|
|
|
|
అబ్రవీత్ తాం మహాభాగాం తాపసీం ధర్మ చారిణీం |౪-౫౧-౧|
ఇదం ప్రవిష్టాః సహసా బిలం తిమిర సంవృతం |
క్షుత్ పిపాసా పరిశ్రాంతాః పరిఖిన్నాః చ సర్వశః |౪-౫౧-౨|
మహత్ ధరణ్యా వివరం ప్రవిష్టాః స్మ పిపాసితాః |
ఇమాం తు ఏవం విధాన్ భావాన్ వివిధాన్ అద్భుత ఉపమాన్ |౪-౫౧-౩|
దృష్ట్వా వయం ప్రవ్యథితాః సంభ్రాంతా నష్ట చేతసః |
కస్య ఏతే కాంచనా వృక్షాః తరుణ ఆదిత్య సన్నిభాః |౪-౫౧-౪|
శుచీని అభ్యవహార్యాణి మూలాని చ ఫలాని చ |
కాంచనాని విమానాని రాజతాని గృహాణి చ |౪-౫౧-౫|
తపనీయ గవ అక్షాణి మణి జాల ఆవృతాని చ |
పుష్పితాః ఫాలవంతః చ పుణ్యాః సురభి గంధయః |౪-౫౧-౬|
ఇమే జాంబూనదమయాః పాదపాః కస్య తేజసా |
కాంచనాని చ పద్మాని జాతాని విమలే జలే |౪-౫౧-౭|
కథం మత్స్యాః చ సౌవర్ణా దృశ్యంతే సహ కచ్ఛపైః |
ఆత్మానః అనుభావాత్ వా కస్య వై ఏతత్ తపో బలం |౪-౫౧-౮|
అజానతాం నః సర్వేషాం సర్వం ఆఖ్యాతుం అర్హసి |
ఏవం ఉక్తా హనుమతా తాపసీ ధర్మ చారిణీ |౪-౫౧-౯|
ప్రతి ఉవాచ హనూమంతం సర్వ భూత హితే రతా |
మయో నామ మహాతేజా మాయావీ దానవర్షభః |౪-౫౧-౧౦|
తేన ఇదం నిర్మితం సర్వం మాయయా కాంచనం వనం |
పురా దానవ ముఖ్యానాం విశ్వకర్మా బభూవ హ |౪-౫౧-౧౧|
యేన ఇదం కాంచనం దివ్యం నిర్మితం భవన ఉత్తమం |
స తు వర్ష సహస్రాణి తపః తప్త్వా మహత్ వనే |౪-౫౧-౧౨|
పితామహాత్ వరం లేభే సర్వం ఔశసనం ధనం |
విధాయ సర్వం బలవాన్ సర్వ కామ ఈశ్వరః తదా |౪-౫౧-౧౩|
ఉవాస సుఖితః కాలం కంచిత్ అస్మిన్ మహావనే |
తం అప్సరసి హేమాయాం సక్తం దానవ పుంగవం |౪-౫౧-౧౪|
విక్రమ్య ఏవ అశనిం గృహ్య జఘాన ఈశః పురందరః |
ఇదం చ బ్రహ్మణా దత్తం హేమాయై వనం ఉత్తమం |౪-౫౧-౧౫|
శాశ్వతః కామ భోగః చ గృహం చ ఇదం హిరణ్మయం |
దుహితా మేరుసావర్ణేః అహం తస్యాః స్వయంప్రభా |౪-౫౧-౧౬|
ఇదం రక్షామి భవనం హేమాయా వానరోత్తమ |
మమ ప్రియ సఖీ హేమా నృత్త గీత విశారదా |౪-౫౧-౧౭|
తయా దత్త వరా చ అస్మి రక్షామి భవనం మహాన్ |
కిం కార్యం కస్య వా హేతోః కాంతారాణి ప్రపద్యథ |౪-౫౧-౧౮|
కథం చ ఇదం వనం దుర్గం యుష్మాభిః ఉపలక్షితం |
శుచీని అభ్యవహార్యాణి మూలాని చ ఫలాని చ |
భుక్త్వా పీత్వా చ పానీయం సర్వం మే వక్తుం అర్హథ |౪-౫౧-౧౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే ఏకపఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౧|
|
|
|
|
ఇదం వచనం ఏకాగ్రా తాపసీ ధర్మ చారిణీ |౪-౫౨-౧|
వానరా యది వః ఖేదః ప్రనష్టః ఫల భక్షణాత్ |
యది చ ఏతత్ మయా శ్రావ్యం శ్రోతుం ఇచ్ఛామి కథతాం |౪-౫౨-౨|
తస్యాః తత్ వచనం శ్రుత్వా హనుమాన్ మారుత ఆత్మజః |
ఆర్జవేన యథా తత్త్వం ఆఖ్యాతుం ఉపచక్రమే |౪-౫౨-౩|
రాజా సర్వస్య లోకస్య మహేంద్ర వరుణ ఉపమః |
రామో దాశరథిః శ్రీమాన్ ప్రవిష్టో దణ్డకా వనం |౪-౫౨-౪|
లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా వైదేహ్యా చ అపి భార్యయా |
తస్య భార్యా జనస్థానాత్ రావణేన హృతా బలాత్ |౪-౫౨-౫|
వీరః తస్య సఖా రాజ్ఞః సుగ్రీవో నామ వానరః |
రాజా వానర ముఖ్యానాం యేన ప్రస్థాపితా వయం |౪-౫౨-౬|
అగస్త్య చరితాం ఆశాం దక్షిణాం యమ రక్షితాం |
సహైభిర్వానరైముఖ్యైరఙ్గదప్రముఖైర్వయం - యద్వా -
సహ ఏభిః వానరైః ముఖ్యైః అంగద ప్రముఖైః వయం |౪-౫౨-౭|
రావణం సహితాః సర్వే రాక్షసం కామ రూపిణం |
సీతయా సహ వైదేహ్యా మార్గధ్వం ఇతి చోదితాః |౪-౫౨-౮|
విచిత్య తు వయం సర్వే సమగ్రం - సముద్రం - దక్షిణాం దిశం |
వయం బుభుక్షితాః సర్వే వృక్ష మూలం ఉపాశ్రితాః |౪-౫౨-౯|
వివర్ణ వదనాః సర్వే సర్వే ధ్యాన పరాయణాః |
న అధిగచ్ఛామహే పారం మగ్నాః చింతా మహార్ణవే |౪-౫౨-౧౦|
చారయంతః తతః చక్షుః దృష్టవంతో మహద్ బిలం |
లతా పాదప సంఛన్నం తిమిరేణ సమావృతం |౪-౫౨-౧౧|
అస్మాత్ హంసా జల క్లిన్నాః పక్షైః సలిల రేణుభిః |
కురరాః సారసాః చైవ నిష్పతంతి పతత్రిణః |౪-౫౨-౧౨|
సాధు అత్ర ప్రవిశామ ఇతి మయా తు ఉక్తాః ప్లవంగమాః |
తేషాం అపి హి సర్వేషాం అనుమానం ఉపాగతం |౪-౫౨-౧౩|
అస్మిన్ నిపతితాః సర్వే అపి అథ కార్య త్వరాన్వితాః |
తతో గాఢం నిపతితా గృహ్య హస్తౌ పరస్పరం |౪-౫౨-౧౪|
ఇదం ప్రవిష్టాః సహసా బిలం తిమిర సంవృతం |
ఏతత్ నః కార్యం ఏతేన కృత్యేన వయం ఆగతాః |౪-౫౨-౧౫|
త్వాం చ ఏవ ఉపగతాః సర్వే పరిద్యూనా బుభుక్షితాః |
ఆతిథ్య ధర్మ దత్తాని మూలాని చ ఫలాని చ |౪-౫౨-౧౬|
అస్మాభిః ఉపభుక్తాని బుభుక్షా పరిపీడితైః |
యత్ త్వయా రక్షితాః సర్వే మ్రియమాణా బుభుక్షయా |౪-౫౨-౧౭|
బ్రూహి ప్రత్యుపకార అర్థం కిం తే కుర్వంతు వానరాః |
ఏవం ఉక్తా తు సర్వజ్ఞా వానరైః తైః స్వయంప్రభా |౪-౫౨-౧౮|
ప్రత్యువాచ తతః సర్వాన్ ఇదం వానర యూథపాన్ |
సర్వేషాం పరితుష్టా అస్మి వానరాణాం తరస్వినాం |౪-౫౨-౧౯|
చరంత్యా మమ ధర్మేణ న కార్యం ఇహ కేనచిత్ |
ఏవం ఉక్తః శుభం వాక్యం తాపస్యా ధర్మ సంహితం |౪-౫౨-౨౦|
ఉవాచ హనుమాన్ వాక్యం తాం అనిందిత లోచనాం |
శరణం త్వాం ప్రపన్నాః స్మః సర్వే వై ధర్మచారిణిం |౪-౫౨-౨౧|
యః కృతః సమయో అస్మాకం సుగ్రీవేణ మహాత్మనా |
స తు కాలో వ్యతిక్రాంతో బిలే చ పరివర్తతాం |౪-౫౨-౨౨|
సా త్వం అస్మాత్ బిలాత్ అస్మాన్ ఉత్తారయితుం అర్హసి |
తస్మాత్ సుగ్రీవ వచనాత్ అతిక్రాంతాన్ గత ఆయుషః |౪-౫౨-౨౩|
త్రాతుం అర్హసి నః సర్వాన్ సుగ్రీవ భయ శంకితాన్ |
మహత్ చ కార్యం అస్మాభిః కర్తవ్యం ధర్మచారిణి |౪-౫౨-౨౪|
తత్ చ అపి న కృతం కార్యం అస్మాభిః ఇహ వాసిభిః |
ఏవం ఉక్తా హనుమతా తాపసీ వాక్యం అబ్రవీత్ |౪-౫౨-౨౫|
జీవతా దుష్కరం మన్యే ప్రవిష్టేన నివర్తితుం |
తపసః సుప్రభావేన నియమ ఉపార్జితేన చ |౪-౫౨-౨౬|
సర్వాన్ ఏవ బిలాత్ అస్మాత్ తారయిష్యామి వానరాన్ |
నిమీలయత చక్షూన్షి సర్వే వానర పుంగవాః |౪-౫౨-౨౭|
న హి నిష్క్రమితుం శక్యం అనిమీలిత లోచనైః |
తతో నిమీలితాః సర్వే సుకుమార అంగులైః కరైః |౪-౫౨-౨౮|
సహసా పిదధుః దృష్టిం హృష్టా గమన కాంక్షిణః |
వానరాః తు మహాత్మానో హస్త రుద్ధ ముఖాః తదా |౪-౫౨-౨౯|
నిమేష అంతర మాత్రేణ బిలాత్ ఉత్తారితాః తథా |
ఉవాచ సర్వాన్ తాన్ తత్ర తాపసీ ధర్మ చారిణీ |౪-౫౨-౩౦|
నిఃసృతాన్ విషమాత్ తస్మాత్ సమాశ్వాస్య ఇదం అబ్రవీత్ |
ఏష వింధ్యో గిరిః శ్రీమాన్ నానా ద్రుమ లతా ఆయుతః |౪-౫౨-౩౧|
ఏష ప్రసవణః శైలః సాగరో అయం మహా ఉదధిః |
స్వస్తి వో అస్తు గమిష్యామి భవనం వానరర్షభాః |
ఇతి ఉక్త్వా తత్ బిలం శ్రీమత్ ప్రవివేశ స్వయంప్రభా |౪-౫౨-౩౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే ద్విపఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౨|
|
|
|
|
అపారం అభిగర్జంతం ఘోరైః ఊర్మిభిః ఆకులం |౪-౫౩-౧|
మయస్య మాయా విహితం గిరి దుర్గం విచిన్వతాం |
తేషాం మాసో వ్యతిక్రాంతో యో రాజ్ఞా సమయః కృతః |౪-౫౩-౨|
వింధ్యస్య తు గిరేః పాదే సంప్రపుష్పిత పాదపే |
ఉపవిశ్య మహాత్మానః చింతాం ఆపేదిరే తదా |౪-౫౩-౩|
తతః పుష్పాతిభారాగ్రాఁల్ల్తాశతసమావృతాన్ -యద్వా -
తతః పుష్ప అతిభార అగ్రాన్ లతా శత సమావృతాన్ |
ద్రుమాన్ వాసంతికాన్ దృష్ట్వా బభూవుః భయ శంకితాః |౪-౫౩-౪|
తే వసంతం అనుప్రాప్తం ప్రతివేద్య పరస్పరం |
నష్ట సందేశ కాల అర్థా నిపేతుర్ ధరణీ తలే |౪-౫౩-౫|
తతః తాన్ కపి వృద్ధాన్ చ శిష్టాన్ చైవ వనౌకసః |
వాచా మధురయా అభాష్య యథావత్ అనుమాన్య చ |౪-౫౩-౬|
స తు సింహ ఋషభ స్కంధః పీన ఆయత భుజః కపిః |
యువరాజో మహాప్రాజ్ఞ అంగదో వాక్యం అబ్రవీత్ |౪-౫౩-౭|
శాసనాత్ కపి రాజస్య వయం సర్వే వినిర్గతాః |
మాసః పూర్ణో బిలస్థానాం హరయః కిం న బుధ్యతే |౪-౫౩-౮|
వయం ఆశ్వయుజే మాసి కాల సంఖ్యా వ్యవస్థితాః |
ప్రస్థితాః సో అపి చ అతీతః కిం అతః కార్యం ఉత్తరం |౪-౫౩-౯|
భవంత ప్రత్యయం ప్రాప్తా నీతి మార్గ విశారదాః |
హితేషు అభిరతా భర్త్తుః నిసృష్టాః సర్వ కర్మసు |౪-౫౩-౧౦|
కర్మసు అప్రతిమాః సర్వే దిక్షు విశ్రుత పౌరుషాః |
మాం పురస్కృత్య నిర్యాతాః పింగాక్ష ప్రతిచోదితాః |౪-౫౩-౧౧|
ఇదానీం అకృత అర్థానాం మర్తవ్యం న అత్ర సంశయః |
హరి రాజస్య సందేశం అకృత్వా కః సుఖీ భవేత్ |౪-౫౩-౧౨|
ఆస్మిన్ అతీతే కాలే తు సుగ్రీవేణ కృతే స్వయం |
ప్రాయోపవేశనం యుక్తం సర్వేషాం చ వన ఓకసాం |౪-౫౩-౧౩|
తీక్ష్ణః ప్రకృత్యా సుగ్రీవః స్వామి భావే వ్యవస్థితః |
న క్షమిష్యతి నః సర్వాన్ అపరాధ కృతో గతాన్ |౪-౫౩-౧౪|
అప్రవృత్తౌ చ సీతాయాః పాపం ఏవ కరిష్యతి |
తస్మాత్ క్షమం ఇహ అద్య ఏవ గంతుం ప్రాయోపవిశనం |౪-౫౩-౧౫|
త్యక్త్వా పుత్రన్ చ దారాన్ చ ధనాని చ గృహాణి చ |
ధ్రువం నః హింసతే రాజా సర్వాన్ ప్రతిగతాన్ ఇతః |౪-౫౩-౧౬|
వధేన అప్రతిరూపేణ శ్రేయాన్ మృత్యుః ఇహ ఏవ నః |
న చ అహం యౌవరాజ్యేన సుగ్రీవేణ అభిషేచితః |౪-౫౩-౧౭|
నరేంద్రేణ అభిషిక్తో అస్మి రామేణ అక్లిష్ట కర్మణా |
స పూర్వం బద్ధ వైరో మాం రాజా దృష్ట్వా వ్యతిక్రమం |౪-౫౩-౧౮|
ఘాతయిష్యతి దణ్డేన తీక్ష్ణేన కృత నిశ్చయః |
కిం మే సుహృద్భిః వ్యసనం పశ్యద్భిః జీవితాంతరే |
ఇహ ఏవ ప్రాయం ఆసిష్యే పుణ్యే సాగర రోధసి |౪-౫౩-౧౯|
ఏతత్ శ్రుత్వా కుమారేణ యువ రాజేన భాషితం |
సర్వే తే వానర శ్రేష్ఠాః కరుణం వాక్యం అబ్రువన్ |౪-౫౩-౨౦|
తీక్ష్ణః ప్రకృత్యా సుగ్రీవః ప్రియా రక్తః చ రాఘవః |
సమీక్ష్య అకృత కార్యాన్ తు తస్మిన్ చ సమయే గతే |౪-౫౩-౨౧|
అదృష్టాయాం చ వైదేహ్యాం దృష్ట్వా చైవ సమాగతాన్ |
రాఘవ ప్రియ కామాయ ఘాతయిష్యతి అసంశయం |౪-౫౩-౨౨|
న క్షమం చ అపరాద్ధానాం గమనం స్వామి పార్శ్వతః |
ప్రధానబూతాః చ వయం సుగ్రీవస్య సమాగతాః |౪-౫౩-౨౩|
ఇహ ఏవ సీతాం అన్వీక్ష్య ప్రవృత్తిం ఉపలభ్య వా |
నః చేత్ గచ్ఛామ తం వీరం గమిష్యామో యమ క్షయం |౪-౫౩-౨౪|
ప్లవంగమానాం తు భయ అర్దితానాం
శ్రుత్వా వచః తార ఇదం బభాషే |
అలం విషాదేన బిలం ప్రవిశ్య
వసామ సర్వే యది రోచతే వః |౪-౫౩-౨౫|
ఇదం హి మాయా విహితం సుదుర్గమం
ప్రభూత వృక్ష ఉదక భోజ్య పేయం |
ఇహ అస్తి నః న ఏవ భయం పురందరాత్
న రాఘవాత్ వానర రాజతో అపి వా |౪-౫౩-౨౬|
శ్రుత్వా అంగదస్య అపి వచో అనుకూలం
ఊచుః చ సర్వే హరయః ప్రతీతాః |
యథా న హన్యేమ తథా విధానం
అసక్తం అద్య ఏవ విధీయతాం నః |౪-౫౩-౨౭|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే త్రిపఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౩|
|
|
|
|
అథ మేనే హృతం రాజ్యం హనుమాన్ అంగదేన తత్ |౪-౫౪-౧|
బుద్ధ్యా హి అష్ట అంగయా యుక్తం చతుర్ బల సమన్వితం |
చతుర్ దశ గుణం మేనే హనుమాన్ వాలినః సుతం |౪-౫౪-౨|
ఆపూర్యమాణం శశ్వత్ చ తేజో బల పరాక్రమైః |
శశినం శుక్ల పక్ష ఆదౌ వర్ధమానం ఇవ శ్రియా |౪-౫౪-౩|
బృహస్పతి సమం బుద్ధ్యా విక్రమే సదృశం పితుః |
శుశ్రూషమాణం తారస్య శుక్రస్య ఇవ పురందరం |౪-౫౪-౪|
భర్తుః అర్థే పరిశ్రాంతం సర్వ శాస్త్ర విశారదః |
అభిసంధాతుం ఆరేభే హనుమాన్ అంగదం తతః |౪-౫౪-౫|
స చతుర్ణాం ఉపాయానాం తృతీయం ఉపవర్ణయన్ |
భేదయామాస తాన్ సర్వాన్ వానరాన్ వాక్య సంపదా |౪-౫౪-౬|
తేషు సర్వేషు భిన్నేషు తతో అభీషయ అంగదం |
భీషణైః వివిధైః వాక్యైః కోప ఉపాయ సమన్వితైః |౪-౫౪-౭|
త్వం సమర్థ తరః పిత్రా యుద్ధే తారేయ వై ధ్రువం |
దృఢం ధారయితుం శక్తః కపి రాజ్యం యథా పితా |౪-౫౪-౮|
నిత్యం అస్థిర చిత్తా హి కపయో హరి పుంగవ |
న ఆజ్ఞాప్యం విషహిష్యంతి పుత్ర దారాన్ వినా త్వయా |౪-౫౪-౯|
త్వాం న ఏతే హి అనుయుంజేయుః ప్రత్యక్షం ప్రవదామి తే |
యథా అయం జాంబవాన్ నీలః సుహోత్రః చ మహాకపిః |౪-౫౪-౧౦|
న హి అహం తే ఇమే సర్వే సామ దాన ఆదిభిః గుణైః |
దణ్డేన న త్వయా శక్యాః సుగ్రీవాత్ అపకర్షితుం |౪-౫౪-౧౧|
విగృహ్య ఆసనం అపి ఆహుః దుర్బలేన బలీయసా |
ఆత్మ రక్షా కరః తస్మాత్ న విగృహ్ణీత దుర్బలః |౪-౫౪-౧౨|
యాం చ ఇమాం మన్యసే ధాత్రీం ఏతత్ బిలం ఇతి శ్రుతం |
ఏతత్ లక్ష్మణ బాణానాం ఈషత్ కార్యం విదారణే |౪-౫౪-౧౩|
స్వల్పం హి కృతం ఇంద్రేణ క్షిపతా హి అశనిం పురా |
లక్ష్మణో నిశితైః బాణైః భింద్యాత్ పత్ర పుటం యథా |౪-౫౪-౧౪|
లక్ష్మణస్య చ నారాచా బహవః సంతి తత్ విధాః |
వజ్ర అశని సమ స్పర్శా గిరీణాం అపి దారకాః |౪-౫౪-౧౫|
అవస్థానే యదా ఏవ త్వం ఆసిష్యసి పరంతప |
తదా ఏవ హరయః సర్వే త్యక్ష్యంతి కృత నిశ్చయాః |౪-౫౪-౧౬|
స్మరంతః పుత్ర దారాణాం నిత్య ఉద్విగ్నా బుభుక్షితాః |
ఖేదితా దుఃఖ శయ్యాభిః త్వాం కరిష్యంతి పృష్ఠతః |౪-౫౪-౧౭|
స త్వం హీనః సుహృద్భిః చ హిత కామైః చ బంధుభిః |
తృణాత్ అపి భృశ ఉద్విగ్నః స్పందమానాత్ భవిష్యసి |౪-౫౪-౧౮|
అతి ఉగ్ర వేగా నిశితా ఘోరా లక్ష్మణ సాయకాః |
అపవృత్తం జిఘాంసంతో మహావేగా దురాసదాః |౪-౫౪-౧౯|
అస్మాభిః తు గతం సార్ధం వినీతవత్ ఉపస్థితం |
ఆనుపూర్వ్యాత్ తు సుగ్రీవో రాజ్యే త్వాం స్థాపయిష్యతి |౪-౫౪-౨౦|
ధర్మ రాజః పితృవ్యః తే ప్రీతి కామో దృఢ వ్రతః |
శుచిః సత్య ప్రతిజ్ఞః చ స త్వాం జాతు న నాశయేత్ |౪-౫౪-౨౧|
ప్రియ కామః చ తే మాతుః తత్ అర్థం చ అస్య జీవితం |
తస్య అపత్యం చ న అస్తి అన్యత్ తస్మాత్ అంగద గమ్యతాం |౪-౫౪-౨౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే చతుఃపఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౪|
|
|
|
|
స్వామి సత్కార సంయుక్తం అంగదో వాక్యం అబ్రవీత్ |౪-౫౫-౧|
స్థైర్యమాత్మమనఃశౌచమానృశంస్యమథార్జవం - యద్వ -
స్థైర్యం ఆత్మ మనః శౌచం ఆనృశంస్యం అథ ఆర్జవం |
విక్రమః చైవ ధైర్యం చ సుగ్రీవే న ఉపపద్యతే |౪-౫౫-౨|
భ్రాతుః జ్యేష్ఠస్య యో భార్యాం జీవితో మహిషీం ప్రియాం |
ధర్మేణ మాతరం యః తు స్వీకరోతి జుగుప్సితః |౪-౫౫-౩|
కథం స ధర్మం జానీతే యేన భ్రాత్రా దురాత్మనా |
యుద్ధాయ అభినియుక్తేన బిలస్య పిహితం ముఖం |౪-౫౫-౪|
సత్యాత్ పాణి గృహీతః చ కృత కర్మా మహాయశాః |
విస్మృతో రాఘవో యేన స కస్య సుకృతం స్మరేత్ |౪-౫౫-౫|
లక్ష్మణస్య భయేన ఇహ న అధర్మ భయ భీరుణా |
ఆదిష్టా మార్గితుం సీతాం ధర్మః తస్మిన్ కథం భవేత్ |౪-౫౫-౬|
తస్మిన్ పాపే కృతఘ్నే తు స్మృతి భిన్నే చల ఆత్మని |
ఆర్యః కో విశ్వసేత్ జాతు తత్ కులీనో విశేషతః |౪-౫౫-౭|
రాజ్యే పుత్రః ప్రతిష్ఠాప్యః స గుణో నిర్గుణో అపి వా |
కథం శత్రు కులీనం మాం సుగ్రీవో జీవయిష్యతి |౪-౫౫-౮|
భిన్న మంత్రో అపరాద్ధః చ హీన శక్తిః కథం హి అహం |
కిష్కింధాం ప్రాప్య జీవేయం అనాథ ఇవ దుర్బలః |౪-౫౫-౯|
ఉపాంశు దణ్డేన హి మాం బంధనేన ఉపపాదయేత్ |
శఠః క్రూరో నృశంసః చ సుగ్రీవో రాజ్య కారణాత్ |౪-౫౫-౧౦|
బంధనాత్ చ అవసాదాత్ మే శ్రేయః ప్రాయోపవేశనం |
అనుజానంతు మాం సర్వే గృహం గచ్ఛంతు వానరాః |౪-౫౫-౧౧|
అహం వః ప్రతిజానామి న గమిష్యామి అహం పురీం |
ఇహ ఏవ ప్రాయం ఆసిష్యే శ్రేయో మరణం ఏవ మే |౪-౫౫-౧౨|
అభివాదన పూర్వం తు రాజా కుశలం ఏవ చ |
అభివాదన పూర్వం తు రాఘవౌ బలశాలినౌ |౪-౫౫-౧౩|
వాచ్యః తాతః యవీయాన్ మే సుగ్రీవో వానర ఈశ్వరః |
ఆరోగ్య పూర్వం కుశలం వాచ్యా మాతా రుమా చ మే |౪-౫౫-౧౪|
మాతరం చైవ మే తారాం ఆశ్వాసయితుం అర్హథ |
ప్రకృత్యా ప్రియ పుత్రా సా సానుక్రోశా తపస్వినీ |౪-౫౫-౧౫|
వినష్టం మాం ఇహ శ్రుత్వా వ్యక్తం హాస్యతి జీవితం |
ఏతావత్ ఉక్త్వా వచనం వృద్ధాన్ తాన్ అభివాద్య చ |౪-౫౫-౧౬|
వివేశ అంగదో భూమౌ రుదన్ దర్భేషు దుర్మనాః |
తస్య సంవిశతః తత్ర రుదంతో వానర ఋషభాః |౪-౫౫-౧౭|
నయనేభ్యః ప్రముముచుః ఉష్ణం వై వారి దుఃఖితాః |
సుగ్రీవం చైవ నిందంతః ప్రశంసంతః చ వాలినం |౪-౫౫-౧౮|
పరివార్య అంగదం సర్వే వ్యవస్యన్ ప్రాయం ఆసితుం |
తత్ వాక్యం వాలి పుత్రస్య విజ్ఞాయ ప్లవగ ఋషభాః |౪-౫౫-౧౯|
ఉపస్పృశ్య ఉదకం సర్వే ప్రాక్ ముఖాః సముపావిశన్ |
దక్షిణ అగ్రేషు దర్భేషు ఉదక్ తీరం సమాశ్రితాః |౪-౫౫-౨౦|
ముమూర్షవఓ హరిశ్రేష్టా ఏతత్ క్షమం ఇతి స్మ హ |
రామస్య వన వాసం చ క్షయం దశరథస్య చ |౪-౫౫-౨౧|
జనస్థాన వధం చైవ వధం చైవ జటాయుషః |
హరణం చైవ వైదేహ్యా వాలినః చ వధం తథా |
రామ కోపం చ వదతాం హరీణాం భయం ఆగతః |౪-౫౫-౨౨|
స సంవిశద్భిః బహుభిః మహీధరో
మహాద్రి కూట ప్రమితైః ప్లవంగమైః |
బభూవ సన్నాదిత నిర్దర అంతరో
భృశం నదద్భిః జలదైః ఇవ అంబరం |౪-౫౫-౨౩|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే పఞ్చపఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౫|
|
|
|
|
హరయో గృధ్ర రాజః చ తం దేశం ఉపచక్రమే |౪-౫౬-౧|
సాంపాతిః నామ నామ్నా తు చిర జీవీ విహంగమః |
భ్రాతా జటాయుషః శ్రీమాన్ ప్రఖ్యాత బల పౌరుషః |౪-౫౬-౨|
కందరాత్ అభినిష్క్రమ్య స వింధ్యస్య మహాగిరేః |
ఉపవిష్టాన్ హరీన్ దృష్ట్వా హృష్టాత్మా గిరం అబ్రవీత్ |౪-౫౬-౩|
విధిః కిల నరం లోకే విధానేన అనువర్తతే |
యథా అయం విహితో భక్ష్యః చిరాత్ మహ్యం ఉపాగతః |౪-౫౬-౪|
పరంపరాణాం భక్షిష్యే వానరాణాం మృతం మృతం |
ఉవాచ ఏతత్ వచః పక్షీ తాన్ నిరీక్ష్య ప్లవంగమాన్ |౪-౫౬-౫|
తస్య తత్ వచనం శ్రుత్వా భక్ష లుబ్ధస్య పక్షిణః |
అంగదః పరం ఆయస్తో హనూమంతం అథ అబ్రవీత్ |౪-౫౬-౬|
పశ్య సీతా - గృధ్రా - అపదేశేన సాక్షాత్ వైవస్వతో యమః |
ఇమం దేశం అనుప్రాప్తో వానరాణాం విపత్తయే |౪-౫౬-౭|
రామస్య న కృతం కార్యం న కృతం రాజ శాశనం |
హరీణాం ఇయం అజ్ఞాతా విపత్తిః సహసా ఆగతా |౪-౫౬-౮|
వైదేహ్యాః ప్రియ కామేన కృతం కర్మ జటాయుషా |
గృధ్ర రాజేన యత్ తత్ర శ్రుతం వః తత్ అశేషతః |౪-౫౬-౯|
తథా సర్వాణి భూతాని తిర్యక్ యోని గతాని అపి |
ప్రియం కుర్వంతి రామస్య త్యక్త్వా ప్రాణాన్ యథా వయం |౪-౫౬-౧౦|
అన్యోన్యం ఉపకుర్వంతి స్నేహ కారుణ్య యంత్రితాః |
తతః తస్య ఉపకార అర్థం త్యజత ఆత్మానం ఆత్మనా |౪-౫౬-౧౧|
ప్రియం కృత్వా హి రామస్య ధర్మజ్ఞేన జటాయుషా |
రాఘవ అర్థే పరిశ్రాంతా వయం సంత్యక్త జీవితాః |౪-౫౬-౧౨|
కాంతారాణి ప్రపన్నాః స్మ న చ పశ్యామ మైథిలీం |
స సుఖీ గృధ్ర రాజః తు రావణేన హతో రణే |
ముక్తః చ సుగ్రీవ భయాత్ గతః చ పరమాం గతిం |౪-౫౬-౧౩|
జటాయుషో వినాశేన రాజ్ఞో దశరథస్య చ |
హరణేన చ వైదేహ్యాః సంశయం హరయో గతాః |౪-౫౬-౧౪|
రామ లక్ష్మణయోః వాసాం అరణ్యే సహ సీతయా |
రాఘవస్య చ బాణేన వాలినః చ తథా వధః |౪-౫౬-౧౫|
రామ కోపాత్ అశేషాణాం రాక్షసాం చ తథా వధం |
కైకేయ్యా వర దానేన ఇదం చ వికృతం కృతం |౪-౫౬-౧౬|
తత్ అసుఖం అనుకీర్తితం వచో
భువి పతితాన్ చ నిరీక్ష్య వానరాన్ |
భృశ చకిత మతిః మహామతిః
కృపణం ఉదాహృతవాన్ స గృధ్రరాజః |౪-౫౬-౧౭|
తత్ తు శ్రుత్వా తదా వాక్యం అంగదస్య ముఖ ఉద్గతం |
అబ్రవీత్ వచనం గృధ్రః తీక్ష్ణ తుణ్డో మహాస్వనః |౪-౫౬-౧౮|
కో అయం గిరా ఘోషయతి ప్రాణైః ప్రియతరస్య మే |
జటాయుషో వధం భ్రాతుః కంపయన్ ఇవ మే మనః |౪-౫౬-౧౯|
కథం ఆసీత్ జనస్థానే యుద్ధం రాక్షస గృధ్రయోః |
నామధేయం ఇదం భ్రాతుః చిరస్య అద్య మయా శ్రుతం |౪-౫౬-౨౦|
ఇచ్ఛేయం గిరి దుర్గాత్ చ భవద్భిః అవతారితుం |
యవీయసో గుణజ్ఞస్య శ్లాఘనీయస్య విక్రమైః |౪-౫౬-౨౧|
అతి దీర్ఘస్య కాలస్య పరితుష్టో అస్మి కీర్తితనాత్ |
తత్ ఇచ్ఛేయం అహం శ్రోతుం వినాశం వానర ఋషభాః |౪-౫౬-౨౨|
భ్రాతుః జటాయుషః తస్య జనస్థాన నివాసినః |
తస్య ఏవ చ మమ భ్రాతుః సఖా దశరథః కథం |౪-౫౬-౨౩|
యస్య రామః ప్రియః పుత్రో జ్యేష్ఠో గురు జన ప్రియః |
సూర్య అంశు దగ్ధ పక్షత్వాత్ న శక్నోమి విసర్పితుం |
ఇచ్ఛేయం పర్వతాత్ అస్మాత్ అవతర్తుం అరిందమాః |౪-౫౬-౨౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధకాండే షట్పఞ్చాశః సర్గః |౪-౫౬|
(Continued ....)
(My humble salutations to the lotus
feet of Swamy jis, Philosophic Scholars
and greatful to Wikisource for the
collection)
0 comments:
Post a Comment