-౩౫-౨౯|
మా త్వం ప్రోత్సాహితా పాపైర్దేవరాజసమప్రభం |
భర్తారం లోకభర్తారమసద్ధర్మముపాదధాః |౨-౩౫-౩౦|
న హి మిథ్యా ప్రతిజ్ఞాతం కరిష్యతి తవానఘః |
శ్రీమాందశరథో రాజా దేవి రాజీవలోచనః |౨-౩౫-౩౧|
జ్యేష్ఠో వదాన్యః కర్మణ్యః స్వధర్మపరిరక్షితా |
రక్షితా జీవలోకస్య బలీ రామోఽభిషిచ్యతాం |౨-౩౫-౩౨|
పరివాదో హి తే దేవి మహాన్లోకే చరిష్యతి |
యది రామో వనం యాతి విహాయ పితరం నృపం |౨-౩౫-౩౩|
స రాజ్యం రాఘవః పాతు భవత్వం విగతజ్వరా |
న హి తే రాఘవాదన్యః క్షమః పురవరే వసేత్ |౨-౩౫-౩౪|
రామే హి యౌవరాజ్యస్థే రాజా దశరథో వనం |
ప్రవేక్ష్యతి మహేష్వాసః పూర్వవృత్తమనుస్మరన్ |౨-౩౫-౩౫|
ఇతి సాన్వైశ్చ తీక్ష్ణై కైకేయీం రాజసంసది |
సువంత్రః క్షోభయామాస భూయ ఏవ కృతాఞ్జలిః |౨-౩౫-౩౬|
నైవసాక్షుభ్యతే దేవీ న చ స్మ పరిదూయతే |
న చాస్యా ముఖవర్ణస్య విక్రియా లక్ష్యతే తదా |౨-౩౫-౩౭|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే పఞ్చత్రింశః సర్గః |౨-౩౫|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే షట్త్రింశః సర్గః |౨-౩౬|
|
|
|
|
సబాష్పం అతినిహ్శ్వస్య జగాద ఇదం పునః పునః |౨-౩౬-౧|
సూత రత్న సుసంపూర్ణా చతుర్ విధ బలా చమూః |
రాగవస్య అనుయాత్రా అర్థం క్షిప్రం ప్రతివిధీయతాం |౨-౩౬-౨|
రూప ఆజీవా చ శాలిన్యో వణిజః చ మహా ధనాః |
శోభయంతు కుమారస్య వాహినీం సుప్రసారితాః |౨-౩౬-౩|
యే చ ఏనం ఉపజీవంతి రమతే యైః చ వీర్యతః |
తేషాం బహు విధం దత్త్వా తాన్ అపి అత్ర నియోజయ |౨-౩౬-౪|
ఆయుధాని చ ముఖ్యాని నాగరాః శకటాని చ |
అనుగచ్ఛంతు కాకుత్థ్సం వ్యాధాశ్చారణ్యగోచరాః |౨-౩౬-౫|
నిఘ్నన్ మృగాన్ కుంజరామః చ పిబమః చ ఆరణ్యకం మధు |
నదీః చ వివిధాః పశ్యన్ న రాజ్యం సంస్మరిష్యతి |౨-౩౬-౬|
ధాన్య కోశః చ యః కశ్చిత్ ధన కోశః చ మామకః |
తౌ రామం అనుగచ్చేతాం వసంతం నిర్జనే వనే |౨-౩౬-౭|
యజన్ పుణ్యేషు దేశేషు విసృజమః చ ఆప్త దక్షిణాః |
ఋషిభిః చ సమాగమ్య ప్రవత్స్యతి సుఖం వనే |౨-౩౬-౮|
భరతః చ మహా బాహుర్ అయోధ్యాం పాలయిష్యతి |
సర్వ కామైః పునః శ్రీమాన్ రామః సంసాధ్యతాం ఇతి |౨-౩౬-౯|
ఏవం బ్రువతి కాకుత్స్థే కైకేయ్యా భయం ఆగతం |
ముఖం చ అపి అగమాత్ శేషం స్వరః చ అపి న్యరుధ్యత |౨-౩౬-౧౦|
సా విషణ్ణా చ సంత్రస్తా కైకేయీ వాక్యం అబ్రవీత్ |
రాజానమేవాభిముఖీ కైకేయీ వాక్యమబ్రవీత్ |౨-౩౬-౧౧|
రాజ్యం గత జనం సాధో పీత మణ్డాం సురాం ఇవ |
నిరాస్వాద్యతమం శూన్యం భరతః న అభిపత్స్యతే |౨-౩౬-౧౨|
కైకేయ్యాం ముక్త లజ్జాయాం వదంత్యాం అతిదారుణం |
రాజా దశరథో వాక్యం ఉవాచ ఆయత లోచనాం |౨-౩౬-౧౩|
వహంతం కిం తుదసి మాం నియుజ్య ధురి మా ఆహితే |
అనార్యే కృత్యమార్బ్ధం కిం న పూర్వముపారుధః |౨-౩౬-౧౪|
తస్యైతత్క్రోధసమ్యుక్తముక్తం శ్రుత్వా వరాఙ్గనా |
కైకేయీ ద్వి గుణం క్రుద్ధా రాజానం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౩౬-౧౫|
తవ ఏవ వంశే సగరః జ్యేష్ఠం పుత్రం ఉపారుధత్ |
అసమంజైతి ఖ్యాతం తథా అయం గంతుం అర్హతి |౨-౩౬-౧౬|
ఏవం ఉక్తః ధిగ్ ఇతి ఏవ రాజా దశరథో అబ్రవీత్ |
వ్రీడితః చ జనః సర్వః సా చ తన్ న అవబుధ్యత |౨-౩౬-౧౭|
తత్ర వృద్ధో మహా మాత్రః సిద్ధ అర్థో నామ నామతః |
శుచిర్ బహు మతః రాజ్ఞః కైకేయీం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౩౬-౧౮|
అసమంజో గృహీత్వా తు క్రీడితః పథి దారకాన్ |
సరయ్వాః ప్రక్షిపన్న్ అప్సు రమతే తేన దుర్మతిః |౨-౩౬-౧౯|
తం దృష్ట్వా నాగరః సర్వే క్రుద్ధా రాజానం అబ్రువన్ |
అసమంజం వృషీణ్వ ఏకం అస్మాన్ వా రాష్ట్ర వర్ధన |౨-౩౬-౨౦|
తాన్ ఉవాచ తతః రాజా కిం నిమిత్తం ఇదం భయం |
తాః చ అపి రాజ్ఞా సంపృష్టా వాక్యం ప్రకృతయో అబ్రువన్ |౨-౩౬-౨౧|
క్రీడితః తు ఏష నః పుత్రాన్ బాలాన్ ఉద్భ్రాంత చేతనః |
సరయ్వాం ప్రక్షిపన్ మౌర్ఖ్యాత్ అతులాం ప్రీతిం అశ్నుతే |౨-౩౬-౨౨|
స తాసాం వచనం శ్రుత్వా ప్రకృతీనాం నర అధిప |
తం తత్యాజ అహితం పుత్రం తాసాం ప్రియ చికీర్షయా |౨-౩౬-౨౩|
తం యానం శ్రీఘ్రమారోప్య సభార్యం సపరిచ్ఛదం |
యావజ్జీవం వివాస్యోఽయమితి స్వానన్వశాత్ పితా |౨-౩౬-౨౪|
స ఫాలపిటకం గృహ్య గిరిదుర్గాన్యలోడయత్ |
దిశః సర్వాస్త్వనుచరన్ స యథా పాపకర్మకృత్ |౨-౩౬-౨౫|
ఇతి ఏవం అత్యజద్ రాజా సగరః వై సుధార్మికః |
రామః కిం అకరోత్ పాపం యేన ఏవం ఉపరుధ్యతే |౨-౩౬-౨౬|
న హి కంచన పశ్యామో రాఘవస్యాగుణం వయం |
దుర్లభో యస్య నిరయః శ్శాఙ్కస్యేవ కల్మషం |౨-౩౬-౨౭|
అథవా దేవి దోషం త్వం కంచిత్పశ్యసి రాఘవే |
తమద్య బ్రూహి తత్వైన తదా రోమో వివాస్యతాం |౨-౩౬-౨౮|
అదుష్టస్య హి సంత్యాగః సత్పథే నిరతస్య చ |
నిర్దహే దపి శక్రస్య ద్యుతిం ధర్మనిరోధనాత్ |౨-౩౬-౨౯|
తదలం దేవి రామస్య శ్రియా విహతయా త్వయా |
లోకతోఽప్ హి తే రక్ష్యః పరివాదః శుభాననే |౨-౩౬-౩౦|
శ్రుత్వా తు సిద్ధ అర్థ వచో రాజా శ్రాంతతర స్వనః |
శోక ఉపహతయా వాచా కైకేయీం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౩౬-౩౧|
ఏతద్వచో నేచ్ఛ్సి పాపవృత్తే |
హితం న జానాసి మమాత్మనో వా |
ఆస్థాయ మార్గం కృపణం కుచేష్టా |
చేష్టా హి తే సాధుపదాదపేతా |౨-౩౬-౩౨|
అనువ్రజిష్యామ్య్ అహం అద్య రామం |
రాజ్యం పరిత్యజ్య సుఖం ధనం చ |
సహ ఏవ రాజ్ఞా భరతేన చ త్వం |
యథా సుఖం భుంక్ష్వ చిరాయ రాజ్యం |౨-౩౬-౩౩|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే షట్త్రింశః సర్గః |౨-౩౬|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment