|
|
|
|
రక్షసాన్ ఆచచక్షే తౌ భ్రాతరౌ సహ సీతయా |౩-౨౦-౧|
తే రామం పర్ణ శాలాయాం ఉపవిష్టం మహాబలం |
దదృశుః సీతయా సార్ధం లక్ష్మణేన అపి సేవితం |౩-౨౦-౨|
తాం దృష్ట్వా రాఘవః శ్రీమాన్ ఆగతాం తాం చ రాక్షసీం |
అబ్రవీత్ భ్రాతరం రామో లక్ష్మణం దీప్త తేజసం |౩-౨౦-౩|
ముహూర్తం భవ సౌమిత్రే సీతాయాః ప్రత్యనంతరః |
ఇమాన్ అస్యా వధిష్యామి పదవీం ఆగతాన్ ఇహ |౩-౨౦-౪|
వాక్యం ఏతత్ తతః శ్రుత్వా రామస్య విదిత ఆత్మనః |
తథా ఇతి లక్ష్మణో వాక్యం రామస్య ప్రత్యపూజయత్ |౩-౨౦-౫|
రాఘవో అపి మహత్ చాపం చామీకర విభూషితం |
చకార సజ్యం ధర్మాత్మా తాని రక్షాంసి చ అబ్రవీత్ |౩-౨౦-౬|
పుత్రౌ దశరథస్య ఆవాం భ్రాతరౌ రామ లక్ష్మణౌ |
ప్రవిష్టౌ సీతయా సార్ధం దుశ్చరం దణ్డకా వనం |౩-౨౦-౭|
ఫల మూల అశనౌ దాంతౌ తాపసౌ ధర్మ చారిణౌ |
వసంతౌ దణ్డకారణ్యే కిం అర్థం ఉపహింసథ |౩-౨౦-౮|
యుష్మాన్ పాప ఆత్మకాన్ హంతుం విప్రకారాన్ మహాహవే |
ఋషీణాం తు నియోగేన ప్రాప్తో అహం సశర ఆసనః |౩-౨౦-౯|
తిష్ఠత ఏవ అత్ర సంతుష్టా న ఉపవరితితుం అర్హథ |
యది ప్రాణైః ఇహ అర్థో వో నివర్తధ్వం నిశా చరాః |౩-౨౦-౧౦|
తస్య తద్ వచనం శ్రుత్వా రాక్షసాః తే చతుర్దశ |
ఊచుర్ వాచం సుసంక్రుద్ధా బ్రహ్మఘ్నః శూల పాణయః |౩-౨౦-౧౧|
సంరక్త నయనా ఘోరా రామం రక్తాంత లోచనం |
పరుషా మధుర ఆభాషం హృష్టాః అదృష్ట పరాక్రమం |౩-౨౦-౧౨|
క్రోధం ఉత్పాద్య నో భర్తుః ఖరస్య సుమహాత్మనః |
త్వం ఏవ హాస్యసే ప్రాణాన్ అద్య అస్మాభిర్ హతో యుధి |౩-౨౦-౧౩|
కా హి తే శక్తిర్ ఏకస్య బహూనాం రణ మూర్ధని |
అస్మాకం అగ్రతః స్థాతుం కిం పునర్ యోద్ధుం ఆహవే |౩-౨౦-౧౪|
ఏభిః బాహు ప్రయుక్తైః నః పరిఘైః శూల పట్టిశైః |
ప్రాణాం త్యక్ష్యసి వీర్యం చ ధనుః చ కర పీడితం |౩-౨౦-౧౫|
ఇతి ఏవం ఉక్త్వా సంరబ్ధా రాక్షసాః తే చతుర్దశ |
ఉద్యత ఆయుధ నిస్త్రింశా రామం ఏవ అభిదుద్రువుః |౩-౨౦-౧౬|
చిక్షిపుః తాని శూలాని రాఘవం ప్రతి దుర్జయం |
తాని శూలాని కాకుత్స్థః సమస్తాని చతుర్దశ |౩-౨౦-౧౭|
తావద్భిః ఏవ చిచ్ఛేద శరైః కాంచన భూషితైః |
తతః పశ్చాత్ మహాతేజా నారాచాన్ సూర్య సంనిభాన్ |౩-౨౦-౧౮|
జగ్రాహ పరమ క్రుద్ధః చతుర్దశ శిల అశితాన్ |
గృహీత్వా ధనుః ఆయమ్య లక్ష్యాన్ ఉద్దిశ్య రాక్షసాన్ |౩-౨౦-౧౯|
ముమోచ రాఘవో బాణాన్ వజ్రాన్ ఇవ శతక్రతుః |
తే భిత్త్వా రక్షసాం వేగాత్ వక్షాంసి రుధిర ఆప్లుతాః |౩-౨౦-౨౦|
వినిష్పేతుః తదా భూమౌ వల్మీకాత్ ఇవ పన్నగాః |
తైః భగ్న హృదయా బూమౌ ఛిన్న మూలా ఇవ ద్రుమాః |౩-౨౦-౨౧|
నిపేతుః శోణిత స్నాతా వికృతా విగత అసవః |
తాన్ భూమౌ పతితాన్ దృష్ట్వా రాక్షసీ క్రోధ మూర్చ్ఛితా |౩-౨౦-౨౨|
ఉపగమ్య ఖరం సా తు కించిత్ సంశుష్క శోణితా |
పపాత పునః ఏవ ఆర్తా సనిర్యాసా ఇవ వల్లరీ |౩-౨౦-౨౩|
భ్రాతుః సమీపే శోక ఆర్తా ససర్జ నినదం మహత్ |
సస్వరం ముమోచ బాష్పం వివర్ణ వదనా తదా |౩-౨౦-౨౪|
నిపాతితాన్ ప్రేక్ష్య రణే తు రాక్షసాన్ ప్రధావితా శూర్పణఖా పునః తతః |
వధం చ తేషాం నిఖిలేన రక్షసాం శశంస సర్వం భగినీ ఖరస్య సా |౩-౨౦-౨౫|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే వింశః సర్గః |౩-౨౦|
|
|
|
|
ఉవాచ వ్యక్తతా వాచా తాం అనర్థ అర్థం ఆగతాం |౩-౨౧-౧|
మయా తు ఇదానీం శూరాః తే రాక్షసా పిశిత అశనాః |
త్వత్ ప్రియార్థం వినిర్దిష్టాః కిం అర్థం రుద్యతే పునః |౩-౨౧-౨|
భక్తాః చైవ అనురక్తాః చ హితాః చ మమ నిత్యశః |
హన్యమానా అపి న హన్యంతే న న కుర్యుః వచో మమ |౩-౨౧-౩|
కిం ఏతత్ శ్రోతుం ఇచ్ఛామి కారణం యత్ కృతే పునః |
హా నాథ ఇతి వినర్దంతీ సర్పవత్ చేష్టసే క్షితౌ |౩-౨౧-౪|
అనాథ వత్ విలపసి కిం ను నాథే మయి స్థితే |
ఉత్తిష్ఠోత్తిష్ఠ మా మైవం వైక్లవ్యం త్యజ్యతాం ఇతి |౩-౨౧-౫|
ఇతి ఏవం ఉక్తా దుర్ధర్షా ఖరేణ పరిసాంత్వితా |
విమృజ్య నయనే స అస్రే ఖరం భ్రాతరం అబ్రవీత్ |౩-౨౧-౬|
అస్మి ఇదానీం అహం ప్రప్తా హత శ్రవణ నాసికా |
శోణిత ఓఘ పరిక్లిన్నా త్వయా చ పరిసమన్వితా |౩-౨౧-౭|
ప్రేషితాః చ త్వయా శూరా రాక్షసాః తే చతుర్ దశ |
నిహంతుం రాఘవం ఘోరాం మత్ ప్రియార్థం స లక్ష్మణం |౩-౨౧-౮|
తే తు రామేణ సామర్షాః శూల పట్టిస పాణయః |
సమరే నిహతాః సర్వే సాయకైః మర్మ భేదిభిః |౩-౨౧-౯|
తాన్ భూమౌ పతితాన్ దృష్ట్వా క్షణేన ఏవ మహాజవాన్ |
రామస్య చ మహత్ కర్మ మహాన్ త్రాసో అభవన్ మమ |౩-౨౧-౧౦|
సా అస్మి భీతా సముద్విగ్నా విషణ్ణా చ నిశాచర |
శరణం త్వాం పునః ప్రాప్తా సర్వతో భయ దర్శినీ |౩-౨౧-౧౧|
విషాద నక్ర అధ్యుషితే పరిత్రాస ఊర్మి మాలిని |
కిం మాం న త్రాయసే మగ్నాం విపులే శోక సాగరే |౩-౨౧-౧౨|
ఏతే చ నిహతా భూమౌ రామేణ నిశితైః శరైః |
యే చ మే పదవీం ప్రాప్తా రాక్షసాః పిశిత అశనాః |౩-౨౧-౧౩|
మయి తే యది అనుక్రోశో యది రక్షఃసు తేషు చ |
రామేణ యది శక్తిః తే తేజో వా అస్తి నిశా చర |౩-౨౧-౧౪|
దణ్డకారణ్య నిలయం జహి రాక్షస కణ్టకం |
యది రామం అమిత్రఘ్నం న త్వం అద్య వధిష్యసి |౩-౨౧-౧౫|
తవ చైవ అగ్రతః ప్రాణాన్ త్యక్ష్యామి నిరపత్రపా |
బుద్ధ్యా అహం అనుపశ్యామి న త్వం రామస్య సంయుగే |౩-౨౧-౧౬|
స్థాతుం ప్రతి ముఖే శక్తః స బలో అపి మహా రణే |
శూరమానీ న శూరః త్వం మిథ్యా ఆరోపిత విక్రమః |౩-౨౧-౧౭|
అపయాహి జన స్థానాత్ త్వరితః సహ బాంధవః |
జహి త్వం సమరే మూఢాన్ యథా తు కులపాంసన |౩-౨౧-౧౮|
మానుషౌ తౌ న శక్నోషి హంతుం వై రామ లక్ష్మణౌ |
నిఃసత్త్వస్య అల్ప వీర్యస్య వాసః తే కీదృశః తు ఇహ |౩-౨౧-౧౯|
రామ తేజో అభిభూతో హి త్వం క్షిప్రం వినశిష్యసి |
స హి తేజః సమాయుక్తో రామో దశరథాత్మజః |౩-౨౧-౨౦|
భ్రాతా చ అస్య మహా వీర్యో యేన చ అస్మి విరూపితా |
ఏవం విలాప్య బహుశో రాక్ష్సీ ప్రదరోదరీ |౩-౨౧-౨౧|
భ్రాతుః సమీపే శోక ఆర్తా నష్ట సంజ్ఞా బభూవ హ |
కరాభ్యాం ఉదరం హత్వా రురోద భృశ దుఃఖితా |౩-౨౧-౨౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ఏకవింశః సర్గః |౩-౨౧|
|
|
|
|
ఉవాచ రక్షసాం మధ్యే ఖరః ఖరతరం వచః |౩-౨౨-౧|
తవ అపమాన ప్రభవః క్రోధో అయం అతులో మమ |
న శక్యతే ధారయితుం లవణ అంభ ఇవ ఉల్బణం |౩-౨౨-౨|
న రామం గణయే వీర్యాన్ మానుషం క్షీణ జీవితం |
ఆత్మ దుశ్చరితైః ప్రాణాన్ హతో యో అద్య విమోక్ష్యతి |౩-౨౨-౩|
బాష్పః సంధార్యతాం ఏష సంభ్రమః చ విముచ్యతాం |
అహం రామం సహ భ్రాత్రా నయామి యమ సాదనం |౩-౨౨-౪|
పరశ్వధ హతస్య అద్య మంద ప్రాణస్య భూ తలే |
రామస్య రుధిరం రక్తం ఉష్ణం పాస్యసి రాక్షసి |౩-౨౨-౫|
సా ప్రహృష్ట్వా వచః శ్రుత్వా ఖరస్య వదనాత్ చ్యుతం |
ప్రశశంస పునర్ మౌర్ఖ్యాత్ భ్రాతరం రక్షసాం వరం |౩-౨౨-౬|
తయా పరుషితః పూర్వం పునర్ ఏవ ప్రశంసితః |
అబ్రవీత్ దూషణం నామ ఖరః సేనా పతిం తదా |౩-౨౨-౭|
చతుర్దశ సహస్రాణి మమ చిత్త అనువర్తినాం |
రక్షసాం భీమ వేగానాం సమరేషు అనివర్తినాం |౩-౨౨-౮|
నీల జీమూత వర్ణానాం లోక హింసా విహారాణాం |
సర్వ ఉద్యోగం ఉదీర్ణానాం రక్షసాం సౌమ్య కారయ |౩-౨౨-౯|
ఉపస్థాపయ మే క్షిప్రం రథం సౌమ్య ధనూంషి చ |
శరాన్ చ చిత్రాన్ ఖడ్గాం చ శక్తీ చ వివిధాః శితాః |౩-౨౨-౧౦|
అగ్రే నిర్యాతుం ఇచ్ఛామి పౌలస్త్యానాం మహాత్మనాం |
వధార్థం దుర్వినీతస్య రామస్య రణ కోవిద |౩-౨౨-౧౧|
ఇతి తస్య బ్రువాణస్య సూర్య వర్ణం మహారథం |
సత్ అశ్వైః శబలైః యుక్తం ఆచచక్షే అథ దూషణః |౩-౨౨-౧౨|
తం మేరు శిఖర ఆకారం తప్త కాంచన భూషణం |
హేమ చక్రం అసంబాధం వైదూర్యమయ కూబరం |౩-౨౨-౧౩|
మత్స్యైః పుష్పైః ద్రుమైః శైలైః చంద్ర సూర్యైః చ కాంచనైః |
మాంగల్యైః పక్షి సంఘైః చ తారాభిః చ సమావృతం |౩-౨౨-౧౪|
ధ్వజ నిస్త్రింశ సంపన్నం కింకిణీ వర భూషితం |
సత్ అశ్వ యుక్తం సః అమర్షాత్ ఆరురోహ ఖరః తదా |౩-౨౨-౧౫|
ఖరః తు తాన్ మహత్ సైన్యాం రథ చర్మ ఆయుధ ధ్వజాన్ |
నిర్యాత ఇతి అబ్రవీత్ ప్రేక్ష్య దూషణః సర్వ రాక్షసాన్ |౩-౨౨-౧౬|
తతః తద్ రాక్షసం సైన్యం ఘోర చర్మ ఆయుధ ధ్వజం |
నిర్జగామ జన స్థానాత్ మహానాదం మహాజవం |౩-౨౨-౧౭|
ముద్గరైః పట్టిశైః శూలైః సుతీక్ష్ణైః చ పరశ్వధైః |
ఖడ్గైః చక్రైః చ హస్తస్థైః భ్రాజమానైః స తోమరైః |౩-౨౨-౧౮|
శక్తిభిః పరిఘైః ఘోరైః అతిమాత్రైః చ కార్ముకైః |
గదా అసి ముసలైః వజ్రైః గృహీతైః భీమ దర్శనైః |౩-౨౨-౧౯|
రాక్షసానాం సుఘోరాణాం సహస్రాణి చతుర్దశ |
నిర్యాతాని జన స్థానాత్ ఖర చిత్త అనువర్తినాం |౩-౨౨-౨౦|
తాన్ తు నిర్ధావతో దృష్ట్వా రాక్షసాన్ భీమ దర్శనం |
ఖరస్య అథ రథః కించిత్ జగామ తత్ అనంతరం |౩-౨౨-౨౧|
తతః తాన్ శబలాన్ అశ్వాన్ తప్త కాంచన భూషితాన్ |
ఖరస్య మతం ఆజ్ఞాయ సారథిః పర్యచోదయత్ |౩-౨౨-౨౨|
సంచోదితో రథః శీఘ్రం ఖరస్య రిపు ఘాతినః |
శబ్దేన ఆపూరయామాస దిశః స ప్రదిశః తథా |౩-౨౨-౨౩|
ప్రవృద్ధ మన్యుః తు ఖరః ఖర స్వరేరిపోః వధ అర్థం త్వరితో యథా అంతకః |
అచూచుదత్ సారథిం ఉన్నదన్ పునర్మహాబలో మేఘ ఇవ అశ్మ వర్షవాన్ |౩-౨౨-౨౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ద్వావింశః సర్గః |౩-౨౨|
|
|
|
|
అభ్యవర్షత్ మహా మేఘః తుములో గర్దభ అరుణః |౩-౨౩-౧|
నిపేతుః తురగాః తస్య రథ యుక్తా మహాజవాః |
సమే పుష్పచితే దేశే రాజమార్గే యదృచ్ఛయా |౩-౨౩-౨|
శ్యామం రుధిర పర్యంతం బభూవ పరివేషణం |
అలాత చక్ర ప్రతిమం ప్రతిగృహ్య దివాకరం |౩-౨౩-౩|
తతో ధ్వజం ఉపాగమ్య హేమ దణ్డం సముచ్ఛ్రితం |
సమాక్రమ్య మహాకాయః తస్థౌ గృధ్రః సుదారుణః |౩-౨౩-౪|
జనస్థాన సమీపే చ సమాక్రమ్య ఖర స్వనాః |
విస్వరాన్ వివిధాన్ చ చక్రుః మాంస ఆదా మృగ పక్షిణః |౩-౨౩-౫|
వ్యాజహ్రుః చ పదీప్తాయాం దిశి వై భైరవ స్వనం |
అశివా యాతుధానానాం శివా ఘోరా మహాస్వనాః |౩-౨౩-౬|
ప్రభిన్నగజసంకాశతోయశోణితధారిణః |
యద్వా -ప్రభిన్న గజ సంకాశ తోయ శోణిత ధారిణః |
ఆకాశం తత్ అనాకాశం చక్రుః భీమ అంబు వాహకాః|౩-౨౩-౭|
బభూవ తిమిరం ఘోరం ఉద్ధతం రోమ హర్షణం |
దిశో వా ప్రదిశో వా అపి సువ్యక్తం న చకాశిరే |౩-౨౩-౮|
క్షతజ ఆర్ద్ర సవర్ణాభా సంధ్యా కాలం వినా బభౌ |
ఖరం చ అభిముఖం నేదుః తదా ఘోరా మృగాః ఖగాః |౩-౨౩-౯|
కంక గోమాయు గృధ్రాః చ చుక్రుశుః భయ సంశినః |
నిత్యా అశివ కరా యుద్ధే శివా ఘోర నిదర్శనాః |౩-౨౩-౧౦|
నేదుః బలస్య అభిముఖం జ్వాల ఉద్గారిభిః ఆననైః |
కబంధః పరిఘ ఆభాసో దృశ్యతే భాస్కర అంతికే |౩-౨౩-౧౧|
జగ్రాహ సూర్యం స్వర్భానుః అపర్వణి మహాగ్రహః |
ప్రవాతి మారుతః శీఘ్రం నిష్ప్రభో అభూత్ దివాకరః |౩-౨౩-౧౨|
ఉత్పేతుః చ వినా రాత్రిం తారాః ఖద్యోతన ప్రభాః |
సంలీన మీన విహగా నలిన్యః శుష్క పంకజాః |౩-౨౩-౧౩|
తస్మిన్ క్షణే బభూవుః చ వినా పుష్ప ఫలైః ద్రుమాః |
ఉద్ధూతః చ వినా వాతం రేణుః జలధర అరుణః |౩-౨౩-౧౪|
చీచీ కూచి ఇతి వాశ్యంతో బభూవుః తత్ర సారికాః | ఉల్కాః చ అపి స నిర్ఘోషా నిపేతుః ఘోర దర్శనాః |౩-౨౩-౧౫|
ప్రచచాల మహీ చ అపి స శైల వన కాననా |
ఖరస్య చ రథస్థస్య నర్దమానస్య ధీమతః |౩-౨౩-౧౬|
ప్రాకంపత భుజః సవ్యః స్వరః చ అస్య అవసజ్జత |
స అస్రా సంపద్యతే దృష్టిః పశ్యమానస్య సర్వతః |౩-౨౩-౧౭|
లలాటే చ రుజో జాతా న చ మోహాత్ న్యవర్తత |
తాన్ సమీక్ష్య మహోత్పాతాన్ ఉత్థితాన్ రోమ హర్షణాన్ |౩-౨౩-౧౮|
అబ్రవీత్ రాక్షసాన్ సర్వాన్ ప్రహసన్ స ఖరః తదా |
మహా ఉత్పాతాన్ ఇమాన్ సర్వాన్ ఉత్థితాన్ ఘోర దర్శనాన్ |౩-౨౩-౧౯|
న చింతయామి అహం వీర్యాత్ బలవాన్ దుర్బలాన్ ఇవ |
తారా అపి శరైః తీక్ష్ణైః పాతయేయం నభః తలాత్ |౩-౨౩-౨౦|
మృత్యుం మరణ ధర్మేణ సంక్రుద్ధో యోజయామి అహం |
రాఘవం తం బల ఉత్సిక్తం భ్రాతరం చ అస్య లక్ష్మణం |౩-౨౩-౨౧|
అహత్వా సాయకైః తీక్ష్ణైః న ఉపావర్తితుం ఉత్సహే |
యన్ నిమిత్తం తు రామస్య లక్ష్మణస్య విపర్యయః |౩-౨౩-౨౨|
సకామా భగినీ మే అస్తు పీత్వా తు రుధిరం తయోః |
న క్వచిత్ ప్రాప్త పూర్వో మే సంయుగేషు పరాజయః |౩-౨౩-౨౩|
యుష్మాకం ఏతత్ ప్రత్యక్షం న అనృతం కథయామి అహం |
దేవ రాజం అపి క్రుద్ధో మత్త ఐరావత గామినం |౩-౨౩-౨౪|
వజ్ర హస్తం రణే హన్యాం కిం పునః తౌ చ మానుషౌ |
సా తస్య గర్జితం శ్రుత్వా రాక్షసానాం మహా చమూః |౩-౨౩-౨౫|
ప్రహర్షం అతులం లేభే మృత్యు పాశ అవపాశితా |
సమేయుః చ మహాత్మానో యుద్ధ దర్శన కాంక్షిణః |౩-౨౩-౨౬|
ఋషయో దేవ గంధర్వాః సిద్ధాః చ సహ చారణైః |
సమేత్య చ ఊచుః సహితాః తే అన్యాయం పుణ్యకర్మణః |౩-౨౩-౨౭|
స్వస్తి గో బ్రాహ్మణేభ్యో అస్తు లోకానాం యే చ సమ్మతాః |
జయతాం రాఘవో యుద్ధే పౌలస్త్యాన్ రజనీ చరాన్ |౩-౨౩-౨౮|
చక్రహస్తో యథా విష్ణుః సర్వాన్ అసుర సత్తమాన్ |
ఏతత్ చ అన్యత్ చ బహుశో బ్రువాణాః పరమ ఋషయః |౩-౨౩-౨౯|
జాత కౌతూహలాత్ తత్ర విమానస్థాః చ దేవతాః |
దదృశుర్ వాహినీం తేషాం రాక్షసానాం గత ఆయుషాం |౩-౨౩-౩౦|
రథేన తు ఖరో వేగాత్ సైన్యస్య అగ్రాత్ వినిఃసృతః |
శ్యేనగామీ పృథుగ్రీవో యజ్ఞశత్రుః విహంగమః |౩-౨౩-౩౧|
దుర్జయః కరవీరాక్షః పరుషః కాలకార్ముకః |
హేమమాలీ మహామాలీ సర్పాస్యో రుధిరాశనః |౩-౨౩-౩౨|
ద్వాదశ ఏతే మహావీర్యాః ప్రతస్థుః అభితః ఖరం |
మహాకపాలః స్థూలాక్షః ప్రమాథీ త్రిశిరాః తథా |
చత్వార ఏతే సేనా అగ్రే దూషణం పృష్ఠతో అన్వయుః |౩-౨౩-౩౩|
సా భీమ వేగా సమర అభికాంక్షిణీసుదారుణా రాక్షస వీర సేనా |
తౌ రాజ పుత్రౌ సహసా అభ్యుపేతామాలా గ్రహాణాం ఇవ చంద్ర సూర్యౌ |౩-౨౩-౩౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే త్రయోవింశః సర్గః |౩-౨౩|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment