|
|
|
|
అనుజగ్ముః ప్రయాంతం తం వన వాసాయ మానవాః |౨-౪౫-౧|
నివర్తితే అపి చ బలాత్ సుహృద్ వర్గే చ రాజిని |
న ఏవ తే సమ్న్యవర్తంత రామస్య అనుగతా రథం |౨-౪౫-౨|
అయోధ్యా నిలయానాం హి పురుషాణాం మహా యశాః |
బభూవ గుణ సంపన్నః పూర్ణ చంద్రైవ ప్రియః |౨-౪౫-౩|
స యాచ్యమానః కాకుత్స్థః స్వాభిః ప్రకృతిభిస్ తదా |
కుర్వాణః పితరం సత్యం వనం ఏవ అన్వపద్యత |౨-౪౫-౪|
అవేక్షమాణః సస్నేహం చక్షుషా ప్రపిబన్న్ ఇవ |
ఉవాచ రామః స్నేహేన తాః ప్రజాః స్వాః ప్రజాఇవ |౨-౪౫-౫|
యా ప్రీతిర్ బహుమానః చ మయ్య్ అయోధ్యా నివాసినాం |
మత్ ప్రియ అర్థం విశేషేణ భరతే సా నివేశ్యతాం |౨-౪౫-౬|
స హి కల్యాణ చారిత్రః కైకేయ్యా ఆనంద వర్ధనః |
కరిష్యతి యథావద్ వః ప్రియాణి చ హితాని చ |౨-౪౫-౭|
జ్ఞాన వృద్ధో వయో బాలో మృదుర్ వీర్య గుణ అన్వితః |
అనురూపః స వో భర్తా భవిష్యతి భయ అపహః |౨-౪౫-౮|
స హి రాజ గుణైః యుక్తః యువ రాజః సమీక్షితః |
అపి చ అపి మయా శిష్టైః కార్యం వో భర్తృ శాసనం |౨-౪౫-౯|
న చ తప్యేద్ యథా చ అసౌ వన వాసం గతే మయి |
మహా రాజః తథా కార్యో మమ ప్రియ చికీర్షయా |౨-౪౫-౧౦|
యథా యథా దాశరథిర్ ధర్మం ఏవ ఆస్థితః అభవత్ |
తథా తథా ప్రకృతయో రామం పతిం అకామయన్ |౨-౪౫-౧౧|
బాష్పేణ పిహితం దీనం రామః సౌమిత్రిణా సహ |
చకర్ష ఇవ గుణైః బద్ధ్వా జనం పునర్ ఇవ ఆసనం |౨-౪౫-౧౨|
తే ద్విజాః త్రివిధం వృద్ధా జ్ఞానేన వయసా ఓజసా |
వయః ప్రకంప శిరసో దూరాత్ ఊచుర్ ఇదం వచః |౨-౪౫-౧౩|
వహంతః జవనా రామం భో భో జాత్యాః తురం గమాః |
నివర్తధ్వం న గంతవ్యం హితా భవత భర్తరి |౨-౪౫-౧౪|
కర్ణవంతి హి భూతాని విశేషణ తురంగమాః |
యూయం తస్మాన్నివర్తధ్వం యాచనాం ప్రతివేదితాః |౨-౪౫-౧౫|
ధర్మతః స విశుద్ధాత్మా వీరః శుభదృఢప్రతహ్ |
ఉపవాహ్యః తు వో భర్తా న అపవాహ్యః పురాత్ వనం |౨-౪౫-౧౬|
ఏవం ఆర్త ప్రలాపాంస్ తాన్ వృద్ధాన్ ప్రలపతః ద్విజాన్ |
అవేక్ష్య సహసా రామః రథాత్ అవతతార హ |౨-౪౫-౧౭|
పద్భ్యాం ఏవ జగామ అథ ససీతః సహ లక్ష్మణః |
సమ్నికృష్ట పద న్యాసో రామః వన పరాయణః |౨-౪౫-౧౮|
ద్విజాతీంస్ తు పదాతీంస్ తాన్ రామః చారిత్ర వత్సలః |
న శశాక ఘృణా చక్షుః పరిమోక్తుం రథేన సః |౨-౪౫-౧౯|
గచ్చంతం ఏవ తం దృష్ట్వా రామం సంభ్రాంత మానసాః |
ఊచుః పరమ సంతప్తా రామం వాక్యం ఇదం ద్విజాః |౨-౪౫-౨౦|
బ్రాహ్మణ్యం కృత్స్నం ఏతత్ త్వాం బ్రహ్మణ్యం అనుగచ్చతి |
ద్విజ స్కంధ అధిరూఢాః త్వాం అగ్నయో అపి అనుయాంతి అమీ |౨-౪౫-౨౧|
వాజపేయ సముత్థాని చత్రాణి ఏతాని పశ్య నః |
పృష్ఠతః అనుప్రయాతాని హంసాన్ ఇవ జల అత్యయే |౨-౪౫-౨౨|
అనవాప్త ఆతపత్రస్య రశ్మి సంతాపితస్య తే |
ఏభిః చాయాం కరిష్యామః స్వైః చత్రైః వాజపేయికైః |౨-౪౫-౨౩|
యా హి నః సతతం బుద్ధిర్ వేద మంత్ర అనుసారిణీ |
త్వత్ కృతే సా కృతా వత్స వన వాస అనుసారిణీ |౨-౪౫-౨౪|
హృదయేష్వ్ అవతిష్ఠంతే వేదా యే నః పరం ధనం |
వత్స్యంతి అపి గృహేష్వ్ ఏవ దారాః చారిత్ర రక్షితాః |౨-౪౫-౨౫|
న పునర్ నిశ్చయః కార్యః త్వద్ గతౌ సుకృతా మతిః |
త్వయి ధర్మ వ్యపేక్షే తు కిం స్యాత్ ధర్మం అవేక్షితుం |౨-౪౫-౨౬|
యాచితః నో నివర్తస్వ హంస శుక్ల శిరః రుహైః |
శిరోభిర్ నిభృత ఆచార మహీ పతన పాంశులైః |౨-౪౫-౨౭|
బహూనాం వితతా యజ్ఞా ద్విజానాం యైహ ఆగతాః |
తేషాం సమాప్తిర్ ఆయత్తా తవ వత్స నివర్తనే |౨-౪౫-౨౮|
భక్తిమంతి హి భూతాని జంగమ అజంగమాని చ |
యాచమానేషు తేషు త్వం భక్తిం భక్తేషు దర్శయ |౨-౪౫-౨౯|
అనుగంతుం అశక్తాః త్వాం మూలైః ఉద్ధిఋత వేగిభిః |
ఉన్నతా వాయు వేగేన విక్రోశంతి ఇవ పాదపాః |౨-౪౫-౩౦|
నిశ్చేష్ట ఆహార సంచారా వృక్ష ఏక స్థాన విష్ఠితాః |
పక్షిణో అపి ప్రయాచంతే సర్వ భూత అనుకంపినం |౨-౪౫-౩౧|
ఏవం విక్రోశతాం తేషాం ద్విజాతీనాం నివర్తనే |
దదృశే తమసా తత్ర వారయంతి ఇవ రాఘవం |౨-౪౫-౩౨|
తతః సుమంత్రోఽపి రథాద్విముచ్య |
శ్రాంతాణయాన్సంపరివర్త్య శ్రీఘ్రాం |
పీతోదకాంస్తోయపరిప్లుతాఙ్గా |
నచారయద్వై తమసావిదూరే |౨-౪౫-౩౩|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే పఞ్చచత్వారింశః సర్గః |౨-౪౫|
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే షట్చత్వారింశః సర్గః |౨-౪౬|
|
|
|
|
సీతాం ఉద్వీక్ష్య సౌమిత్రిం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౨-౪౬-౧|
ఇయం అద్య నిశా పూర్వా సౌమిత్రే ప్రస్థితా వనం |
వన వాసస్య భద్రం తే స న ఉత్కణ్ఠితుం అర్హసి |౨-౪౬-౨|
పశ్య శూన్యాని అరణ్యాని రుదంతి ఇవ సమంతతః |
యథా నిలయం ఆయద్భిర్ నిలీనాని మృగ ద్విజైః |౨-౪౬-౩|
అద్య అయోధ్యా తు నగరీ రాజ ధానీ పితుర్ మమ |
సస్త్రీ పుంసా గతాన్ అస్మాన్ శోచిష్యతి న సంశయః |౨-౪౬-౪|
అనురక్తా హి మనుజా రాజానం బహుభిర్గుణైః |
త్వాం చ మాం చ నరవ్యాఘ్ర శత్రఘ్నభరతౌ తథా |౨-౪౬-౫|
పితరం చానుశోచామి మాతరం చ యశస్వినీం |
అపి వానౌధ భవేతాం తు రుదంతౌ తావభీక్ష్ణశః |౨-౪౬-౬|
భరతః ఖలు ధర్మ ఆత్మా పితరం మాతరం చ మే |
ధర్మ అర్థ కామ సహితైః వాక్యైః ఆశ్వాసయిష్యతి |౨-౪౬-౭|
భరతస్య ఆనృశంసత్వం సంచింత్య అహం పునః పునః |
న అనుశోచామి పితరం మాతరం చ అపి లక్ష్మణ |౨-౪౬-౮|
త్వయా కార్యం నర వ్యాఘ్ర మాం అనువ్రజతా కృతం |
అన్వేష్టవ్యా హి వైదేహ్యా రక్షణ అర్థే సహాయతా |౨-౪౬-౯|
అద్భిర్ ఏవ తు సౌమిత్రే వత్స్యామ్య్ అద్య నిశాం ఇమాం |
ఏతద్ద్ హి రోచతే మహ్యం వన్యే అపి వివిధే సతి |౨-౪౬-౧౦|
ఏవం ఉక్త్వా తు సౌమిత్రం సుమంత్రం అపి రాఘవః |
అప్రమత్తః త్వం అశ్వేషు భవ సౌమ్య ఇతి ఉవాచ హ |౨-౪౬-౧౧|
సో అశ్వాన్ సుమంత్రః సమ్యమ్య సూర్యే అస్తం సముపాగతే |
ప్రభూత యవసాన్ కృత్వా బభూవ ప్రత్యనంతరః |౨-౪౬-౧౨|
ఉపాస్యతు శివాం సంధ్యాం దృష్ట్వా రాత్రిం ఉపస్థితాం |
రామస్య శయనం చక్రే సూతః సౌమిత్రిణా సహ |౨-౪౬-౧౩|
తాం శయ్యాం తమసా తీరే వీక్ష్య వృక్ష దలైః కృతాం |
రామః సౌమిత్రిణాం సార్ధం సభార్యః సంవివేశ హ |౨-౪౬-౧౪|
సభార్యం సంప్రసుప్తం తం భ్రాతరం వీక్ష్య లక్ష్మణః |
కథయాం ఆస సూతాయ రామస్య వివిధాన్ గుణాన్ |౨-౪౬-౧౫|
జాగ్రతః హి ఏవ తాం రాత్రిం సౌమిత్రేర్ ఉదితః రవిః |
సూతస్య తమసా తీరే రామస్య బ్రువతః గుణాన్ |౨-౪౬-౧౬|
గో కుల ఆకుల తీరాయాః తమసాయాః విదూరతః |
అవసత్ తత్ర తాం రాత్రిం రామః ప్రకృతిభిః సహ |౨-౪౬-౧౭|
ఉత్థాయ తు మహా తేజాః ప్రకృతీస్ తా నిశామ్య చ |
అబ్రవీద్ భ్రాతరం రామః లక్ష్మణం పుణ్య లక్షణం |౨-౪౬-౧౮|
అస్మద్ వ్యపేక్షాన్ సౌమిత్రే నిరపేక్షాన్ గృహేష్వ్ అపి |
వృక్ష మూలేషు సంసుప్తాన్ పశ్య లక్ష్మణ సాంప్రతం |౨-౪౬-౧౯|
యథా ఏతే నియమం పౌరాః కుర్వంతి అస్మన్ నివర్తనే |
అపి ప్రాణాన్ అసిష్యంతి న తు త్యక్ష్యంతి నిశ్చయం |౨-౪౬-౨౦|
యావద్ ఏవ తు సంసుప్తాః తావద్ ఏవ వయం లఘు |
రథం ఆరుహ్య గచ్చామః పంథానం అకుతః భయం |౨-౪౬-౨౧|
అతః భూయో అపి న ఇదానీం ఇక్ష్వాకు పుర వాసినః |
స్వపేయుర్ అనురక్తా మాం వృష్క మూలాని సంశ్రితాః |౨-౪౬-౨౨|
పౌరా హి ఆత్మ కృతాత్ దుహ్ఖాత్ విప్రమోచ్యా నృప ఆత్మజైః |
న తు ఖల్వ్ ఆత్మనా యోజ్యా దుహ్ఖేన పుర వాసినః |౨-౪౬-౨౩|
అబ్రవీల్ లక్ష్మణో రామం సాక్షాత్ ధర్మం ఇవ స్థితం |
రోచతే మే మహా ప్రాజ్ఞ క్షిప్రం ఆరుహ్యతాం ఇతి |౨-౪౬-౨౪|
అథ రామోఽబ్రవీచ్ఛ్రీమాన్ సుమంత్రం యుజ్యతాం రథః |
గమిష్యామి తతోఽరణ్యం గచ్ఛ శ్రీఘ్రమితః ప్రభో |౨-౪౬-౨౫|
సూతః తతః సంత్వరితః స్యందనం తైః హయ ఉత్తమైః |
యోజయిత్వా అథ రామాయ ప్రాంజలిః ప్రత్యవేదయత్ |౨-౪౬-౨౬|
అయం యుక్తో మహాబాహో రథస్తే రథినాం వర |
త్వమారోహస్వ భద్రం తే ససీతః సహలక్ష్మణః |౨-౪౬-౨౭|
తం స్యందనమధిష్ఠాయ రాఘవః సపరిచ్ఛదః |
శీఘ్రగామాకులావర్తాం తమసామతరన్నదీం |౨-౪౬-౨౮|
స సంతీర్య మహాబాహుః శ్రీమాన్ శివమకణ్టకం |
ప్రాపద్యత మహామార్గమభయం భయదర్శినాం |౨-౪౬-౨౯|
మోహన అర్థం తు పౌరాణాం సూతం రామః అబ్రవీద్ వచః |
ఉదన్ ముఖః ప్రయాహి త్వం రథం ఆస్థాయ సారథే |౨-౪౬-౩౦|
ముహూర్తం త్వరితం గత్వా నిర్గతయ రథం పునః |
యథా న విద్యుః పౌరా మాం తథా కురు సమాహితః |౨-౪౬-౩౧|
రామస్య వచనం శ్రుత్వా తథా చక్రే స సారథిః |
ప్రత్యాగమ్య చ రామస్య స్యందనం ప్రత్యవేదయత్ |౨-౪౬-౩౨|
తౌ సంప్రయుక్తం తు రథం సమాసిత్థౌ |
తదా ససీతౌ రఘవంశవర్ధనౌ |
ప్రచోదయామాస తతస్తురంగమాన్ |
స సారథిర్యేన పథా తపోవనం |౨-౪౬-౩౩|
తతః సమాస్థాయ రథం మహారథః
ససారథిర్ధాశరథిర్వనం యయౌ |
ఉదఙ్ముఖం తం తు రథం చకార స |
ప్రయాణమాఙ్గశ్యనివితదర్శనాత్ |౨-౪౬-౩౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే షట్చత్వారింశః సర్గః |౨-౪౬|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment