|
|
|
|
బలం నాగ సహస్రస్య ధారయన్ పర్వతోపమః |౩-౩౮-౧|
నీల జీమూత సంకాశః తప్త కాంచన కుణ్డలః |
భయం లోకస్య జనయన్ కిరీటీ పరిఘ ఆయుధః |౩-౩౮-౨|
వ్యచరం దణ్డక అరణ్యం ఋషి మాంసాని భక్షయన్ |
విశ్వామిత్రో అథ ధర్మాత్మా మత్ విత్రస్తో మహామునిః |౩-౩౮-౩|
స్వయం గత్వా దశరథం నరేంద్రం ఇదం అబ్రవీత్ |
అయం రక్షతు మాం రామః పర్వ కాలే సమాహితః |౩-౩౮-౪|
మారీచాత్ మే భయం ఘోరం సముత్పన్నం నరేశ్వర |
ఇతి ఏవం ఉక్తో ధర్మాత్మా రాజా దశరథః తదా |౩-౩౮-౫|
ప్రత్యువాచ మహాభాగం విశ్వామిత్రం మహామునిం |
ఊన ద్వాదశ వర్షో అయం అకృత అస్త్రః చ రాఘవః |౩-౩౮-౬|
కామం తు మమ యత్ సైన్యం మయా సహ గమిష్యతి |
బలేన చతురంగేణ స్వయం ఏత్య నిశాచరం |౩-౩౮-౭|
వధిష్యామి మునిశ్రేష్ఠ శత్రుం తవ యథా ఈప్సితం |
ఏవం ఉక్తః స తు మునీ రాజానం ఇదం అబ్రవీత్ |౩-౩౮-౮|
రామాత్ న అన్యత్ బలం లోకే పర్యాప్తం తస్య రక్షసః |
దేవతానాం అపి భవాన్ సమరేషు అభిపాలకః |౩-౩౮-౯|
ఆసీత్ తవ కృతే కర్మ త్రిలోక విదితం నృప |
కామం అస్తి మహత్ సైన్యం తిష్టతు ఇహ పరంతప |౩-౩౮-౧౦|
బాలో అపి ఏష మహాతేజాః సమర్థః తస్య నిగ్రహే |
గమిష్యే రామం ఆదాయ స్వస్తి తే అస్తు పరంతపః |౩-౩౮-౧౧|
ఇతి ఏవం ఉక్త్వా స మునిః తం ఆదాయ నృపాత్మజం |
జగామ పరమ ప్రీతో విశ్వామిత్రః స్వం ఆశ్రమం |౩-౩౮-౧౨|
తం తదా దణ్డకారణ్యే యజ్ఞం ఉద్దిశ్య దీక్షితం |
బభూవ ఉపస్థితో రామః చిత్రం విస్ఫారయన్ ధనుః |౩-౩౮-౧౩|
అజాత వ్యంజనః శ్రీమాన్ బాలః శ్యామః శుభేక్షణః |
ఏక వస్త్ర ధరో ధన్వీ శిఖీ కనక మాలయా |౩-౩౮-౧౪|
శోభయన్ దణ్డకారణ్యం దీప్తేన స్వేన తేజసా |
అదృశ్యత తదా రామో బాల చంద్ర ఇవ ఉదితః |౩-౩౮-౧౫|
తతో అహం మేఘ సంకాశః తప్త కాంచన కుణ్డలః |
బలీ దత్త వరో దర్పాత్ ఆజగామ ఆశ్రమ అంతరం |౩-౩౮-౧౬|
తేన దృష్టః ప్రవిష్టో అహం సహసా ఏవ ఉద్యత ఆయుధః |
మాం తు దృష్ట్వా ధనుః సజ్యం అసంభ్రాంతః చకార హ |౩-౩౮-౧౭|
అవజానన్ అహం మోహాత్ బాలో అయం ఇతి రాఘవం |
విశ్వామిత్రస్య తాం వేదిం అభ్యధావం కృత త్వరః |౩-౩౮-౧౮|
తేన ముక్తః తతో బాణః శితః శత్రు నిబర్హణః |
తేన అహం తాడితః క్షిప్తః సముద్రే శత యోజనే |౩-౩౮-౧౯|
న ఇచ్ఛతా తాత మాం హంతుం తదా వీరేణ రక్షితః |
రామస్య శర వేగేన నిరస్తో భ్రాంత చేతనః |౩-౩౮-౨౦|
పాతితో అహం తదా తేన గంభీరే సాగర అంభసి |
ప్రాప్య సంజ్ఞాం చిరాత్ తాత లంకాం ప్రతి గతః పురీం |౩-౩౮-౨౧|
ఏవం అస్మి తదా ముక్తః సహాయాః తే - శాయాస్తు - నిపాతితాః |
అకృత అస్త్రేణ రామేణ బాలేన అక్లిష్ట కర్మణా |౩-౩౮-౨౨|
తత్ మయా వార్యమాణః త్వం యది రామేణ విగ్రహం |
కరిష్యసి ఆపదం ఘోరాం క్షిప్రం ప్రాప్య న శిష్యసి |౩-౩౮-౨౩|
క్రీడా రతి విధిజ్ఞానాం సమాజ ఉత్సవ శాలినాం |
రక్షసాం చైవ సంతాపం అనర్థం చ ఆహరిష్యసి |౩-౩౮-౨౪|
హర్మ్య ప్రాసాద సంబాధాం నానా రత్న విభూఉషితాం |
ద్రక్ష్యసి త్వం పురీం లంకాం వినష్టాం మైథిలీ కృతే |౩-౩౮-౨౫|
అకుర్వంతో అపి పాపాని శుచయః పాప సంశ్రయాత్ |
పర పాపైః వినశ్యంతి మత్స్యా నాగ హ్రదే యథా |౩-౩౮-౨౬|
దివ్యచందనదిగ్ధాంగాందివ్యాభరణభూషితాన్ -యద్వా-
దివ్య చందన దిగ్ధ అంగాన్ దివ్య ఆభరణ భూషితాన్ |
ద్రక్ష్యసి అభిహతాన్ భూమౌ తవ దోషాత్ తు రాక్షసాన్ |౩-౩౮-౨౭|
హృత దారాన్ స దారాన్ చ దశ విద్రవతో దిశః |
హత శేషాన్ అశరణాన్ ద్రక్ష్యసి త్వం నిశాచరాన్ |౩-౩౮-౨౮|
శర జాల పరిక్షిప్తాం అగ్ని జ్వాలా సమావృతాం |
ప్రదగ్ధ భవనాం లంకాం ద్రక్ష్యసి త్వం అసంశయం |౩-౩౮-౨౯|
పర దార అభిమర్షాత్ తు న అనయత్ పాప తరం మహత్ |
ప్రమదానాం సహస్రాణి తవ రాజన్ పరిగ్రహే |౩-౩౮-౩౦|
భవ స్వ దార నిరతః స్వ కులం రక్ష రాక్షస |
మానం వృద్ధిం చ రాజ్యం చ జీవితం చ ఇష్టం ఆత్మనః |౩-౩౮-౩౧|
కలత్రాణి చ సౌమ్యాని మిత్ర వర్గం తథైవ చ |
యది ఇచ్ఛసి చిరం భోక్తుం మా కృథా రామ విప్రియం |౩-౩౮-౩౨|
నివార్యమాణః సుహృదా మయా భృశం
ప్రసహ్య సీతాం యది ధర్షయిష్యసి |
గమిష్యసి క్షీణ బలః స బాంధవో
యమ క్షయం రామ శర ఆత్త జీవితః |౩-౩౮-౩౩|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే అష్టాత్రింశః సర్గః |౩-౩౮|
|
|
|
|
ఇదానీం అపి యత్ వృత్తం తత్ శౄణుష్వ యత్ ఉత్తరం |౩-౩౯-౧|
రాక్షాభ్యాం అహం ద్వాభ్యాం అనిర్విణ్ణః తథా కృతః |
సహితో మృగ రూపాభ్యాం ప్రవిష్టో దండకా వనే |౩-౩౯-౨|
దీప్త జిహ్వో మహాదంష్ట్రః తీక్ష్ణ శృంగో మహాబలః |
వ్యచరన్ దండాకారణ్యం మాంస భక్షో మహామృగః |౩-౩౯-౩|
అగ్నిహోత్రేషు తీర్థేషు చైత్య వృక్షేషు రావణ |
అత్యంత ఘోరో వ్యచరన్ తాపసాన్ సంప్రధర్షయన్ |౩-౩౯-౪|
నిహత్య దండకారణ్యే తాపసాన్ ధర్మచరిణః |
రుధిరాణి పిబంతః తేషాం తన్ మాంసాని చ భక్షయన్ |౩-౩౯-౫|
ఋషి మాంస అశనః క్రూరః త్రాసయన్ వనగోచరాన్ |
తదా రుధిర మత్తో అహం వ్యచరన్ దండకా వనం |౩-౩౯-౬|
తదా అహం దండకారణ్యే విచరన్ ధర్మ దూషకః |
ఆసాదయం తదా రామం తాపసం ధర్మం ఆశ్రితం |౩-౩౯-౭|
వైదేహి చ మహాభాగాం లక్ష్మణం చ మహరథం |
తాపసం నియత ఆహారం సర్వ బూత హితే రతం |౩-౩౯-౮|
సః అహం వన గతం రామం పరిభూయ మహాబలం |
తాపసో అయం ఇతి జ్ఞాత్వా పూర్వ వైరం అనుస్మరన్ |౩-౩౯-౯|
అభ్యధావం సుసంక్రుద్ధః తీక్ష్ణ శృంగో మృగ ఆకృతిః |
జిఘాంసుః అకృతప్రజ్ఞః తం ప్రహారం అనుస్మరన్ |౩-౩౯-౧౦|
తేన త్యక్తాః త్రయో బాణాః శితాః శత్రు నిబర్హణాః |
వికృష్య సుమహత్ చాపం సుపర్ణ అనిల తుల్య గాః |౩-౩౯-౧౧|
తే బాణా వజ్ర సంకాశాః సుఘోరా రక్త భోజనాః |
ఆజగ్ముః సహితాః సర్వే త్రయః సంనతపర్వణః |౩-౩౯-౧౨|
పరాక్రమజ్ఞో రామస్య శఠో దృష్ట భయః పురా |
సముత్క్రాంతః తతః ముక్తః తౌ ఉభౌ రాక్షసౌ హతౌ |౩-౩౯-౧౩|
శరేణ ముక్తో రామస్య కథంచిత్ ప్రాప్యజీవితం |
ఇహ ప్రవ్రాజితో యుక్తః తాపసో అహం సమాహితః |౩-౩౯-౧౪|
వృక్షే వృక్షే హి పశ్యామి చీర కృష్ణ అజిన అంబరం |
గృహీత ధనుషం రామం పాశ హస్తం ఇవ అంతకం |౩-౩౯-౧౫|
అపి రామ సహస్రాణి భీతః పశ్యామి రావణ |
రామ భూతం ఇదం సర్వం అరణ్యం ప్రతిభాతి మే |౩-౩౯-౧౬|
రామం ఏవ హి పశ్యామి రహితే రాక్షసేశ్వర |
దృష్ట్వా స్వప్న గతం రామం ఉద్ భ్రమామి విచేతనః |౩-౩౯-౧౭|
ర కార అదీని నామాని రామ త్రస్తస్య రవణ |
రత్నాని చ రథాః చ ఏవ విత్రాసం జనయంతి మే |౩-౩౯-౧౮|
అహం తస్య ప్రభావజ్ఞో న యుద్ధం తేన తే క్షమం |
బలిం వా నముచిం వా అపి హన్యద్ధి రఘునంఅందన |౩-౩౯-౧౯|
రణే రామేణ యుద్ధ్స్వ క్షమాం వా కురు రావణ |
న తే రామ కథా కార్యా యది మాం ద్రష్టుం ఇచ్ఛసి |౩-౩౯-౨౦|
బహవః సాధవో లోకే యుక్తా ధర్మం అనుష్టితాః |
పరేషాం అపరాధేన వినష్టాః స పరిచ్ఛదాః |౩-౩౯-౨౧|
సః అహం పర అపరాధేన వినాశేయం నిశాచర |
కురు యత్ తే క్షమం తత్ త్వం అహం త్వాం న అనుయామి వై |౩-౩౯-౨౨|
రామః చ హి మహాతేజా మహాసత్త్వో మహాబలః |
అపి రాక్షస లోకస్య భవేత్ అంతకరో అపి హి |౩-౩౯-౨౩|
యది శూర్పణఖా హేతోః జనస్థాన గత ఖరః |
అతి వృత్తో హతః పూర్వం రామేణ అక్లిష్ట కర్మణా |
అత్ర బ్రూహి యథావత్ త్వం కో రామస్య వ్యతిక్రమః |౩-౩౯-౨౪|
ఇదం వచో బంధు హిత అర్థినా మయా
యథా ఉచ్యమానం యది న అభిపత్స్యసే |
స బాంధవః త్యక్ష్యసి జీవితం రణే
హతో అద్య రామేణ శరైః జిహ్మగైః |౩-౩౯-౨౫|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ఏకోనచత్వారింశః సర్గః |౩-౩౯|
|
|
|
|
ఉక్తో న ప్రతిజగ్రాహ మర్తు కామ ఇవ ఔషధం |౩-౪౦-౧|
తం పథ్య హిత వక్తారం మారీచం రాక్షసాధిపః |
అబ్రవీత్ పరుషం వాక్యం అయుక్తం కాల చోదితః |౩-౪౦-౨|
యత్ కిల ఏతత్ అయుక్తార్థం మారీచ మయి కథ్యతే |
వాక్యం నిష్ఫలం అత్యర్థం బీజం ఉప్తం ఇవ ఊషరే |౩-౪౦-౩|
త్వత్ వాక్యైః న తు మాం శక్యం - భేతుం - భేత్తుం రామస్య సంయుగే |
పాప శీలస్య మూర్ఖస్య మానుషస్య విశేషతః |౩-౪౦-౪|
యః త్యక్త్వా సుహృదో రాజ్యం మాతరం పితరం తథా |
స్త్రీ వాక్యం ప్రాకృతం శ్రుత్వా వనం ఏక పదే గతః |౩-౪౦-౫|
అవశ్యం తు మయా తస్య సంయుగే ఖర ఘాతినః |
ప్రాణైః ప్రియతరా సీతా హర్తవ్యా తవ సంనిధౌ |౩-౪౦-౬|
ఏవం మే నిశ్చితా బుద్ధిః హృది మారీచ విద్యతే |
న వ్యావర్తయితుం శక్యా స ఇంద్రైః అపి సుర అసురైః |౩-౪౦-౭|
దోషం గుణం వా సంపృష్టః త్వం ఏవం వక్తుం అర్హసి |
అపాయం వా అపి ఉపాయం వా కార్యస్య అస్య వినిశ్చయే |౩-౪౦-౮|
సంపృష్టేన తు వక్తవ్యం సచివేన విపశ్చితా |
ఉద్యత అంజలినా రాజ్ఞే య ఇచ్ఛేత్ భూతిం ఆత్మనః |౩-౪౦-౯|
వాక్యం అప్రతికూలం తు మృదు పూర్వం శుభం హితం |
ఉపచారేణ యుక్తం చ వక్తవ్యో వసుధా అధిపః |౩-౪౦-౧౦|
స అవమర్దం తు యత్ వాక్యం అథవా మారీచ హితం ఉచ్యతే |
న అభినందతి తత్ రాజా మానార్థీ మాన వర్జితం |౩-౪౦-౧౧|
పంచ రూపాణి రాజానో ధారయంతి అమిత ఓజసః |
అగ్నేః ఇంద్రస్య సోమస్య యమస్య వరుణస్య చ |౩-౪౦-౧౨|
ఔష్ణ్యం తథా విక్రమం చ సౌమ్యం దణ్డం ప్రసన్నతాం |
ధారయంతి మహాతామ్నో రాజానః క్షణదాచర |౩-౪౦-౧౩|
తస్మాత్ సర్వాసు అవస్థాసు మాన్యాః పూజ్యాః చ పార్థివాః |
త్వం తు ధర్మం అవిజ్ఞాయ కేవలం మోహం ఆశ్రితః |౩-౪౦-౧౪|
అభ్యాగతం మాం దౌరాత్మ్యాత్ పరుషం వదసి ఈదృశం |
గుణ దోషౌ న పృచ్ఛామి క్షమం చ ఆత్మని రాక్షస |౩-౪౦-౧౫|
మయా ఉక్తం అపి చ ఏతావత్ త్వాం ప్రతి అమితవిక్రమ |
అస్మిన్ తు స భవాన్ కృత్యే సాహాయ్యం కర్తుం అర్హసి |౩-౪౦-౧౬|
శ్రుణు తత్ కర్మ సాహాయ్యే యత్ కార్యం వచనాత్ మమ |
సౌవర్ణః త్వం మృగో భూత్వా చిత్రో రజత బిందుభిః |౩-౪౦-౧౭|
ఆశ్రమే తస్య రామస్య సీతాయాః ప్రముఖే చర |
ప్రలోభయిత్వా వైదేహీం యథా ఇష్టం గంతుం అర్హసి |౩-౪౦-౧౮|
త్వాం హి మాయా మయం దృష్ట్వా కాంచనం జాత విస్మయా |
ఆనయ ఏనం ఇతి క్షిప్రం రామం వక్ష్యతి మైథిలీ |౩-౪౦-౧౯|
అపక్రాంతే చ కాకుత్స్థే దూరం చ యాత్వా అపి ఉదాహర |
హా సీతే లక్ష్మణే ఇతి ఏవం రామ వాక్య అనురూపకం |౩-౪౦-౨౦|
తత్ శ్రుత్వా రామ పదవీం సీతాయా చ ప్రచోదితః |
అనుగచ్ఛతి సంభ్రాంతం సౌమిత్రిః అపి సౌహృదాత్ |౩-౪౦-౨౧|
అపక్రాంతే చ కాకుత్స్థే లక్ష్మణ చ యథా సుఖం |
ఆహరిష్యామి వైదేహీం సహస్రాక్షః శచీం ఇవ |౩-౪౦-౨౨|
ఏవం కృత్వా తు ఇదం కార్యం యథా ఇష్టం గచ్ఛ రాక్షస |
రాజ్యస్య అర్ధం ప్రదాస్యామి మారీచ తవ సువ్రత |౩-౪౦-౨౩|
గచ్ఛ సౌమ్య శివం మార్గం కార్యస్య అస్య వివృద్ధయే |
అహం తు అనుగమిష్యామి స రథో దణ్డకా వనం |౩-౪౦-౨౪|
ప్రాప్య సీతాం అయుద్ధేన వంచయిత్వా తు రాఘవం |
లంకాం ప్రతి గమిష్యామి కృత కార్యః సహ త్వయా |౩-౪౦-౨౫|
నో చేత్ కరోషి మారీచ హన్మి త్వాం అహం అద్య వై |
ఏతత్ కార్యం అవశ్యం మే బలాద్ అపి కరిష్యసి |
రాజ్ఞో హి ప్రతికూలస్థో న జాతు సుఖం ఏధతే |౩-౪౦-౨౬|
ఆసాద్యా తం జీవిత సంశయః తే
మృత్యుర్ ధ్రువో హి అద్య మయా విరుధ్యతః |
ఏతత్ యథావత్ పరిగృహ్య బుద్ధ్యా
యత్ అత్ర పథ్యం కురు తత్ తథా త్వం |౩-౪౦-౨౭|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే చత్వారింశః సర్గః |౩-౪౦|
|
|
|
|
అబ్రవీత్ పరుషం వాక్యం నిఃశంకో రాక్షసాధిపం |౩-౪౧-౧|
కేన అయం ఉపదిష్టః తే వినాశః పాప కర్మణా |
స పుత్రస్య స రాజ్యస్య స అమాత్యస్య నిశాచర |౩-౪౧-౨|
కః త్వయా సుఖినా రాజన్ న అభినందతి పాపకృత్ |
కేన ఇదం ఉపదిష్టం తే మృత్యు ద్వారం ఉపాయతః |౩-౪౧-౩|
శత్రవః తవ సువ్యక్తం హీన వీర్యా నిశా చర |
ఇచ్ఛంతి త్వాం వినశ్యంతం ఉపరుద్ధం బలీయసా |౩-౪౧-౪|
కేన ఇదం ఉపదిష్టం తే క్షుద్రేణ అహిత బుద్ధినా |
యః త్వాం ఇచ్ఛతి నశ్యంతం స్వ కృతేన నిశాచర |౩-౪౧-౫|
వధ్యాః ఖలు న వధ్యంతే సచివాః తవ రావణ |
యే త్వాం ఉత్పథం ఆరూఢం న నిగృహ్ణంతి సర్వశః |౩-౪౧-౬|
అమాత్యైః కామ వృత్తో హి రాజా కాపథం ఆశ్రితః |
నిగ్రాహ్యః సర్వథా సద్భిః న నిగ్రాహ్యో నిగృహ్యసే |౩-౪౧-౭|
ధర్మం అర్థం చ కామం చ యశః చ జయతాం వర |
స్వామి ప్రసాదాత్ సచివాః ప్రాప్నువంతి నిశాచర |౩-౪౧-౮|
విపర్యయే తు తత్ సర్వం వ్యర్థం భవతి రావణ |
వ్యసనం స్వామి వైగుణ్యాత్ ప్రాప్నువంతి ఇతరే జనాః |౩-౪౧-౯|
రాజ మూలో హి ధర్మః చ జయః చ జయతాం వర |
తస్మాత్ సర్వాసు అవస్థాసు రక్షితవ్యో నరాధిపాః |౩-౪౧-౧౦|
రాజ్యం పాలయితుం శక్యం న తీక్ష్ణేన నిశాచర |
న చ అపి ప్రతికూలేన న అవినీతేన రాక్షస |౩-౪౧-౧౧|
యే తీక్ష్ణ మంత్రాః సచివా భజ్యంతే సహ తేన వై |
విషమే తురగాః శీఘ్రా మంద సారథయో యథా |౩-౪౧-౧౨|
బహవః సాధవో లోకే యుక్త ధర్మం అనుష్ఠితాః |
పరేషాం అపరాధేన వినష్టాః స పరిచ్ఛదాః |౩-౪౧-౧౩|
స్వామినా ప్రతికూలేన ప్రజాః తీక్ష్ణేన రావణ |
రక్ష్యమాణా న వర్ధంతే మేషా గోమాయునా యథా |౩-౪౧-౧౪|
అవశ్యం వినశిష్యంతి సర్వే రావణ రాక్షసాః |
యేషాం త్వం కర్కశో రాజా దుర్బుద్ధిః అజిత ఇంద్రియః |౩-౪౧-౧౫|
తద్ ఇదం కాక తాలీయం ఘోరం ఆసాదితం మయా |
అత్ర త్వం శోచనీయో అసి స సైన్యో వినశిష్యసి |౩-౪౧-౧౬|
మాం నిహత్య తు రామో అసౌ అచిరాత్ త్వాం వధిష్యతి |
అనేన కృత కృత్యో అస్మి మ్రియే చ అపి అరిణా హతః |౩-౪౧-౧౭|
దర్శనాత్ ఏవ రామస్య హతం మాం అవధారయ |
ఆత్మానం చ హతం విద్ధి హృత్వా సీతాం స బాంధవం |౩-౪౧-౧౮|
ఆనయిష్యసి చేత్ సీతాం ఆశ్రమాత్ సహితో మయా |
న ఏవ త్వం అసి న ఏవ అహం న ఏవ లంకా న రాక్షసాః |౩-౪౧-౧౯|
నివార్యమాణః తు మయా హిత ఏషిణా
న మృష్యసే వాక్యం ఇదం నిశాచర |
పరేత కల్పా హి గత ఆయుషో నరా
హితం న గృహ్ణంతి సుహృద్భిః ఈరితం |౩-౪౧-౨౦|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ఏకచత్వారింశః సర్గః |౩-౪౧|
Om Tat Sat
(Continued
....)
0 comments:
Post a Comment