|
|
|
|
ఖరస్య అపి అభవత్ త్రాసో దృష్ట్వా రామస్య విక్రమం |౩-౨౮-౧|
స దృష్ట్వా రాక్షసం సైన్యం అవిషహ్యం మహాబలం |
హతం ఏకేన రామేణ దూషణః త్రిశిరా అపి |౩-౨౮-౨|
తద్ బలం హత భూయిష్ఠం విమనాః ప్రేక్ష్య రాక్షసః |
ఆససాద ఖరో రామం నముచిర్ వాసవం యథా |౩-౨౮-౩|
వికృష్య బలవత్ చాపం నారాచాన్ రక్త భోజనాన్ |
ఖరః చిక్షేప రామాయ క్రుద్ధాన్ ఆశీ విషాన్ ఇవ |౩-౨౮-౪|
జ్యాం విధున్వన్ సుబహుశః శిక్షయా అస్త్రాణి దర్శయన్ |
చచార సమరే మార్గాన్ శరై రథ గతః ఖరః |౩-౨౮-౫|
స సర్వాః చ దిశో బాణైః ప్రదిశః చ మహారథః |
పూరయామాస తం దృష్ట్వా రామో అపి సుమహత్ ధనుః |౩-౨౮-౬|
స సాయకైః దుర్విషహైః స స్ఫులింగైః ఇవ అగ్నిభిః |
నభః చకార అవివరం పర్జన్య ఇవ వృష్టిభిః |౩-౨౮-౭|
తద్ బభూవ శితైః బాణైః ఖర రామ విసర్జితైః |
పరి ఆకాశం అనాకాశం సర్వతః శర సంకులం |౩-౨౮-౮|
శర జాల ఆవృతః సూర్యో న తదా స్మ ప్రకాశతే |
అన్యోన్య వధ సంరంభాత్ ఉభయోః సంప్రయుధ్యతోః |౩-౨౮-౯|
తతో నాలీక నారాచైః తీక్ష్ణ అగ్రైః చ వికర్ణిభిః |
ఆజఘాన రణే రామం తోత్రైర్ ఇవ మహా ద్విపం |౩-౨౮-౧౦|
తం రథస్థం ధనుష్ పాణిం రాక్షసం పర్యవస్థితం |
దదృశుః సర్వ భూతాని పాశ హస్తం ఇవ అంతకం |౩-౨౮-౧౧|
హంతారం సర్వ సైన్యస్య పౌరుషే పర్యవస్థితం |
పరిశ్రంతం మహాసత్త్వం మేనే రామం ఖరః తదా |౩-౨౮-౧౨|
తం సింహం ఇవ విక్రాంతం సింహ విక్రాంత గామినం |
దృష్ట్వా న ఉద్విజతే రామః సింహః క్షుద్ర మృగం యథా |౩-౨౮-౧౩|
తతః సూర్య నికాశేన రథేన మహతా ఖరః |
ఆససాద అథ తం రామం పతంగ ఇవ పావకం |౩-౨౮-౧౪|
తతో అస్య సశరం చాపం ముష్టి దేశే మహాత్మనః |
ఖరః చిచ్ఛేద రామస్య దర్శయన్ హస్త లాఘవం |౩-౨౮-౧౫|
స పునః తు అపరాన్ సప్త శరాన్ ఆదాయ వర్మణి |
నిజఘాన రణే క్రుద్ధః శక్ర అశని సమ ప్రభాన్ |౩-౨౮-౧౬|
తతః శర సహస్రేణ రామం అప్రతిమ ఓజసం |
అర్దయిత్వా మహానాదం ననాద సమేరే ఖరః |౩-౨౮-౧౭|
తతః తత్ ప్రహతం బాణైః ఖర ముక్తైః సుపర్వభిః |
పపాత కవచం భూమౌ రామస్య ఆదిత్య వర్చసః |౩-౨౮-౧౮|
స శరైః అర్పితః క్రుద్ధః సర్వ గాత్రేషు రాఘవః |
రరాజ సమరే రామో విధూమో అగ్నిర్ ఇవ జ్వలన్ |౩-౨౮-౧౯|
తతో గంభీర నిర్హ్రాదం రామః శత్రు నిబర్హణః |
చకార అంతాయ స రిపోః సజ్యం అన్యన్ మహత్ ధనుః |౩-౨౮-౨౦|
సుమహత్ వైష్ణవం యత్ తత్ అతిసృష్టం మహర్షిణా |
వరం తత్ ధనుః ఉద్యమ్య ఖరం సమభిధావత |౩-౨౮-౨౧|
తతః కనక పుంఖైః తు శరైః సంనత పర్వభిః |
చిచ్ఛేద రామః సంక్రుద్ధః ఖరస్య సమరే ధ్వజం |౩-౨౮-౨౨|
స దర్శనీయో బహుధా విచ్ఛిన్నః కాంచనో ధ్వజః |
జగామ ధరణీం సూర్యో దేవతానాం ఇవ ఆజ్ఞయా |౩-౨౮-౨౩|
తం చతుర్భిః ఖరః క్రుద్ధో రామం గాత్రేషు మార్గణైః |
వివ్యాధ హృది మర్మజ్ఞో మాతంగం ఇవ తోమరైః |౩-౨౮-౨౪|
స రామో బహుభిః బాణైః ఖర కార్ముక నిఃసృతైః |
విద్ధో రుధిర సిక్తాంగో బభూవ రుషితో భృశం |౩-౨౮-౨౫|
స ధనుర్ ధన్వినాం శ్రేష్ఠః ప్రగృహ్య పరమ ఆహవే |
ముమోచ పరమ ఇష్వాసః షట్ శరాన్ అభిలక్షితాన్ |౩-౨౮-౨౬|
శిరసి ఏకేన బాణేన ద్వాభ్యాం బాహ్వోర్ అథ ఆర్పయత్ |
త్రిభిః చంద్ర అర్ధ వక్త్రైః చ వక్షసి అభిజఘాన హ |౩-౨౮-౨౭|
తతః పశ్చాత్ మహాతేజా నారాచాన్ భాస్కర ఉపమాన్ |
జఘాన రాక్షసం క్రుద్ధః త్రయోదశ శిలా అశితాన్ |౩-౨౮-౨౮|
రథస్య యుగం ఏకేన చతుర్భిః శబలాన్ హయాన్ |
షష్ఠేన చ శిరః సంఖ్యే చిచ్ఛేద ఖర సారథేః |౩-౨౮-౨౯|
త్రిభిః త్రివేణూన్ బలవాన్ ద్వాభ్యాం అక్షం మహాబలః |
ద్వాదశేన తు బాణేన ఖరస్య స శరం ధనుః |౩-౨౮-౩౦|
ఛిత్త్వా వజ్ర నికాశేన రాఘవః ప్రహసన్ ఇవ |
త్రయోదశేన ఇంద్ర సమో బిభేద సమరే ఖరం |౩-౨౮-౩౧|
ప్రభగ్న ధన్వా విరథో హత అశ్వో హత సారథిః |
గదా పాణిః అవప్లుత్య తస్థౌ భూమౌ ఖరః తదా |౩-౨౮-౩౨|
తత్ కర్మ రామస్య మహారథస్యసమేత్య దేవాః చ మహర్షయః చ |
అపూజయన్ ప్రాంజలయః ప్రహృష్టాఃతదా విమాన అగ్ర గతాః సమేతాః |౩-౨౮-౩౩|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే అష్టావింశః సర్గః |౩-౨౮|
|
|
|
|
మృదు పూర్వం మహాతేజాః పరుషం వాక్యం అబ్రవీత్ |౩-౨౯-౧|
గజ అశ్వ రథ సంబాధే బలే మహతి తిష్ఠతా |
కృతం సుదారుణం కర్మ సర్వ లోక జుగుప్సితం |౩-౨౯-౨|
ఉద్వేజనీయో భూతానాం నృశంసః పాప కర్మకృత్ |
త్రయాణాం అపి లోకానాం ఈశ్వరో అపి న తిష్ఠతి |౩-౨౯-౩|
కర్మ లోక విరుద్ధం తు కుర్వాణం క్షణదా చర |
తీక్ష్ణం సర్వ జనో హంతి సర్పం దుష్టం ఇవ ఆగతం |౩-౨౯-౪|
లోభాత్ పాపాని కుర్వాణః కామాత్ వా యో న బుధ్యతే |
హృష్టః పశ్యతి తస్య అంతం బ్రాహ్మణీ కరకాత్ ఇవ |౩-౨౯-౫|
వసతో దణ్డకారణ్యే తాపసాన్ ధర్మ చారిణః |
కిం ను హత్వా మహాభాగాన్ ఫలం ప్రాప్స్యసి రాక్షస |౩-౨౯-౬|
న చిరం పాప కర్మాణః క్రూరా లోక జుగుప్సితాః |
ఐశ్వర్యం ప్రాప్య తిష్ఠంతి శీర్ణ మూలా ఇవ ద్రుమాః |౩-౨౯-౭|
అవశ్యం లభతే కర్తా ఫలం పాపస్య కర్మణః |
ఘోరం పర్యాగతే కాలే ద్రుమః పుష్పం ఇవ ఆర్తవం |౩-౨౯-౮|
న చిరాత్ ప్రాప్యతే లోకే పాపానాం కర్మణాం ఫలం |
స విషాణాం ఇవ అన్నానాం భుక్తానాం క్షణదాచర |౩-౨౯-౯|
పాపం ఆచరతాం ఘోరం లోకస్య అప్రియం ఇచ్ఛతాం |
అహం ఆసాదితో రాజ్ఞా ప్రాణాన్ హంతుం నిశాచర |౩-౨౯-౧౦|
అద్య భిత్వా మయా ముక్తాః శరాః కాంచన భూషణాః |
విదార్య అతిపతిష్యంతి వల్మీకం ఇవ పన్నగాః |౩-౨౯-౧౧|
యే త్వయా దణ్డకారణ్యే భక్షితా ధర్మ చారిణః |
తాన్ అద్య నిహతః సంఖ్యే స సైన్యో అనుగమిష్యసి |౩-౨౯-౧౨|
అద్య త్వాం నిహతం బాణైః పశ్యంతు పరమర్షయః |
నిరయస్థం విమానస్థా యే త్వయా నిహతా పురా |౩-౨౯-౧౩|
ప్రహరస్వ యథా కామం కురు యత్నం కులాధమ |
అద్య తే పాతయిష్యామి శిరః తాల ఫలం యథా |౩-౨౯-౧౪|
ఏవం ఉక్తః తు రామేణ క్రుద్ధః సంరక్త లోచనః |
ప్రతి ఉవాచ తతో రామం ప్రహసన్ క్రోధ మూర్చితః |౩-౨౯-౧౫|
ప్రాకృతాన్ రాక్షసాన్ హత్వా యుద్ధే దశరథ ఆత్మజ |
ఆత్మనా కథం ఆత్మానం అప్రశస్యం ప్రశంససి |౩-౨౯-౧౬|
విక్రాంతా బలవంతో వా యే భవంతి నరర్షభాః |
కథయంతి న తే కించిత్ తేజసా స్వేన గర్వితాః |౩-౨౯-౧౭|
ప్రాకృతాః తు అకృత ఆత్మానో లోకే క్షత్రియ పాంసనాః |
నిరర్థకం వికత్థంతే యథా రామ వికత్థసే |౩-౨౯-౧౮|
కులం వ్యపదిశన్ వీరః సమరే కో అభిధాస్యతి |
మృత్యు కాలే హి సంప్రాప్తే స్వయం అప్రస్తవే స్తవం |౩-౨౯-౧౯|
సర్వథా తు లఘుత్వం తే కత్థనేన విదర్శితం |
సువర్ణ ప్రతిరూపేణ తప్తేన ఇవ కుశ అగ్నినా |౩-౨౯-౨౦|
న తు మాం ఇహ తిష్ఠంతం పశ్యసి త్వం గదా ధరం |
ధరాధరం ఇవ అకంప్యం పర్వతం ధాతుభిః చితం |౩-౨౯-౨౧|
పర్యాప్తో అహం గదా పాణిర్ హంతుం ప్రాణాన్ రణే తవ |
త్రయాణాం అపి లోకానాం పాశ హస్త ఇవ అంతకః |౩-౨౯-౨౨|
కామం బహు అపి వక్తవ్యం త్వయి వక్ష్యామి న తు అహం |
అస్తం ప్రాప్నోతి సవితా యుద్ధ విఘ్నః తతో భవేత్ |౩-౨౯-౨౩|
చతుర్దశ సహస్రాణి రాక్షసానాం హతాని తే |
త్వత్ వినాశాత్ కరోమి అద్య తేషాం అశ్రు ప్రమార్జనం |౩-౨౯-౨౪|
ఇతి ఉక్త్వా పరమ క్రుద్ధః తాం గదాం పరమ అంగదాం |
ఖరః చిక్షేప రామాయ ప్రదీప్తాం అశనిం యథా |౩-౨౯-౨౫|
ఖర బాహు ప్రముక్తా సా ప్రదీప్తా మహతీ గదా |
భస్మ వృక్షాం చ గుల్మాం చ కృత్వా అగాత్ తత్ సమీపతః |౩-౨౯-౨౬|
తాం ఆపతంతీం మహతీం మృత్యు పాశ ఉపమాం గదాం |
అంతరిక్ష గతాం రామః చిచ్ఛేద బహుధా శరైః |౩-౨౯-౨౭|
సా విశీర్ణా శరైః భిన్నా పపాత ధరణీ తలే |
గదా మంత్ర ఔషధి బలైర్ వ్యాలీ ఇవ వినిపాతితా |౩-౨౯-౨౮|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ఏకోనత్రింశః సర్గః |౩-౨౯|
|
|
|
|
స్మయమానః ఖరం వాక్యం సంరబ్ధం ఇదం అబ్రవీత్ |౩-౩౦-౧|
ఏతత్ తే బల సర్వస్వం దర్శితం రాక్షసాధమ |
శక్తి హీనతరో మత్తో వృథా త్వం ఉపగర్జసి |౩-౩౦-౨|
ఏషా బాణ వినిర్భిన్నా గదా భూమి తలం గతా |
అభిధాన ప్రగల్భస్య తవ ప్రత్యయ ఘాతినీ |౩-౩౦-౩|
యత్ త్వయా ఉక్తం వినష్టానాం ఇదం అశ్రు ప్రమార్జనం |
రాక్షసానాం కరోమి ఇతి మిథ్యా తత్ అపి తే వచః |౩-౩౦-౪|
నీచస్య క్షుద్ర శీలస్య మిథ్యా వృత్తస్య రక్షసః |
ప్రాణాన్ అపహరిష్యామి గరుత్మాన్ అమృతం యథా |౩-౩౦-౫|
అద్య తే భిన్న కణ్ఠస్య ఫేన బుద్బుద భూషితం |
విదారితస్య మత్ బాణైః మహీ పాస్యతి శోణితం |౩-౩౦-౬|
పాంసు రూషిత సర్వాంగః స్రస్త న్యస్త భుజ ద్వయః |
స్వప్స్యసే గాం సమాశ్లిష్య దుర్లభాం ప్రమదాం ఇవ |౩-౩౦-౭|
ప్రవృద్ధ నిద్రే శయితే త్వయి రాక్షస పాంసనే |
భవిష్యంతి అశరణ్యానాం శరణ్యా దణ్డకా ఇమే |౩-౩౦-౮|
జనస్థానే హత స్థానే తవ రాక్షస మత్ శరైః |
నిర్భయా విచరిష్యంతి సర్వతో మునయో వనే |౩-౩౦-౯|
అద్య విప్రసరిష్యంతి రాక్షస్యో హత బాంధవాః |
బాష్ప ఆర్ద్ర వదనా దీనా భయాత్ అన్య భయావహాః |౩-౩౦-౧౦|
అద్య శోక రసజ్ఞాః తాః భవిష్యంతి నిరర్థకాః |
అనురూప కులాః పత్న్యో యాసాం త్వం పతిః ఈదృశః |౩-౩౦-౧౧|
నృశంస శీల క్షుద్ర ఆత్మన్ నిత్యం బ్రాహ్మణ కణ్టక |
త్వత్ కృతే శంకితైః అగ్నౌ మునిభిః పాత్యతే హవిః |౩-౩౦-౧౨|
తం ఏవం అభిసంరబ్ధం బ్రువాణం రాఘవం రణే |
ఖరో నిర్భర్త్సయామాస రోషాత్ ఖరతర స్వరః |౩-౩౦-౧౩|
దృఢం ఖలు అవలిప్తో అసి భయేషు అపి చ నిర్భయః |
వాచ్య అవాచ్యం తతో హి త్వం మృత్యు వశ్యో న బుధ్యసే |౩-౩౦-౧౪|
కాల పాశ పరిక్షిప్తా భవంతి పురుషా హి యే |
కార్య అకార్యం న జానంతి తే నిరస్త షడ్ ఇంద్రియాః |౩-౩౦-౧౫|
ఏవం ఉక్త్వా తతో రామం సంరుధ్య భృకుటిం తతః |
స దదర్శ మహా సాలం అవిదూరే నిశాచరః |౩-౩౦-౧౬|
రణే ప్రహరణస్య అర్థే సర్వతో హి అవలోకయన్ |
స తం ఉత్పాటయామాస సందష్ట దశన చ్ఛదం |౩-౩౦-౧౭|
తం సముత్క్షిప్య బాహుభ్యాం వినర్దిత్వా మహాబలః |
రామం ఉద్దిశ్య చిక్షేప హతః త్వం ఇతి చ అబ్రవీత్ |౩-౩౦-౧౮|
తం ఆపతంతం బాణ ఓఘైః చ్ఛిత్త్వా రామః ప్రతాపవాన్ |
రోషం ఆహారయత్ తీవ్రం నిహంతుం సమరే ఖరం |౩-౩౦-౧౯|
జాత స్వేదః తతో రామో రోషాత్ రక్త అంత లోచనః |
నిర్బిభేద సహస్రేణ బాణానాం సమరే ఖరం |౩-౩౦-౨౦|
తస్య బాణ అంతరాత్ రక్తం బహు సుస్రావ ఫేనిలం |
గిరేః ప్రస్రవణస్య ఇవ ధారాణాం చ పరిస్రవః |౩-౩౦-౨౧|
వికల స కృతో బాణైః ఖరో రామేణ సంయుగే |
మత్తో రుధిర గంధేన తం ఏవ అభ్యద్రవత్ ద్రుతం |౩-౩౦-౨౨|
తం ఆపతంతం సంరబ్ధం కృత అస్త్రో రుధిర ఆప్లుతం |
అపసర్పత్ ద్వి త్రి పదం కించిత్ త్వరిత విక్రమః |౩-౩౦-౨౩|
తతః పావక సంకాశం వధాయ సమరే శరం |
ఖరస్య రామో జగ్రాహ బ్రహ్మ దణ్డం ఇవ అపరం |౩-౩౦-౨౪|
స తత్ దత్తం మఘవతా సుర రాజేన ధీమతా |
సందధే చ స ధర్మాత్మా ముమోచ చ ఖరం ప్రతి |౩-౩౦-౨౫|
స విముక్తో మహాబాణో నిర్ఘాత సమ నిఃస్వనః |
రామేణ ధనురాయమ్య ఖరస్య ఉరసి చ ఆపతత్ |౩-౩౦-౨౬|
స పపాత ఖరో భూమౌ దహ్యమానః శర అగ్నినా |
రుద్రేణ ఏవ వినిర్దగ్ధః శ్వేత అరణ్యే యథా అంధకః |౩-౩౦-౨౭|
స వృత్ర ఇవ వజ్రేణ ఫేనేన నముచిర్ యథా |
బలో వా ఇంద్ర అశని హతో నిపపాత హతః ఖరః |౩-౩౦-౨౮|
ఏతస్మిన్ అంతరే దేవాః చారణయోః సహ సంగతాః |
దుందుభిః చ అభినిఘ్నంతః పుష్ప వర్ష సమంతతః |౩-౩౦-౨౯|
రామస్య ఉపరి సంహృష్టా వవర్షుః విస్మితాః తదా |
అర్థ అధిక ముహూర్తేన రామేణ నిశితైః శరైః |౩-౩౦-౩౦|
చతుర్ దశ సహస్రాణి రక్ష్సాం కామ రూపిణాం |
ఖర దూషణ ముఖ్యానాం నిహతాని మహామృధే |౩-౩౦-౩౧|
అహో బత మహత్ కర్మ రామస్య విదిత ఆత్మనః |
అహో వీర్యం అహో దార్ఢ్యం విష్ణోః ఇవ హి దృశ్యతే |౩-౩౦-౩౨|
ఇతి ఏవం ఉక్త్వా తే సర్వే యయుః దేవా యథా ఆగతం|
తతో రాజ ఋషయః సర్వే సంగతాః పరమ ఋషయః |౩-౩౦-౩౩|
సభాజ్య ముదితా రామం స అగస్త్యా ఇదం అబ్రువన్ |
ఏతత్ అర్థం మహాతేజా మహేంద్రః పాక శాసనః |౩-౩౦-౩౪|
శరభంగ ఆశ్రమం పుణ్యం ఆజగామ పురందరః |
ఆనీతః త్వం ఇమం దేశం ఉపాయేన మహర్షిభిః |౩-౩౦-౩౫|
ఏషాం వధ అర్థం శత్రూణాం రక్షసాం పాప కర్మణాం |
తత్ ఇదం నః కృతం కార్యం త్వయా దశరథ ఆత్మజ |౩-౩౦-౩౬|
స్వ ధర్మం ప్రచరిష్యంతి దణ్డకేషు మహర్షయః |
ఏతస్మిన్ అనంతరే వీరో లక్ష్మణః సహ సీతయా |౩-౩౦-౩౭|
గిరి దుర్గాత్ వినిష్క్రమ్య సంవివేశ ఆశ్రమం సుఖీ |
తతో రామః తు విజయీ పూజ్యమానో మహర్షిభిః |౩-౩౦-౩౮|
ప్రవివేశ ఆశ్రమం వీరో లక్ష్మణేన అభిపూజితః |
తం దృష్ట్వా శత్రు హంతారం మహర్షీణాం సుఖ ఆవహం |౩-౩౦-౩౯|
బభూవ హృష్టా వైదేహీ భర్తారం పరిష్వజే |
ముదా పరమయా యుక్తా దృష్ట్వా రక్షో గణాన్ హతాన్ |
రామం చ ఏవ అవ్యయం దృష్టా తుతోష జనక ఆత్మజా |౩-౩౦-౪౦|
తతః తు తం రాక్షస సంఘ మర్దనం
స పూజ్యమానం ముదితైః మహాత్మభిః |
పునః పరిష్వజ్య ముదా అన్విత ఆననా
బభూవ హృష్టా జనక ఆత్మజా తదా |౩-౩౦-౪౧|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే త్రింశః సర్గః |౩-౩౦|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment