|
|
|
|
వృక్షైర్ ఆత్మానం ఆవృత్య వ్యతిష్ఠన్ గహనే వనే |౪-౧౪-౧|
విసార్య సర్వతో దృష్టిం కాననే కానన ప్రియః |
సుగ్రీవో విపుల గ్రీవః క్రోధం ఆహారయద్ భృశం |౪-౧౪-౨|
తతః తు నినదం ఘోరం కృత్వా యుద్ధాయ చ ఆహ్వయత్ |
పరివారైః పరివృతో నాదైర్ భిందన్ ఇవ అంబరం |౪-౧౪-౩|
గర్జన్ ఇవ మహామేఘో వాయు వేగ పురస్సరః |
అథ బాలార్క సదృశో దృప్త సిమ్హ గతిః తతః |౪-౧౪-౪|
దృష్ట్వా రామం క్రియా దక్షం సుగ్రీవో వాక్యం అబ్రవీత్ |
హరి వాగురయా వ్యాప్తం తప్త కాంచన తోరణాం |౪-౧౪-౫|
ప్రాప్తాః స్మ ధ్వజ యంత్ర ఆఢ్యాం కిష్కింధాం వాలినః పురీం |
ప్రతిజ్ఞా యా కృతా వీర త్వయా వాలి వధే పురా |౪-౧౪-౬|
సఫలాం కురు తాం క్షిప్రం లతాం కాల ఇవ ఆగతః |
ఏవం ఉక్తః తు ధర్మాత్మా సుగ్రీవేణ స రాఘవః |౪-౧౪-౭|
తం ఏవ ఉవాచ వచనం సుగ్రీవం శత్రు సూదనః |
కృత అభిజ్ఞాన చిహ్నః త్వం అనయా గజ సాహ్వయా |౪-౧౪-౮|
లక్ష్మణేన సముత్పాట్య ఏషా కణ్ఠే కృతా తవ |
సోభాసే అపి అధికం వీర లతయా కణ్ఠసక్తయా |౪-౧౪-౯|
విపరీత ఇవ ఆకాశే సూర్యో నక్షత్ర మాలయా |
అద్య వాలి సముత్థం తే భయం వైరం చ వానర |౪-౧౪-౧౦|
ఏకేన అహం ప్రమోక్ష్యామి బాణ మోక్షేణ సంయుగే |
మమ దర్శయ సుగ్రీవ వైరిణం భ్రాతృ రూపిణం |౪-౧౪-౧౧|
వాలీ వినిహతో యావద్ వనే పాంసుషు చేష్టతే |
యది దృష్టి పథం ప్రాప్తో జీవన్ స వినివర్తతే |౪-౧౪-౧౨|
తతో దోషేణ మా గచ్ఛేత్ సద్యో గర్హేచ్చ మాం భవాన్ |
ప్రత్యక్షం సప్త తే సాలా మయా బాణేన దారితాః |౪-౧౪-౧౩|
తతో వేత్సి బలేన అద్య వాలినం నిహతం మయా |
అనృతం న ఉక్త పూర్వం మే చిరం కృచ్ఛ్రే అపి తిష్ఠతా |౪-౧౪-౧౪|
ధర్మ లోభ పరీతేన న చ వక్ష్యే కథంచన |
సఫలాం చ కరిష్యామి ప్రతిజ్ఞాం జహి సంభ్రమం |౪-౧౪-౧౫|
ప్రసూతం కలమక్షేత్రే వర్షేణ ఇవ శతక్రతుః |
తద్ ఆహ్వాన నిమిత్తం చ వాలినో హేమమాలినః |౪-౧౪-౧౬|
సుగ్రీవ కురు తం శబ్దం నిష్పతేద్ యేన వానరః |
జితకాశీ జయశ్లాఘీ త్వయా చ అధర్షితః పురాత్ |౪-౧౪-౧౭|
నిష్పతిష్యతి అసంగేన వాలీ స ప్రియసమ్యుగః |
రిపూణాం ధర్షితం శ్రుత్వా మర్షయంతి న సంయుగే |౪-౧౪-౧౮|
జానంతః తు స్వకం వీర్యం స్త్రీ సమక్షం విశేషతః |
స తు రామ వచః శ్రుత్వా సుగ్రీవో హేమపింగలః |౪-౧౪-౧౯|
ననర్ద క్రూర నాదేన వినిర్భిందన్ ఇవ అంబరం |
తత్ర శబ్దేన విత్రస్తా గావో యాంతి హతప్రభాః |౪-౧౪-౨౦|
రాజదోష పరామృష్టాః కులస్త్రియ ఇవ ఆకులాః |
ద్రవంతి చ మృగాః శీఘ్రం భగ్నా;ఇవ రణే హయాః |
పతంతి చ ఖగా భూమౌ క్షీణ పుణ్యా ఇవ గ్రహాః |౪-౧౪-౨౧|
తతః స జీమూత కృత ప్రణాదో నాదం హి అముంచత్ త్వరయా ప్రతీతః |
సూర్యాత్మజః శౌర్య వివృద్ధ తేజాః
సరిత్ పతిర్వా అనిల చంచల ఊర్మిః |౪-౧౪-౨౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే చతుర్దశః సర్గః |౪-౧౪|
|
|
|
|
శుశ్రావ అంతఃపుర గతో వాలీ భ్రాతుర్ అమర్షణః |౪-౧౫-౧|
శ్రుత్వా తు తస్య నినదం సర్వభూత ప్రకంపనం |
మదః చ ఏకపదే నష్టః క్రోధః చ ఆపాదితో మహాన్ |౪-౧౫-౨|
తతో రోష పరీత అంగో వాలీ స కనక ప్రభః |
ఉపరక్త ఇవ ఆదిత్యః సద్యో నిష్ప్రభతాం గతః |౪-౧౫-౩|
వాలీ దంష్ట్రా కరాలః తు క్రోధాద్ దీప్త అగ్ని లోచనః |
భాతి ఉత్పతిత పద్మాభః సమృణాల ఇవ హ్రదః |౪-౧౫-౪|
శబ్దం దుర్మర్షణం శ్రుత్వా నిష్పపాత తతో హరిః |
వేగేన చ పద న్యాసైర్ దారయన్ ఇవ మేదినీం |౪-౧౫-౫|
తం తు తారా పరిష్వజ్య స్నేహాద్ దర్శిత సౌహృదా |
ఉవాచ త్రస్త సంభ్రాంతా హిత ఉదర్కం ఇదం వచః |౪-౧౫-౬|
సాధు క్రోధం ఇమం వీర నదీ వేగం ఇవ ఆగతం |
శయనాద్ ఉత్థితః కాల్యం త్యజ భుక్తాం ఇవ స్రజం |౪-౧౫-౭|
కాల్యం ఏతేన సంగ్రామం కరిష్యసి చ వానర |
వీర తే శత్రు బాహుల్యం ఫల్గుతా వా న విద్యతే |౪-౧౫-౮|
సహసా తవ నిష్క్రామో మమ తావత్ న రోచతే |
శ్రూయతాం అభిధాస్యామి యన్ నిమిత్తం నివార్యతే |౪-౧౫-౯|
పూర్వం ఆపతితః క్రోధాత్ స త్వాం ఆహ్వయతే యుధి |
నిష్పత్య చ నిరస్తః తే హన్యమానో దిశో గతః |౪-౧౫-౧౦|
త్వయా తస్య నిరస్తస్య పీడితస్య విశేషతః |
ఇహ ఏత్య పునర్ ఆహ్వానం శంకాం జనయతి ఇవ మే |౪-౧౫-౧౧|
దర్పః చ వ్యవసాయః చ యాదృశః తస్య నర్దతః |
నినాదస్య చ సంరంభో న ఏతత్ అల్పం హి కారణం |౪-౧౫-౧౨|
న అసహాయం అహం మన్యే సుగ్రీవం తం ఇహ ఆగతం |
అవష్టబ్ధ సహాయః చ యం ఆశ్రిత్య ఏష గర్జతి |౪-౧౫-౧౩|
ప్రకృత్యా నిపుణః చైవ బుద్ధిమాన్ చైవ వానరః |
న అపరీక్షిత వీర్యేణ సుగ్రీవః సఖ్యం ఏష్యతి |౪-౧౫-౧౪|
పూర్వం ఏవ మయా వీర శ్రుతం కథయతో వచః |
అంగదస్య కుమారస్య వక్ష్యామి అద్య హితం వచః |౪-౧౫-౧౫|
అంగదః తు కుమరో అయం వనాంతం ఉపనిర్గతః |
ప్రవృత్తిః తేన కథితా చారైః అసీత్ నివేదితా |౪-౧౫-౧౬|
అయోధ్య అధిపతేః పుత్రౌ శూరౌ సమర దుర్జయౌ |
ఇక్ష్వాకూణాం కులే జాతౌ ప్రథితౌ రామ లక్ష్మణౌ |౪-౧౫-౧౭|
సుగ్రీవ ప్రియ కామార్థం ప్రాప్తౌ తత్ర దురాసదౌ |
స తే భ్రాతుర్ హి విఖ్యాతః సహాయో రణ కర్మణి |౪-౧౫-౧౮|
రామః పర బలమర్దీ యుగాంత అగ్నిః ఇవ ఉత్థితః |
నివాస వృక్షః సాధూనాం ఆపన్నానాం పరా గతిః |౪-౧౫-౧౯|
ఆర్తానాం సంశ్రయః చైవ యశసః చ ఏక భాజనం |
జ్ఞాన విజ్ఞాన సంపన్నో నిదేశో నిరతః పితుః |౪-౧౫-౨౦|
ధాతూనాం ఇవ శైలేంద్రో గుణానాం ఆకరో మహాన్ |
తత్ క్షమో న విరోధః తే సహ తేన మహాత్మనా |౪-౧౫-౨౧|
దుర్జయేన అప్రమేయేణ రామేణ రణ కర్మసు |
శూర వక్ష్యామి తే కించిన్ న చ ఇచ్ఛామి అభ్యసూయితుం |౪-౧౫-౨౨|
శ్రూయతాం క్రియతాం చైవ తవ వక్ష్యామి యద్ హితం |
యౌవరాజ్యేన సుగ్రీవం తూర్ణం సాధు అభిషేచయ |౪-౧౫-౨౩|
విగ్రహం మా కృథా వీర భ్రాత్రా రాజన్ యవీయసా |
అహం హి తే క్షమం మన్యే తేన రామేణ సౌహృదం |౪-౧౫-౨౪|
సుగ్రీవేణ చ సంప్రీతిం వైరం ఉత్సృజ్య దూరతః |
లాలనీయో హి తే భ్రాతా యవీయాన్ ఏష వానరః |౪-౧౫-౨౫|
తత్ర వా సన్నిహస్థో వా సర్వథా బంధుః ఏవ తే |
నహి తేన సమం బంధుం భువి పశ్యామి కించన |౪-౧౫-౨౬|
దాన మానాది సత్కర్రైః కురుష్వ ప్రత్యనంతరం |
వైరం ఏతత్ సం ఉత్స్రృజ్య తవ పార్శ్వే స తిష్ఠతు |౪-౧౫-౨౭|
సుగ్రీవో విపుల గ్రీవో మహాబంధుః మతః తవ |
భ్రాతృ సౌహృదం ఆలంబ్య న అన్యా గతి ఇహ అస్తి తే |౪-౧౫-౨౮|
యది తే మత్ ప్రియం కార్యం యది చ అవైషి మాం హితాం |
యాచ్యమానః ప్రియత్వేన సాధు వాక్యం కురుష్వ మే |౪-౧౫-౨౯|
ప్రసీద పథ్యం శ్రుణు జల్పితం హి మే
న రోషం ఏవ అనువిధాతుం అర్హసి |
క్షమో హి తే కోశల రాజ సూనునా
న విగ్రహః శక్ర సమ తేజసా |౪-౧౫-౩౦|
తదా హి తారా హితం ఏవ వాక్యం
తం వాలినం పథ్యం ఇదం బభాషే |
న రోచతే తద్ వచనం హి తస్య
కాల అభిపన్నస్య వినాశ కాలే |౪-౧౫-౩౧|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే పఞ్చదశః సర్గః |౪-౧౫|
|
|
|
|
వాలీ నిర్భర్త్సయామాస వచనం చ ఇదం అబ్రవీత్ |౪-౧౬-౧|
గర్జతో అస్య చ సుసంరబ్ధం భ్రాతుః శత్రోర్ విశేషతః |
మర్షయిష్యామి కేన కారణేన వరాననే |౪-౧౬-౨|
అధర్షితానాం శూరాణాం సమరేషు అనివర్తినాం |
ధర్షణాం అర్షణం భీరు మరణాత్ అతిరిచ్యతే |౪-౧౬-౩|
సోఢుం న చ సమర్థో అహం యుద్ధ కామస్య సంయుగే |
సుగ్రీవస్య చ సంరంభం హీన గ్రీవస్య గర్జతం |౪-౧౬-౪|
న చ కార్యో విషాదః తే రాఘవం ప్రతి మత్ కృతే |
ధర్మజ్ఞః చ కృతజ్ఞః చ కథం పాపం కరిష్యతి |౪-౧౬-౫|
నివర్తస్వ సహ స్త్రీభిః కథం భూయో అనుగచ్ఛసి |
సౌహృదం దర్శితం తావత్ మయి భక్తిః త్వయా కృతా |౪-౧౬-౬|
ప్రతి యోత్స్యామి అహం గత్వా సుగ్రీవం జహి సంభ్రమం |
దర్పం చ అస్య వినేష్యామి న చ ప్రాణైర్ వియోక్ష్యతే |౪-౧౬-౭|
అహం హి అజి స్థితస్య అస్య కరిష్యామి యత్ ఈప్సితం |
వృక్షైః ముష్టి ప్రహారైః చ పీడితః ప్రతి యాస్యతి |౪-౧౬-౮|
న మే గర్వితం ఆయస్తం సహిష్యతి దురాత్మవాన్ |
కృతం తారే సహాయత్వం దర్శితం సౌహృదం మయి |౪-౧౬-౯|
శాపితా అసి మమ ప్రాణైః నివర్తస్వ జనేన చ |
అలం జిత్వా నివర్తిష్యే తం అహం భ్రాతరం రణే |౪-౧౬-౧౦|
తం తు తారా పరిష్వజ్య వాలినం ప్రియ వాదినీ |
చకార రుదతీ మందం దక్షిణా సా ప్రదక్షిణం |౪-౧౬-౧౧|
తతః స్వస్త్యయనం కృత్వా మంత్రవిత్ విజయ ఏషిణీ |
అంతఃపురం సహ స్త్రీభిః ప్రవిష్టా శోక మోహితా |౪-౧౬-౧౨|
ప్రవిష్టాయాం తు తారాయాం సహ స్త్రీభిః స్వం ఆలయం |
నగర్యా నిర్యయౌ క్రుద్ధో మహా సర్ప ఇవ శ్వసన్ |౪-౧౬-౧౩|
స నిఃశ్వస్య మహారోషో వాలీ పరమ వేగవాన్ |
సర్వతః చారయన్ దృష్టిం శత్రు దర్శన కాంక్షయా |౪-౧౬-౧౪|
స దదర్శ తతః శ్రీమాన్ సుగ్రీవం హేమ పిఙ్గలం |
సుసంవీతం అవష్టబ్ధం దీప్యమానం ఇవ అనలం |౪-౧౬-౧౫|
తం స దృష్ట్వా మహాబాహుః సుగ్రీవం పర్యవస్థితం |
గాఢం పరిదధే వాసో వాలీ పరమ కోపినః |౪-౧౬-౧౬|
స వాలీ గాఢ సంవీతో ముష్టిం ఉద్యమ్య వీర్యవాన్ |
సుగ్రీవం ఏవ అభిముఖో యయౌ యోద్ధుం కృత క్షణః |౪-౧౬-౧౭|
శ్లిష్టం ముష్టిం సముద్యమ్య సంరబ్ధతరం ఆగతః |
సుగ్రీవో అపి సముద్దిశ్య వాలినం హేమ మాలినం |౪-౧౬-౧౮|
తం వాలీ క్రోధ తామ్రాక్షః సుగ్రీవం రణ కోవిదం |
ఆపతంతం మహా వేగం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౪-౧౬-౧౯|
ఏష ముష్టిర్ మహాన్ బద్ధో గాఢః సునియత అంగులిః |
మయా వేగ విముక్తః తే ప్రాణాన్ ఆదాయ యాస్యతి |౪-౧౬-౨౦|
ఏవం ఉక్తః తు సుగ్రీవః క్రుద్ధో వాలినం అబ్రవీత్ |
తవ చ ఏష హరన్ ప్రాణాన్ ముష్టిః పతతు మూర్ధని |౪-౧౬-౨౧|
తాడితః తేన తం క్రుద్ధః సమభిక్రమ్య వేగతః |
అభవత్ శోణిత ఉద్గారీ సాపీడ ఇవ పర్వతః |౪-౧౬-౨౨|
సుగ్రీవేణ తు నిఃశంకం సాలం ఉత్పాట్య తేజసా |
గాత్రేషు అభిహతో వాలీ వజ్రేణ ఇవ మహా గిరిః |౪-౧౬-౨౩|
స తు వృక్షేణ నిర్భగ్నః సాల తాడన విహ్వలః |
గురు భార భర ఆక్రాంతా నౌః ససార్థా ఇవ సాగరే |౪-౧౬-౨౪|
తౌ భీమ బల విక్రాంతౌ సుపర్ణ సమ వేగినౌ |
ప్రయుద్ధౌ ఘోర వపుషౌ చంద్ర సూర్యౌ ఇవ అంబరే |౪-౧౬-౨౫|
పరస్పరం అమిత్ర ఘ్నౌ చ్ఛిద్ర అన్వేషణ తత్పరౌ |
తతో అవర్ధత వాలీ తు బల వీర్య సమన్వితః |౪-౧౬-౨౬|
సూర్య పుత్రో మహావీర్యః సుగ్రీవః పరిహీయత |
వాలినా భగ్న దర్పః తు సుగ్రీవో మంద విక్రమః |౪-౧౬-౨౭|
వాలినం ప్రతి సామర్షో దర్శయామాస రాఘవం |
వృక్షైః స శాఖైః శిఖరైః వజ్ర కోటి నిభైః నఖైః |౪-౧౬-౨౮|
ముష్టిభిః జానుభిః పద్భిః బాహుభిః చ పునః పునః |
తయోః యుద్ద్ధం అభూత్ ఘోరం వృత్ర వాసవోః ఇవ |౪-౧౬-౨౯|
తౌ శోణితాత్కౌ యుధ్యేతాం వానారౌ వన్ చారిణౌ |
మేఘౌ ఇవ మహా శబ్దైః తర్జమానౌ పరస్పరం |౪-౧౬-౩౦|
హీయమానం అథ అపశ్యత్ సుగ్రీవం వానరేశ్వరం |
ప్రేక్షమాణం దిశః చ ఏవ రాఘవః స ముహుర్ ముహుర్ |౪-౧౬-౩౧|
తతో రామో మహాతేజా ఆర్తం దృష్ట్వా హరీశ్వరం |
స శరం వీక్షతే వీరో వాలినో వధ కాంక్షయా |౪-౧౬-౩౨|
తతో ధనుషి సంధాయ శరం ఆశీ విష ఉపమం |
పూరయామాస తత్ చాపం కాల చక్రం ఇవ అంతకః |౪-౧౬-౩౩|
తస్య జ్యాతల ఘోషేణ త్రస్తాః పత్రరథేశ్వరాః |
ప్రదుద్రువుర్ మృగాః చ ఏవ యుగాంత ఇవ మోహితాః |౪-౧౬-౩౪|
ముక్తస్తు వజ్ర నిర్ఘోషః ప్రదీప్త అశని సంనిభః |
రాఘవేణ మహా బాణో వాలి వక్షసి పాతితః |౪-౧౬-౩౫|
తతః తేన మహాతేజా వీర్య యుక్తః కపీశ్వరః |
వేగేన అభిహతో వాలీ నిపపాత మహీ తలే |౪-౧౬-౩౬|
ఇంద్ర ధ్వజ ఇవ ఉద్ధూత పౌర్ణ మాస్యాం మహీతలే |
అశ్వయుక్ సమయే మాసి గత సత్త్వో విచేతనః |
బాష్ప సంరుద్ధ కణ్ఠస్తు వాలీ చ ఆర్త స్వరః శనైః |౪-౧౬-౩౭|
నరోత్తమః కాల యుగాంతకోపమం శరోత్తమం కాంచన రూప్యభూషితం |
ససర్జ దీప్తం తం అమిత్ర మర్దనం స ధూమమగ్నిం ముఖతో యథా హరః |౪-౧౬-౩౮|
అథ ఉక్షితః శోణిత తోయ విస్రవైః
సుపుష్పిత అశోక ఇవ అచలోద్గతః |
విచేతనో వాసవ సూనుర్ ఆహవే
ప్రభ్రఞ్శిత ఇంద్ర ధ్వజవత్ క్షితిం గతః |౪-౧౬-౩౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే షోడశః సర్గః |౪-౧౬|
|
|
|
|
పపాత సహసా వాలీ నికృత్తైవ పాదపః |౪-౧౭-౧|
స భూమౌ న్యస్త సర్వాంగః తప్త కాంచన భూషణః |
అపతత్ దేవ రాజస్య ముక్త రశ్మిర్ ఇవ ధ్వజః |౪-౧౭-౨|
అస్మిన్ నిపతితే భూమౌ హరి ఋషాణాం గణేశ్వరే |
నష్ట చంద్రం ఇవ వ్యోమ న వ్యరాజత మేదినీ |౪-౧౭-౩|
భూమౌ నిపతితస్య అపి తస్య దేహం మహాత్మనః |
న శ్రీర్ జహాతి న ప్రాణా న తేజో న పరాక్రమః |౪-౧౭-౪|
శక్ర దత్తా వరా మాలా కాంచనీ రత్న భూషితా |
దధార హరి ముఖ్యస్య ప్రాణాన్ తేజః శ్రియం చ సా |౪-౧౭-౫|
స తయా మాలయా వీరో హైమయా హరియూథపః |
సంధ్యానుగత పర్యంతః పయోధర ఇవ అభవత్ |౪-౧౭-౬|
తస్య మాలా చ దేహః చ మర్మఘాతీ చ యః శరః |
త్రిధా ఇవ రచితా లక్ష్మీః పతితస్య అపి శోభతే |౪-౧౭-౭|
తత్ అస్త్రం తస్య వీరస్య స్వర్గ మార్గ ప్రభావనం |
రామ బాణాసన క్షిప్తం ఆవహత్ పరమాం గతిం |౪-౧౭-౮|
తం తథా పతితం సంఖ్యే గత అర్చిషం ఇవ అనలం |
యయాతిం ఇవ పుణ్యాంతే దేవ లోకాత్ పరిచ్యుతం |౪-౧౭-౯|
ఆదిత్యం ఇవ కాలేన యుగాంతే భువి పాతితం |
మహేంద్రం ఇవ దుర్ధర్షం ఉపేంద్రం ఇవ దుస్సహం |౪-౧౭-౧౦|
మహేంద్ర పుత్రం పతితం వాలినం హేమ మాలినం |
వ్యూఢ ఉరస్కం మహాబాహుం దీప్తాస్యం హరి లోచనం |౪-౧౭-౧౧|
లక్ష్మణ అనుచరో రామో దదర్శ ఉపససర్ప చ |
తం తథా పతితం వీరం గత అర్చిష్మతం ఇవ అనలం |౪-౧౭-౧౨|
బహుమాన్య చ తం వీరం వీక్షమాణం శనైరివ |
ఉపయాతౌ మహావీర్యౌ భ్రాతరౌ రామ లక్ష్మణౌ |౪-౧౭-౧౩|
తం దృష్ట్వా రాఘవం వాలీ లక్ష్మణం చ మహాబలం |
అబ్రవీత్ పరుషం వాక్యం ప్రశ్రితం ధర్మ సంహితం |౪-౧౭-౧౪|
స భూమౌ అల్పతేజోసుః నిహతో నష్ట చేతనః |
అర్థ సహితయా వాచా గర్వితం రణ గర్వితం |౪-౧౭-౧౫|
త్వం నరాధిపతేః పుత్రః ప్రథితః ప్రియ దర్శనః |
పరాఙ్ముఖ వధం కృత్వా కో అత్ర ప్రాప్తః త్వయా గుణః |
యదహం యుద్ధ సమ్రబ్ధః త్వత్ కృతే నిధనం గతః |౪-౧౭-౧౬|
కులీనః సత్త్వ సంపన్నః తేజస్వీ చరితవ్రతః |
రామః కరుణవేదీ చ ప్రజానాం చ హితేరతః |౪-౧౭-౧౭|
సానుక్రోశో మహోత్సాహః సమయజ్ఞో దృఢవ్రతః |
ఇతి ఏతత్ సర్వ భూతాని కథయంతి యశో భువి |౪-౧౭-౧౮|
దమః శమః క్షమా ధర్మో ధృతి సత్యం పరాక్రమః |
పర్థివానాం గుణా రాజన్ దణ్డః చ అపకారిషు |౪-౧౭-౧౯|
తాన్ గుణాన్ సంప్రధార్య అహం అగ్ర్యం చ అభిజనం తవ |
తారయా ప్రతిషిద్ధో అపి సుగ్రీవేణ సమాగతః |౪-౧౭-౨౦|
న మాం అన్యేన సంరబ్ధం ప్రమత్తం వేద్ధుం అర్హసి |
ఇతి మే బుద్ధిర్ ఉత్పన్నా బభూవ అదర్శనే తవ |౪-౧౭-౨౧|
న త్వాం వినిహత ఆత్మానం ధర్మ ధ్వజం అధార్మికం |
జానే పాప సమాచారం తృణైః కూపం ఇవ ఆవృతం |౪-౧౭-౨౨|
సతాం వేష ధరం పాపం ప్రచ్ఛన్నం ఇవ పావకం |
న అహం త్వాం అభిజానామి ధర్మ ఛద్మాభి సంవృతం |౪-౧౭-౨౩|
విషయే వా పురే వా తే యదా పాపం కరోమి అహం |
న చ త్వాం అవజానే అహం కస్మాత్ త్వం హంసి అకిల్బిషం |౪-౧౭-౨౪|
ఫల మూల అశనం నిత్యం వానరం వన గోచరం |
మాం ఇహ అప్రతియుధ్యంతం అన్యేన చ సమాగతం |౪-౧౭-౨౫|
త్వం నరాధిపతేః పుత్రః ప్రతీతః ప్రియదర్శనః |
లింగం అపి అస్తి తే రాజన్ దృశ్యతే ధర్మ సమ్హితం |౪-౧౭-౨౬|
కః క్షత్రియ కులేజాతః శ్రుతవాన్ నష్టసంశయః |
ధర్మ లింగ ప్రతిచ్ఛన్నః క్రూరం కర్మ సమాచరేత్ |౪-౧౭-౨౭|
రామ రాఘవ కులే జాతో ధర్మవాన్ ఇతి విశ్రుతః |
అభవ్యో భవ్య రూపేణ కిం అర్థం పరిధావసే |౪-౧౭-౨౮|
సామ దానం క్షమా ధర్మః సత్యం ధృతి పరాక్రమౌ |
పార్థివానాం గుణా రాజన్ దణ్డః చ అపి అపకారిషు |౪-౧౭-౨౯|
వయం వనచరా రామ మృగా మూల ఫల అశనాః |
ఏషా ప్రకృతిర్ అస్మాకం పురుషః త్వం నరేశ్వరః |౪-౧౭-౩౦|
భూమిర్ హిరణ్యం రూపం చ నిగ్రహే కారణాని చ |
తత్ర కః తే వనే లోభో మదీయేషు ఫలేషు వా |౪-౧౭-౩౧|
నయః చ వినయః చ ఉభౌ నిగ్రహ అనుగ్రహౌ అపి |
రాజ వృత్తిర్ అసంకీర్ణా న నృపాః కామ వృత్తయః |౪-౧౭-౩౨|
త్వం తు కామ ప్రధానః చ కోపనః చ అనవస్థితః |
రాజ వృత్తేషు సంకీర్ణః శరాసన పరాయణః |౪-౧౭-౩౩|
న తే అస్తి అపచితిః ధర్మే న అర్థే బుద్ధిర్ అవస్థితా |
ఇంద్రియైః కామ వృత్తః సన్ కృష్యసే మనుజేశ్వర |౪-౧౭-౩౪|
హత్వా బాణేన కాకుత్స్థ మాం ఇహ అనపరాధినం |
కిం వక్ష్యసి సతాం మధ్యే కర్మ కృత్వా జుగుప్సితం |౪-౧౭-౩౫|
రాజహా బ్రహ్మహా గోఘ్నః చోరః ప్రాణివధే రతః |
నాస్తికః పరివేత్తా చ సర్వే నిరయ గామినః |౪-౧౭-౩౬|
సూచకః చ కదర్యః చ మిత్ర్ఘ్నో గురుతల్పగః |
లోకం పాపాత్మానం ఏతే గచ్ఛంతే న అత్ర సంశయః |౪-౧౭-౩౭|
అధార్యం చర్మ మే సద్భీ రోమాణి అస్థి చ వర్జితం |
అభక్ష్యాణి చ మాంసాని త్వత్ విధైః ధర్మచారిభిః |౪-౧౭-౩౮|
పంచ పంచ నఖా భక్ష్యా బ్రహ్మ క్షత్రేణ రాఘవ |
శల్యకః శ్వావిధో గోధా శశః కూర్మః చ పంచమః |౪-౧౭-౩౯|
చర్మ చ అస్థి చ మే రాజన్ న స్పృశంతి మనీషిణః |
అభక్ష్యాణి చ మాంసాని సో అహం పంచ నఖో హతః |౪-౧౭-౪౦|
తారయా వాక్యం ఉక్తో అహం సత్యం సర్వజ్ఞయా హితం |
తద్ అతిక్రమ్య మోహేన కాలస్య వశం ఆగతః |౪-౧౭-౪౧|
త్వయా నాథేన కాకుత్స్థ న సనాథా వసుంధరా |
ప్రమదా శీల సంపూర్ణా పతి ఏవ చ విధర్మిణా |౪-౧౭-౪౨|
శఠో నైకృతికః క్షుద్రో మిథ్యా ప్రశ్రిత మానసః |
కథం దశరథేన త్వం జాతః పాపో మహాత్మనా |౪-౧౭-౪౩|
ఛిన్న చారిత్ర్య కక్ష్యేణ సతాం ధర్మ అతివర్తినా |
త్యక్త ధర్మ అంకుశేన అహం నిహతో రామ హస్తినా |౪-౧౭-౪౪|
అశుభం చ అపి అయుక్తం చ సతాం చ ఏవ విగర్హితం |
వక్ష్యసే చ ఈదృశం కృత్వా సద్భిః సహ సమాగతః |౪-౧౭-౪౫|
ఉదాసీనేషు యో అస్మాసు విక్రమో అయం ప్రకాశితః |
అపకారిషు తే రామ న ఏవం పశ్యామి విక్రమం |౪-౧౭-౪౬|
దృశ్యమానః తు యుధ్యేథా మయా యుధి నృపాత్మజ |
అద్య వైవస్వతం దేవం పశ్యేః త్వం నిహతో మయా |౪-౧౭-౪౭|
త్వయా అదృశ్యేన తు రణే నిహతో అహం దురాసదః |
ప్రసుప్తః పన్నగేన ఇవ నరః పాప వశం గతః |౪-౧౭-౪౮|
సుగ్రీవ ప్రియ కామేన యద్ అహం నిహతః త్వయా |
మాం ఏవ యది పూర్వం త్వం ఏతద్ అర్థం అచోదయః |
మైథిలిం అహం ఏక ఆహ్నా తవ చ ఆనీతవాన్ భవేః |౪-౧౭-౪౯|
రాక్షసం చ దురాత్మానాం తవ భార్య అపహారిణం |
కణ్ఠే బద్ధ్వా ప్రదద్యాం తే అనిహతం రావణం రణే |౪-౧౭-౫౦|
న్యస్తాం సాగర తోయే వా పాతాలే వా అపి మైథిలీం |
ఆనయేయం తవ ఆదేశాత్ శ్వేతాం అశ్వతరీం ఇవ |౪-౧౭-౫౧|
యుక్తం యత్ ప్రప్నుయాత్ రాజ్యం సుగ్రీవః స్వర్ గతే మయి |
అయుక్తం యద్ అధర్మేణ త్వయా అహం నిహతో రణే |౪-౧౭-౫౨|
కామం ఏవం విధం లోకః కాలేన వినియుజ్యతే |
క్షమం చేత్ భవతా ప్రాప్తం ఉత్తరం సాధు చింత్యతాం |౪-౧౭-౫౩|
ఇతి ఏవం ఉక్త్వా పరిశుష్క వక్త్రః
శర అభిఘాతాత్ వ్యథితో మహాత్మా |
సమీక్ష్య రామం రవి సంనికాశం
తూష్ణీం బభౌ వానర రాజ సూనుః |౪-౧౭-౫౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే సప్తదశః సర్గః |౪-౧౭|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment