|
|
|
|
ప్రవిశ్య లంకాం వేగేన రావణం వాక్యం అబ్రవీత్ |౩-౩౧-౧|
జనస్థాన స్థితా రాజన్ రక్షసా బహవో హతాః |
ఖరః చ నిహతః సంఖ్యే క్థంచిత్ అహం ఆగతః |౩-౩౧-౨|
ఏవం ఉక్తో దశగ్రీవః క్రుద్ధః సంరకత లోచనః |
అకంపనం ఉవాచ ఇదం నిర్దహన్ ఇవ తేజసా |౩-౩౧-౩|
కేన భీమం జనస్థానం హతం మమ పరాసునా |
కో హి సర్వేషు లోకేషు గతిం న అధిగమిష్యతి |౩-౩౧-౪|
న హి మే విప్రియం కృతా శక్యం మఘవతా సుఖం |
ప్రప్తుం వైశ్రవణేన అపి న యమేన చ విష్ణునా |౩-౩౧-౫|
కాలస్య చ అపి అహం కలో దహేయం అపి పావకం |
మృత్యుం మరణ ధర్మేణ సంయోజయితుం ఉత్సహే |౩-౩౧-౬|
వాతస్య తరసా వేగం నిహంతుం అపి చ ఉత్సహే |
దహేయం అపి సంక్రుద్ధః తేజసా ఆదిత్య పావకౌ |౩-౩౧-౭|
తథా క్రుద్ధం దశగ్రీవం కృతాంజలిః అకంపనః |
భయాత్ సందిగ్ధయా వచా రావణం యాచతే అభయం |౩-౩౧-౮|
దశగ్రీవో అభయం తస్మై ప్రదదౌ రక్షసాం వరః |
స విస్రబ్ధో అబ్రవీత్ వాక్యం అసందిగ్ధం అకంపనః |౩-౩౧-౯|
పుత్రో దశరథః తే సింహ సంహననో యువా |
రామో నామ మహాస్కంధో వృత్త ఆయత మహాభుజః |౩-౩౧-౧౦|
శ్యామః పృథుయశాః శ్రీమాన్ అతుల్య బల విక్రమః |
హతః తేన జనస్థానే ఖరః చ సహ దూషణః |౩-౩౧-౧౧|
అకంపన వచః శ్రుత్వా రావణో రాక్షసాధిప |
నాగేంద్ర ఇవ నిఃశ్వస్య ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౩-౩౧-౧౨|
స సురేంద్రేణ సంయుక్తో రామః సర్వ అమరైః సహ |
ఉపయాతో జనస్థానం బ్రూహి కచ్చిత్ అకంపన |౩-౩౧-౧౩|
రావణస్య పునర్ వాక్యం నిశమ్య తద్ అకంపనః |
ఆచచక్షే బలం తస్య విక్రమం చ మహాత్మనః |౩-౩౧-౧౪|
రామో నామ మహాతేజాః శ్రేష్టః సర్వ ధనుష్మతాం |
దివ్య అస్త్ర గుణ సంపన్నః పరంధర్మ గతో యుధి |౩-౩౧-౧౫|
తస్య అనురూపో బలబ్వాన్ రక్తాక్షో దుందుభి స్వనః |
కనీయాన్ లక్ష్మణో భ్రాతా రాకా శశి నిభ ఆననః |౩-౩౧-౧౬|
స తేన సహ సంయుక్తః పావకేన అనిలో యథా |
శ్రీమాన్ రాజ వరః తేన జనస్థానం నిపాతితం |౩-౩౧-౧౭|
న ఏవ దేవా మహత్మనో న అత్ర కార్యా విచారణా |
శరా రామేణ తు ఉత్సృష్టా రుక్మపుంఖాః పతత్రిణః |౩-౩౧-౧౮|
సర్పాః పంచాననా భూత్వా భక్షయంతి స్మ రాక్షసాన్ |
యేన యేన చ గచ్ఛంతి రాక్షసా భయ కర్శితాః |౩-౩౧-౧౯|
తేన తేన స్మ పశ్యంతి రామం ఏవ అగ్రతః స్థితం |
ఇత్థం వినాశితం జనస్థానం తేన తవ అనఘ |౩-౩౧-౨౦|
అకంపన అచః శ్రుత్వా రావణో వాక్యం అబ్రవీత్ |
గమిష్యామి జనస్థనం రామం హంతుం స లక్ష్మణం |౩-౩౧-౨౧|
అథ ఏవం ఉక్తే వచనే ప్రోవాచ ఇదం అకంపనః |
శ్రుణు రాజన్ యథా వృత్తం రామస్య బల పౌరుషం |౩-౩౧-౨౨|
అసాధ్యః కుపితో రామో విక్రమేణ మహాయశాః |
ఆప గాయాః తు పూర్ణాయా వేగం పరిహరేత్ శరైః |౩-౩౧-౨౩|
స తారా గ్రహ నక్షత్రం నభః చ అపి అవసాదయేత్ |
అసౌ రామః తు సీదంతీం శ్రీమాన్ అభ్యుద్ధరేత్ మహీం |౩-౩౧-౨౪|
భిత్వా వేలాం సముద్రస్య లోకాన్ ఆప్లావయేత్ విభుః |
వేగం వా అపి సముద్రస్య వాయుం వా విధమేత్ శరైః |౩-౩౧-౨౫|
సంహృత్య వా పునర్ లోకాన్ విక్రమేణ మహాయశాః |
శకతః శ్రేష్ఠః స పురుషః స్రష్టుం పునర్ అపి ప్రజాః |౩-౩౧-౨౬|
న హి రామో దశగ్రీవ శక్యో జేతుం రణే త్వయా |
రక్షసాం వా అపి లోకేన స్వర్గః పాప జనైః ఇవ |౩-౩౧-౨౭|
న తం వధ్యం అహం మన్యే సర్వైః దేవ అసురైః అపి |
అయం అస్య వధ ఉపాయ తత్ ఏకమనాః శౄణు |౩-౩౧-౨౮|
భార్యా తస్య ఉత్తమా లోకే సీతా నామ సుమధ్యమా |
శ్యామా సమ విభక్త అంగీ స్త్రీ రత్నం రత్న బూషితా |౩-౩౧-౨౯|
న ఏవ దేవీ న గంధర్వీ న అప్సరా న చ పన్నగీ |
తుల్యా సీమంతినీ తస్యా మానుషీ తు కుతో భవేత్ |౩-౩౧-౩౦|
తస్య అపహర భార్యాం త్వం తం ప్రమథ్య మహావనే |
సీతాయా రహితో రామో న చ ఏవ హి భవిష్యతి |౩-౩౧-౩౧|
అరోచయత్ తద్ వాక్యం రావణో రాక్షస అధిపః |
చింతయిత్వా మహాబాహుః అకంపనం ఉవాచ |౩-౩౧-౩౨|
బాఢం కల్యం గమిష్యామి హి ఏకః సారథినా సహ |
ఆనేష్యామి చ వైదేహీం ఇమాం హృష్టో మహా పురీం |౩-౩౧-౩౩|
తత్ ఏవం ఉక్త్వా ప్రయయౌ ఖర యుక్తేన రావణః |
రథేన ఆదిత్య వర్ణేన దిశః సర్వాః ప్రకాశయన్ |౩-౩౧-౩౪|
స రథో రాక్షస ఇంద్రస్య నక్షత్ర పథగో మహాన్ |
చంచూర్యమానః శుశుభే జలదే చంద్రమా ఇవ |౩-౩౧-౩౫|
స దూరే చ ఆశ్రమం గత్వా తాటకేయం ఉపాగతం |
మారీచేన అర్చితో రాజా భక్ష్య భోజ్యైః అమానుషైః |౩-౩౧-౩౬|
తం స్వయం పూజయిత్వా తు ఆసనేన ఉదకేన చ |
అర్థ ఉపహితయా వాచా మారీచో వాక్యం అబ్రవీత్ |౩-౩౧-౩౭|
కశ్చిత్ సుకుశలం రాజన్ లోకానాం రాక్షసాధిప |
ఆశంకే న అథ జానే త్వం యతః తూర్ణం ఉపాగతం |౩-౩౧-౩౮|
ఏవం ఉక్తో మహాతేజా మారీచేన స రావణ |
తతః పశ్చాత్ ఇదం వాక్యం అబ్రవీత్ వాక్య కోవిదః |౩-౩౧-౩౯|
ఆరక్షో మే హతః తాత రామేణ అక్లిష్ట కారిణా |
జనస్థానం అవధ్యం తత్ సర్వం యుధి నిపాతితం |౩-౩౧-౪౦|
తస్య మే కురు సాచివ్యం తస్య భార్య అపహరణే |
రాక్షసేంద్ర వచః శ్రుత్వా మారీచో వాక్యం అబ్రవీత్ |౩-౩౧-౪౧|
ఆఖ్యాతా కేన వా సీతా మిత్ర రూపేణ శత్రుణా |
త్వయా రాక్షస శార్దూల కో న నందతి నందితః |౩-౩౧-౪౨|
సీతాం ఇహ ఆనస్వ ఇతి కో బ్రవీతి బ్రవీహి మే |
రక్షో లోకస్య సర్వస్య కః శృంగం చ్ఛేత్తుం ఇచ్ఛతి |౩-౩౧-౪౩|
ప్రోత్సాహయతి యః చ త్వం స చ శత్రుః అసంశయం |
ఆశీ ముఖాత్ దంష్ట్రాం ఉద్ధర్తుం చ ఇచ్ఛతి త్వయా |౩-౩౧-౪౪|
కర్మణా అనేన కేన అసి కాపథం ప్రతిపాదితః |
సుఖ సుప్తస్య తే రాజన్ ప్రహృతం కేన మూర్ధని |౩-౩౧-౪౫|
విశుద్ధ వంశ అభిజనా అగ్ర హస్తః
తేజో మదః సంస్థిత దోర్??? విషాణః |
ఉదీక్షితుం రావణ న ఇహ యుక్తః
స సంయుగే రాఘవ గంధి హస్తీ |౩-౩౧-౪౬|
అసౌ రణ అంతః స్థితి సంధి వాలః
విదగ్ధ రక్షో మృగ హా నృసింహః |
సుప్తః త్వయా బోధయితుం న శక్యః
శారాంగ పుర్ణో నిశిత అసి దంష్ట్ఋఅః |౩-౩౧-౪౭|
చాపాపహారే భుజ వేగ పంకే
శర ఊర్మిమాలే సు మహా ఆహవ ఓఘే |
న రామ పాతాల ముఖే అతి ఘోరే
ప్రస్కందితుం రాక్షస రాజ యుక్తం |౩-౩౧-౪౮|
ప్రసీద లంకేశ్వర రాక్షసేంద్ర
లంకాం ప్రసన్నో భవ సాధు గచ్ఛ |
త్వం స్వేషు దారేషు రమస్వ నిత్యం
రామః స భార్యో రమతాం వనేషు |౩-౩౧-౪౯|
ఏవం ఉక్తో దశగ్రీవో మారీచేన స రావణః |
న్యవర్తత పురీం లంకాం వివేశ చ గృహ ఉత్తమం |౩-౩౧-౫౦|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ఏకత్రింశః సర్గః |౩-౩౧|
|
|
|
|
హతాని ఏకేన రామేణ రక్షసాం భీమ కర్మణాం |౩-౩౨-౧|
దూషణం చ ఖరం చైవ హతం త్రిశిరసం రణే |
దృష్ట్వా పునర్ మహానాదం ననాద జలద ఉపమా |౩-౩౨-౨|
సా దృష్ట్వా కర్మ రామస్య కృతం అన్యైః సుదుష్కరం |
జగామ పరమ ఉద్విగ్నా లంకాం రావణ పాలితాం |౩-౩౨-౩|
సా దదర్శ విమాన అగ్రే రావణం దీప్త తేజసం |
ఉపోపవిష్టం సచివైః మరుద్భిః ఇవ వాసవం |౩-౩౨-౪|
ఆసీనం సూర్య సంకాశే కాంచనే పరమాసనే |
రుక్మ వేది గతం ప్రాజ్యం జ్వలంతం ఇవ పావకం |౩-౩౨-౫|
దేవ గంధర్వ భూతానాం ఋషీణాం చ మహాత్మనాం |
అజేయం సమరే ఘోరం వ్యాత్త ఆననం ఇవ అంతకం |౩-౩౨-౬|
దేవ అసుర విమర్దేషు వజ్ర అశని కృత వ్రణం |
ఐరావత విషాణ అగ్రైః ఉత్కృష్ట కిణ వక్షసం |౩-౩౨-౭|
వింశత్ భుజం దశ గ్రీవం దర్శనీయ పరిచ్ఛదం |
విశాల వక్షసం వీరం రాజ లక్ష్మణ లక్షితం |౩-౩౨-౮|
నద్ధ వైదూర్య సంకాశం తప్త కాంచన కుణ్డలం |
సుభుజం శుక్ల దశనం మహా ఆస్యం పర్వతోపమం |౩-౩౨-౯|
విష్ణు చక్ర నిపాతైః చ శతశో దేవ సంయుగే |
అన్యైః శస్త్రైః ప్రహారైః చ మహాయుద్ధేషు తాడితం |౩-౩౨-౧౦|
ఆహత అంగం సమస్తైః చ దేవ ప్రహరణైః తథా |
అక్షోభ్యాణాం సముద్రాణాం క్షోభణం క్షిప్ర కారిణం |౩-౩౨-౧౧|
క్షేప్తారం పర్వత అగ్రాణాం సురాణాం చ ప్రమర్దనం |
ఉచ్ఛేత్తారం చ ధర్మాణాం పర దార అభిమర్శనం |౩-౩౨-౧౨|
సర్వ దివ్య అస్త్ర యోక్తారం యజ్ఞ విఘ్న కరం సదా |
పురీం భోగవతీం గత్వా పరాజిత్య చ వాసుకిం |౩-౩౨-౧౩|
తక్షకస్య ప్రియాం భార్యాం పరాజిత్య జహార యః |
కైలాసం పర్వతం గత్వా విజిత్య నర వాహనం |౩-౩౨-౧౪|
విమానం పుష్పకం తస్య కామగం వై జహార యః |
వనం చైత్రరథం దివ్యం నలినీం నందనం వనం |౩-౩౨-౧౫|
వినాశయతి యః క్రోధాత్ దేవ ఉద్యానాని వీర్యవాన్ |
చంద్ర సూర్యౌ మహా భాగౌ ఉత్తిష్ఠంతౌ పరంతపౌ |౩-౩౨-౧౬|
నివారయతి బాహుభ్యాం యః శైల శిఖరోపమః |
దశ వర్ష సహస్రాణి తపః తప్త్వా మహావనే |౩-౩౨-౧౭|
పురా స్వయంభువే ధీరః శిరాంసి ఉపజహార యః |
దేవ దానవ గధర్వ పిశాచ పతగ ఉరగైః |౩-౩౨-౧౮|
అభయం యస్య సంగ్రామే మృత్యుతో మానుషాద్ ఋతే |
మంత్రైః అభితుష్టం పుణ్యం అధ్వరేషు ద్విజాతిభిః |౩-౩౨-౧౯|
హవిర్ధానేషు యః సోమం ఉపహంతి మహాబలః |
ప్రాప్త యజ్ఞ హరం దుష్టం బ్రహ్మ ఘ్నం క్రూర కారిణం |౩-౩౨-౨౦|
కర్కశం నిరనుక్రోశం ప్రజానాం అహితే రతం |
రావణం సర్వ భూతానాం సర్వ లోక భయావహం |౩-౩౨-౨౧|
రాక్షసీ భ్రాతరం క్రూరం సా దదర్శ మహాబలం |
తం దివ్య వస్త్ర ఆభరణం దివ్య మాల్య ఉపశోభితం |౩-౩౨-౨౨|
ఆసనే సూపవిష్టం తం కాలే కాలం ఇవ ఉద్యతం |
రాక్షసేంద్రం మహాభాగం పౌలస్త్య కుల నందనం |౩-౩౨-౨౩|
ఉపగమ్య అబ్రవీత్ వాక్యం రాక్షసీ భయ విహ్వలా |
రావణం శత్రు హంతారం మంత్రిభిః పరివారితం |౩-౩౨-౨౪|
తం అబ్రవీత్ దీప్త విశాల లోచనం
ప్రదర్శయిత్వా భయ లోభ మోహితా |
సుదారుణం వాక్యం అభీత చారిణీ
మహాత్మనా శూర్పణఖా విరూపితా |౩-౩౨-౨౫|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ద్వాత్రింశః సర్గః |౩-౩౨|
|
|
|
|
అమాత్య మధ్యే సంక్రుద్ధా పరుషం వాక్యం అబ్రవీత్ |౩-౩౩-౧|
ప్రమత్తః కామ భోగేషు స్వైర వృత్తో నిరంకుశః |
సముత్పన్నం భయం ఘోరం బోద్ధవ్యం న అవబుధ్యసే |౩-౩౩-౨|
సక్తం గ్రామ్యేషు భోగేషు కామ వృత్తం మహీపతిం |
లుబ్ధం న బహు మన్యంతే శ్మశాన అగ్నిం ఇవ ప్రజాః |౩-౩౩-౩|
స్వయం కార్యాణి యః కాలే న అనుతిష్ఠతి పార్థివః |
స తు వై సహ రాజ్యేన తైః చ కార్యైః వినశ్యతి |౩-౩౩-౪|
అయుక్త చారం దుర్దర్శం అస్వాధీనం నరాధిపం |
వర్జయంతి నరా దూరాత్ నదీ పంకం ఇవ ద్విపాః |౩-౩౩-౫|
యే న రక్షంతి విషయం అస్వాధీనా నరాధిపః |
తే న వృద్ధ్యా ప్రకాశంతే గిరయః సాగరే యథా |౩-౩౩-౬|
ఆత్మవద్భిః విగృహ్య త్వం దేవ గంధర్వ దానవైః |
అయుక్త చారః చపలః కథం రాజా భవిష్యసి |౩-౩౩-౭|
త్వం తు బాల స్వభావత్ చ బుద్ధి హీనః చ రాక్షస |
జ్ఞాతవ్యం తు న జానీషి కథం రాజా భవిష్యసి |౩-౩౩-౮|
యేషాం చారః చ కోశః చ నయః చ జయతాం వర |
అస్వాధీనా నరేంద్రాణాం ప్రాకృతైః తే జనైః సమాః |౩-౩౩-౯|
యస్మాత్ పశ్యంతి దూరస్థాన్ సర్వాన్ అర్థాన్ నరాధిపాః |
చారేణ తస్మాత్ ఉచ్యంతే రాజానో దీర్ఘ చక్షుషః |౩-౩౩-౧౦|
అయుక్త చారం మన్యే త్వాం ప్రాకృతైః సచివైః యుతః |
స్వ జనం చ జనస్థానం నిహతం న అవబుధ్యసే |౩-౩౩-౧౧|
చతుర్దశ సహస్రాణి రక్షసాం భీమ కర్మణాం |
హతాని ఏకేన రామేణ ఖరః చ సహ దూషణః |౩-౩౩-౧౨|
ఋషీణాం అభయం దత్తం కృత క్షేమాః చ దణ్డకాః |
ధర్షితం చ జనస్థానం రామేణ అక్లిష్ట కారిణా |౩-౩౩-౧౩|
త్వం తు లుబ్ధః ప్రమత్తః చ పరాధీనః చ రావణ |
విషయే స్వే సముత్పన్నం యో భయం న అవబుధ్యసే |౩-౩౩-౧౪|
తీక్ష్ణం అల్ప ప్రదాతారం ప్రమత్తం గర్వితం శఠం |
వ్యసనే సర్వ భూతాని న అభిధావంతి పార్థివం |౩-౩౩-౧౫|
అతిమానినం అగ్రాహ్యం ఆత్మ సంభావితం నరం |
క్రోధినం వ్యసనే హంతి స్వ జనో అపి నరాధిపం |౩-౩౩-౧౬|
న అనుతిష్ఠతి కార్యాణి భయేషు న బిభేతి చ |
క్షిప్రం రాజ్యాత్ చ్యుతో దీనః తృణైః తుల్యో భవేత్ ఇహ |౩-౩౩-౧౭|
శుష్క కాష్ఠైః భవేత్ కార్యం లోష్టైః అపి చ పాంసుభిః |
న తు స్థానాత్ పరిభ్రష్టైః కార్యం స్యాత్ వసుధాధిపైః |౩-౩౩-౧౮|
ఉపభుక్తం యథా వాసః స్రజో వా మృదితా యథా |
ఏవం రాజ్యాత్ పరిభ్రష్టః సమర్థో అపి నిరర్థకః |౩-౩౩-౧౯|
అప్రమత్తః చ యో రాజా సర్వజ్ఞో విజితేంద్రియః |
కృతజ్ఞో ధర్మ శీలః చ స రాజా తిష్ఠతే చిరం |౩-౩౩-౨౦|
నయనాభ్యాం ప్రసుప్తో వా జాగర్తి నయ చక్షుషా |
వ్యక్త క్రోధ ప్రసాదః చ స రాజా పూజ్యతే జనైః |౩-౩౩-౨౧|
త్వం తు రావణ దుర్బుద్ధిః గుణైః ఏతైః వివర్జితః |
యస్య తే అవిదితః చారైః రక్షసాం సుమహాన్ వధః |౩-౩౩-౨౨|
పర అవమంతా విషయేషు సంగవాన్
న దేశ కాల ప్రవిభాగ తత్త్వ విత్ |
అయుక్త బుద్ధిః గుణ దోష నిశ్చయే
విపన్న రాజ్యో న చిరాత్ విపత్స్యతే |౩-౩౩-౨౩|
ఇతి స్వ దోషాన్ పరికీర్తితాం తయా
సమీక్ష్య బుద్ధ్యా క్షణదా చరేశ్వరః |
ధనేన దర్పేణ బలేన చ అన్వితో
విచింతయామాస చిరం స రావణః |౩-౩౩-౨౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే త్రయస్త్రింశః సర్గః |౩-౩౩|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment