|
|
|
|
శీఘ్రం లక్ష్మణ జానీహి గత్వా గోదావరీం నదీం |౩-౬౪-౧|
అపి గోదావరీం సీతా పద్మాని ఆనయితుం గతా |
ఏవం ఉక్తః తు రామేణ లక్ష్మణః పునః ఏవ హి |౩-౬౪-౨|
నదీం గోదావరీం రమ్యాం జగామ లఘు విక్రమః |
తాం లక్ష్మణః తీర్థవతీం విచిత్వా రామం అబ్రవీత్ |౩-౬౪-౩|
నైనాం పశ్యామి తీర్థేషు క్రోశతో న శృణోతి మే |
కం ను సా దేశం ఆపన్నా వైదేహీ క్లేశ నాశినీ |౩-౬౪-౪|
న హి తం వేద్మి వై రామ యత్ర సా తను మధ్యమా |
లక్ష్మణస్య వచః శ్రుత్వా దీనః సంతాప మోహితః |౩-౬౪-౫|
రామః సమభిచక్రామ స్వయం గోదావరీం నదీం |
స తాం ఉపస్థితో రామః క్వ సీతే ఇతి ఏవం అబ్రవీత్ |౩-౬౪-౬|
భూతాని రాక్షసేంద్రేణ వధ అర్హేణ హృతాం అపి |
న తాం శశంసూ రామాయ తథా గోదావరీ నదీ |౩-౬౪-౭|
తతః ప్రచోదితా భూతైః శంస చ అస్మై ప్రియాం ఇతి |
న చ సా హి అవదత్ సీతాం పృష్టా రామేణ శోచతా |౩-౬౪-౮|
రావణస్య చ తత్ రూపం కర్మాణి చ దురాత్మనః |
ధ్యాత్వా భయాత్ తు వైదేహీం సా నదీ న శశంస హ |౩-౬౪-౯|
నిరాశః తు తయా నద్యా సీతాయా దర్శనే కృతః |
ఉవాచ రామః సౌమిత్రిం సీతా దర్శన కర్శితః |౩-౬౪-౧౦|
ఏషా గోదావరీ సౌమ్య కించన్ న ప్రతిభాషతే |
కిం ను లక్ష్మణ వక్ష్యామి సమేత్య జనకం వచః |౩-౬౪-౧౧|
మాతరం చైవ వైదేహ్యా వినా తాం అహం అప్రియం |
యా మే రాజ్య విహీనస్య వనే వన్యేన జీవతః |౩-౬౪-౧౨|
సర్వం వ్యపనయత్ శోకం వైదేహీ క్వ ను సా గతా |
జ్ఞాతి వర్గ విహీనస్య రాజ పుత్రీం అపశ్యతః |౩-౬౪-౧౩|
మన్యే దీర్ఘా భవిష్యంతి రాత్రయో మమ జాగ్రతః |
మందాకినీం జనస్థానం ఇమం ప్రస్రవణం గిరిం |౩-౬౪-౧౪|
సర్వాణి అనుచరిష్యామి యది సీతా హి లభ్యతే |
ఏతే మహా మృగా వీర మాం ఈక్షంతే పునః పునః |౩-౬౪-౧౫|
వక్తు కామా ఇహ హి మే ఇంగితాని అనుపలక్షయే |
తాన్ తు దృష్ట్వా నరవ్యాఘ్ర రాఘవః ప్రత్యువాచ హ |౩-౬౪-౧౬|
క్వ సీత ఇతి నిరీక్షన్ వై బాష్ప సంరుద్ధయా గిరా |
ఏవం ఉక్తా నరేంద్రేణ తే మృగాః సహసా ఉత్థితా |౩-౬౪-౧౭|
దక్షిణ అభిముఖాః సర్వే దర్శయంతో నభః స్థలం |
మైథిలీ హ్రియమాణా సా దిశం యాం అభ్యపద్యత |౩-౬౪-౧౮|
తేన మార్గేణ గచ్ఛంతో నిరీక్షంతో నరాధిపం |
యేన మార్గం చ భూమిం చ నిరీక్షంతే స్మ తే మృగాః |౩-౬౪-౧౯|
పునః నదంతో గచ్ఛంతి లక్ష్మణేన ఉపలక్షితాః |
తేషాం వచన సర్వస్వం లక్షయామాస చ ఇంగితం |౩-౬౪-౨౦|
ఉవాచ లక్ష్మణో ధీమాన్ జ్యేష్ఠం భ్రాతరం ఆర్తవత్ |
క్వ సీత ఇతి త్వయా పృష్టా యథా ఇమే సహసా ఉథితాః |౩-౬౪-౨౧|
దర్శయంతి క్షితిం చైవ దక్షిణాం చ దిశం మృగాః |
సధు గచ్ఛావహే దేవ దిశం ఏతాం చ నైర్ఋతీం |౩-౬౪-౨౨|
యది తస్య ఆగమః కశ్చిత్ ఆర్యా వా సా అథ లక్ష్యతే |
బాఢం ఇతి ఏవ కాకుత్స్థః ప్రస్థితో దక్షిణాం దిశం |౩-౬౪-౨౩|
లక్ష్మణ అనుగత శ్రీమాన్ వీక్ష్యమాణో వసుంధరాం |
ఏవం సంభాషమాణౌ తౌ అన్యోన్యం భ్రాతరౌ ఉభౌ |౩-౬౪-౨౪|
వసుంధరాయాం పతిత పుష్ప మార్గం అపశ్యతాం |
పుష్ప వృష్టిం నిపతితాం దృష్ట్వా రామో మహీ తలే |౩-౬౪-౨౫|
ఉవాచ లక్ష్మణం వీరో దుఃఖితో దుఃఖితం వచః |
అభిజానామి పుష్పాణి తాని ఇమాని ఇహ లక్ష్మణ |౩-౬౪-౨౬|
అపినద్ధాని వైదేహ్యా మయా దత్తాని కాననే |
మన్యే సూర్యః చ వాయుః చ మేదినీ చ యశశివిని |౩-౬౪-౨౭|
అభిరక్షంతి పుష్పాణి ప్రకుర్వంతో మమ ప్రియం |
ఏవం ఉక్త్వా మహాబాహుః లక్ష్మణం పురుషర్షభం |౩-౬౪-౨౮|
ఉవాచ రామో ధర్మాత్మా గిరిం ప్రసవణ ఆకులం |
కచ్చిత్ క్షితి భృతాం నాథ దృష్టా సర్వాంగ సుందరీం |౩-౬౪-౨౯|
రామా రమ్యే వనోద్ దేశే మయా విరహితా త్వయా |
క్రుద్ధో అబ్రవీత్ గిరిం తత్ర సింహః క్షుద్ర మృగం యథా |౩-౬౪-౩౦|
తాం హేమ వర్ణాం హేమ అంగీం సీతాం దర్శయ పర్వత |
యావత్ సానూని సర్వాణి న తే విధ్వంసయామి అహం |౩-౬౪-౩౧|
ఏవం ఉక్తః తు రామేణ పర్వతో మైథిలీం ప్రతి |
దర్శయన్ ఇవ తాం సీతాం న దర్శయత రాఘవే |౩-౬౪-౩౨|
తతో దాశరథీ రామ ఉవాచ శిలోచ్చయం |
మమ బాణ అగ్ని నిర్దగ్ధో భస్మీ భూతో భవిష్యసి |౩-౬౪-౩౩|
అసేవ్యః సతతం చైవ నిస్తృణ ద్రుమ పల్లవః |
ఇమాం వా సరితం చ అద్య శోషయిష్యామి లక్ష్మణ |౩-౬౪-౩౪|
యది న ఆఖ్యాతి మే సీతాం అద్య చంద్ర నిభ ఆననాం |
ఏవం ప్రరుషితో రామో దిధక్షన్ ఇవ చక్షుషా |౩-౬౪-౩౫|
దదర్శ భూమౌ నిష్క్రాంతం రాక్షసస్య పదం మహత్ |
త్రస్తయా రామ కాఙ్క్షిణ్యాః ప్రధావంత్యా ఇతః తతః |౩-౬౪-౩౬|
రాక్షసేన అనువృత్తయా వైదేహ్యా చ పాదాని తు |
స సమీక్ష్య పరిక్రాంతం సీతాయా రాక్షసస్య చ |౩-౬౪-౩౭|
భంగం ధనుః చ తూణీ చ వికీర్ణాం బహుధా రథం |
సంభ్రాంత హృదయో రామః శశంస భ్రాతరం ప్రియం |౩-౬౪-౩౮|
పశ్య లక్ష్మణ వైదేహ్యాః కీర్ణాం కనక బిందవః |
భూషణానాం హి సౌమిత్రే మాల్యాని వివిధాని చ |౩-౬౪-౩౯|
తప్త బిందు నికాశైః చ చిత్రైః క్షతజ బిందుభిః |
ఆవృతం పశ్య సౌమిత్రే సర్వతో ధరణీ తలం |౩-౬౪-౪౦|
మన్యే లక్ష్మణ వైదేహీ రాక్షసైః కామ రూపిభిః |
భిత్త్వా భిత్త్వా విభక్తా వా భక్షితా వా భవిష్యతి |౩-౬౪-౪౧|
తస్యా నిమిత్తం వైదేహ్యా ద్వయోః వివదమానయోః |
బభూవ యుద్ధం సౌమిత్రే ఘోరం రాక్షసయోః ఇహ |౩-౬౪-౪౨|
ముక్తా మణి చితం చ ఇదం తపనీయ విభూషితం |
ధరణ్యాం పతితం సౌమ్య కస్య భగ్నం మహత్ ధనుః |౩-౬౪-౪౩|
రాక్షసానాం ఇదం వస్త సురాణాం అధవా అపి |
తరుణ ఆదిత్య సంకాశం వైదూర్య గులికా చితం |౩-౬౪-౪౪|
విశీర్ణం పతితం భూమౌ కవచం కస్య కాంచనం |
ఛత్రం శత శలాకం చ దివ్య మాల్య ఉపశోభితం |౩-౬౪-౪౫|
భగ్న దణ్డం ఇదం కస్య భూమౌ సౌమ్య నిపాతితం |
కాంచన ఉరః ఛదాః చ ఇమే పిశాచ వదనాః ఖరాః |౩-౬౪-౪౬|
భీమ రూపా మహాకాయాః కస్య వా నిహతా రణే |
దీప్త పావక సంకాశో ద్యుతిమాన్ సమర ధ్వజః |౩-౬౪-౪౭|
అపవిద్ధః చ భగ్నః చ కస్య సాంగ్రామికో రథః |
రథ అక్ష మాత్రా విశిఖాః తపనీయ విభూషణాః |౩-౬౪-౪౮|
కస్య ఇమే నిహతా బాణాః ప్రకీర్ణా ఘోర దర్శనః |
శరావరౌ శరైః పూర్ణౌ విధ్వస్తౌ పశ్య లక్ష్మణ |౩-౬౪-౪౯|
ప్రతోద అభీశు హస్తో అయం కస్య వా సారథిః హతః |
పదవీ పురుషస్య ఏషా వ్యక్తం కస్య అపి రాక్షసః |౩-౬౪-౫౦|
వైరం శత గుణం పశ్య మమ తైః జీవిత అంతకం |
సుఘోర హృదయైః సౌమ్య రాక్షసైః కామ రూపిభిః |౩-౬౪-౫౧|
హృతా మృతా వా సీతా హి భక్షితా వా తపస్వినీ |
న ధర్మః త్రాయతే సీతాం హ్రియమాణాం మహావనే |౩-౬౪-౫౨|
భక్షితాయాం హి వైదేహ్యాం హృతాయాం అపి లక్ష్మణ |
కే హి లోకే ప్రియం కర్తుం శక్తాః సౌమ్య మమ ఈశ్వరాః |౩-౬౪-౫౩|
కర్తారం అపి లోకానాం శూరం కరుణ వేదినం |
అజ్ఞానాత్ అవమన్యేరన్ సర్వ భూతాని లక్ష్మణ |౩-౬౪-౫౪|
మృదుం లోక హితే యుక్తం దాంతం కరుణ వేదినం |
నిర్వీర్య ఇతి మన్యంతే నూనం మాం త్రిదశ ఈశ్వరాః |౩-౬౪-౫౫|
మాం ప్రాప్య హి గుణో దోషః సంవృత్తః పశ్య లక్ష్మణ |
అద్య ఏవ సర్వ భూతానాం రక్షసాం అభవాయ చ |౩-౬౪-౫౬|
సంహృత్య ఏవ శశి జ్యోత్స్నాం మహాన్ సూర్య ఇవ ఉదితః |
సంహృత్య ఏవ గుణాన్ సర్వాన్ మమ తేజః ప్రకాశ్తే |౩-౬౪-౫౭|
న ఏవ యక్షా న గంధర్వా న పిశాచా న రాక్షసాః |
కిన్నరా వా మనుష్యా వా సుఖం ప్రాప్స్యంతి లక్ష్మణ |౩-౬౪-౫౮|
మమ అస్త్ర బాణ సంపూర్ణం ఆకాశం పశ్య లక్ష్మణ |
అసంపాతం కరిష్యామి హి అద్య త్రైలోక్య చారిణాం |౩-౬౪-౫౯|
సంనిరుద్ధగ్రహగణమావారితనిశాకరం |
విప్రనష్టానలమరుద్భాస్కరద్యుతిసంవృతం |
యద్వ -
సంనిరుద్ధ గ్రహ గణం ఆవారిత నిశా కరం |
విప్రనష్ట అనల మరుత్ భాస్కర ద్యుతి సంవృతం |౩-౬౪-౬౦|
వినిర్మథితశైలాగ్రంశుష్యమాణజలాశయం |
ధ్వస్తద్రుమలతాగుల్మంవిప్రణాశితసాగరం |
యద్వా -
వినిర్మథిత శైల అగ్రం శుష్యమాణ జల ఆశయం |
ధ్వస్త ద్రుమ లతా గుల్మం విప్రణాశిత సాగరం |౩-౬౪-౬౧|
త్రై లోక్యం తు కరిష్యామి సంయుక్తం కాల కర్మణా |
న తే కుశలినీం సీతాం ప్రదాస్యంతి మమ ఈశ్వరాః |౩-౬౪-౬౨|
అస్మిన్ ముహూర్తే సౌమిత్రే మమ ద్రక్ష్యంతి విక్రమం |
న ఆకాశం ఉత్పతిష్యంతి సర్వ భూతాని లక్ష్మణ |౩-౬౪-౬౩|
మమ చాప గుణ ఉన్ముక్తైః బాణ జాలైః నిరంతరం |
మర్దితం మమ నారాచైః ధ్వస్త భ్రాంత మృగ ద్విజం |౩-౬౪-౬౪|
సమాకులం అమర్యాదం జగత్ పశ్య అద్య లక్ష్మణ |
ఆకర్ణపూర్ణైరిషుభిర్జీవలోకందురావరైః |
యద్వా -
ఆకర్ణ పూర్ణైర్ ఇషుభిర్ జీవ లోకం దురావరైః |౩-౬౪-౬౫|
కరిష్యే మైథిలీ హేతోః అపిశాచం అరాక్షసం |
మమ రోష ప్రయుక్తానాం విశిఖానాం బలం సురాః |౩-౬౪-౬౬|
ద్రక్ష్యంతి అద్య విముక్తానాం అమర్షాత్ దూర గామినాం |
న ఏవ దేవా న దైతేయా న పిశాచా న రాక్షసాః |౩-౬౪-౬౭|
భవిష్యంతి మమ క్రోధాత్ త్రైలోక్యే విప్రణాశితే |
దేవ దానవ యక్షాణాం లోకా యే రక్షసాం అపి |౩-౬౪-౬౮|
బహుధానిపతిష్యంతిబాణోఘైశ్శకలీకృతాః |
యద్వా -
బహుధా ని పతిష్యంతి బాణ ఓఘైః శకలీ కృతాః |
నిర్మర్యాదానిమాఁల్లోకాంకరిష్యామ్యద్యసాయకైః |
యద్వా -
నిర్ మర్యాదాన్ ఇమాన్ లోకాన్ కరిష్యామి అద్య సాయకైః |౩-౬౪-౬౯|
హృతాం మృతాం వా సౌమిత్రే న దాస్యంతి మమ ఈశ్వరాః |
తథా రూపం హి వైదేహీం న దాస్యంతి యది ప్రియాం |౩-౬౪-౭౦|
నాశయామి జగత్ సర్వం త్రైలోక్యం స చర అచరం |
యావత్ దర్శనం అస్యా వై తాపయామి చ సాయకైః |౩-౬౪-౭౧|
ఇతి ఉక్త్వా క్రోధ తామ్ర అక్షః స్ఫురమాణ ఓష్ట సంపుటః |
వల్కల అజినం ఆబద్ధ్య జటా భారం బంధయత్ |౩-౬౪-౭౨|
తస్య క్రుద్ధస్య రామస్య తథా అభూతస్య ధీమతః |
త్రి పురం జగ్నుషః పూర్వం రుద్రస్య ఇవ బభౌ తనుః |౩-౬౪-౭౩|
లక్ష్మణాత్ అథ చ ఆదాయ రామో నిష్పీడ్య కార్ముకం |
శరం ఆదాయ సందీప్తం ఘోరం అశీ విష ఉపమం |౩-౬౪-౭౪|
సందధే ధనుషి శ్రీమాన్ రామః పర పురంజయః |
యుగ అంత అగ్నిః ఇవ క్రుద్ధః ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౩-౬౪-౭౫|
యథా జరా యథా మృత్యుః యథా కాలో యథా విధిః |
నిత్యం న ప్రతిహన్యంతే సర్వ భూతేషు లక్ష్మణ |
తథా అహం క్రోధ సంయుక్తో న నివార్యో అస్మి అసంశయం |౩-౬౪-౭౬|
పురా ఇవ మే చారు దతీం అనిందితాం
దిశంతి సీతాం యది న అద్య మైథిలీం |
సదేవ గంధర్వ మనుష్య పన్నగం
జగత్ స శైలం పరివర్తయామి అహం |౩-౬౪-౭౭|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే చతుఃషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౪|
|
|
|
|
లోకానాం అభవే యుక్తం సాంవర్తకం ఇవ అనలం |౩-౬౫-౧|
వీక్షమాణం ధనుః సజ్యం నిఃశ్వసంతం పునః పునః |
దగ్ధు కామం జగత్ సర్వం యుగ అంతే చ యథా హరం |౩-౬౫-౨|
అదృష్ట పూర్వం సంక్రుద్ధం దృష్ట్వా రామం స లక్ష్మణః |
అబ్రవీత్ ప్రాంజలిః వాక్యం ముఖేన పరిశుష్యతా |౩-౬౫-౩|
పురా భూత్వా మృదుః దాంతః సర్వ భూత హితే రతః |
న క్రోధ వశం ఆపన్నః ప్రకృతిం హాతుం అర్హసి |౩-౬౫-౪|
చంద్రే లక్ష్మీః ప్రభా సూర్యే గతిః వాయౌ భువి క్షమా |
ఏతత్ చ నియతం సర్వం త్వయి చ అనుత్తమం యశః |౩-౬౫-౫|
ఏకస్య న అపరాధేన లోకాన్ హంతుం త్వం అర్హసి |
న తు జానామి కస్య అయం భగ్నః సాంగ్రామికో రథః |౩-౬౫-౬|
కేన వా కస్య వా హేతోః స ఆయుధః స పరిచ్ఛదః |
ఖుర నేమి క్షతః చ అయం సిక్తో రుధిర బిందుభిః |౩-౬౫-౭|
దేశో నివృత్త సంగ్రామః సు ఘోరః పార్థివ ఆత్మజ |
ఏకస్య తు విమర్దో అయం న ద్వయోః వదతాం వర |౩-౬౫-౮|
న హి వృత్తం హి పశ్యామి బలస్య మహతః పదం |
న ఏకస్య తు కృతే లోకాన్ వినాశయితుం అర్హసి |౩-౬౫-౯|
యుక్త దణ్డా హి మృదవః ప్రశాంతా వసుధా అధిపాః |
సదా త్వం సర్వ భూతానాం శరణ్యః పరమా గతిః |౩-౬౫-౧౦|
కో ను దార ప్రణాశం తే సాధు మన్యేత రాఘవ |
సరితః సాగరాః శైలా దేవ గంధర్వ దానవాః |౩-౬౫-౧౧|
న అలం తే విప్రియం కర్తుం దీక్షితస్య ఇవ సాధవః |
యేన రాజన్ హృతా సీతా తం అన్వేషితుం అర్హసి |౩-౬౫-౧౨|
మద్ ద్వితీయో ధనుష్ పాణిః సహాయైః పరమ ఋషిభిః |
సముద్రం చ విచేష్యామః పర్వతాన్ చ వనాని చ |౩-౬౫-౧౩|
గుహాః చ వివిధా ఘోరా పద్మిన్యో వివిధాః థథా |
దేవ గంధర్వ లోకాన్ చ విచేష్యామః సమాహితాః |౩-౬౫-౧౪|
యావత్ న అధిగమిష్యామః తవ భార్యా అపహారిణం |
న చేత్ సామ్నా ప్రదాస్యంతి పత్నీం తే త్రిదశ ఈశ్వరాః |
కోసల ఇంద్ర తతః పశ్చాత్ ప్రాప్త కాలం కరిష్యసి |౩-౬౫-౧౫|
శీలేన సామ్నా వినయేన సీతాం
నయేన న ప్రాప్స్యసి చేత్ నరేంద్ర |
తతః సముత్సాదయ హేమ పుంఖైః
మహేంద్ర వజ్ర ప్రతిమైః శర ఓఘైః |౩-౬౫-౧౬|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే పఞ్చషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౫|
|
|
|
|
మోహేన మహతా ఆవిష్టం పరిద్యూనం అచేతనం |౩-౬౬-౧|
తతః సౌమిత్రిః ఆశ్వాస్య ముహూర్తాత్ ఇవ లక్ష్మణః |
రామం సంబోధయామాస చరణౌ చ అభిపీడయన్ |౩-౬౬-౨|
మహతా తపసా రామ మహతా చ అపి కర్మణా |
రాజ్ఞా దశరథేన అసి లబ్ధో అమృతం ఇవ అమరైః |౩-౬౬-౩|
తవ చైవ గుణైః బద్ధః త్వత్ వియోగాత్ మహిపతిః |
రాజా దేవత్వం ఆపన్నో భరతస్య యథా శ్రుతం |౩-౬౬-౪|
యది దుఃఖం ఇదం ప్రాప్తం కాకుత్స్థ న సహిష్యసే |
ప్రాకృతః చ అల్ప సత్త్వః చ ఇతరః కః సహిష్యతి |౩-౬౬-౫|
ఆశ్వసిహి నరశ్రేష్ఠ ప్రాణినః కస్య న ఆపద |
సంస్పృశంతి అగ్నివత్ రాజన్ క్షణేన వ్యపయాంతి చ |౩-౬౬-౬|
దుఃఖితో హి భవాన్ లోకాన్ తేజసా యది ధక్ష్యతే |
ఆర్తాః ప్రజా నర వ్యాఘ్ర క్వ ను యాస్యంతి నిర్వృతిం |౩-౬౬-౭|
లోక స్వభావ ఏవ ఏష యయాతిః నహుష ఆత్మజః |
గతః శక్రేణ సాలోక్యం అనయః తం సమస్పృశత్ |౩-౬౬-౮|
మహాఋషి యః వసిష్ఠః తు యః పితుః నః పురోహితః |
అహ్నా పుత్ర శతం జజ్ఞే తథైవ అస్య పునర్ హతం |౩-౬౬-౯|
యా చ ఇయం జగతో మాతా సర్వ లోక నమస్కృతా |
అస్యాః చ చలనం భూమేః దృశ్యతే కోసలేశ్వర |౩-౬౬-౧౦|
యౌ ధర్మౌ జగతాం నేత్రే యత్ర సర్వం ప్రతిష్ఠితం |
ఆదిత్య చంద్రౌ గ్రహణం అభ్యుపేతౌ మహాబలౌ |౩-౬౬-౧౧|
సుమహాంతి అపి భూతాని దేవాః చ పురుష ఋషభ |
న దైవస్య ప్రముంచంతి సర్వ భూతాని దేహినః |౩-౬౬-౧౨|
శక్ర ఆదిషు అపి దేవేషు వర్తమానౌ నయ అనయౌ |
శ్రూయేతే నర శార్దూల న త్వం వ్యథితుం అర్హసి |౩-౬౬-౧౩|
హృతాయాం అపి వైదేహ్యాం నష్టాయాం అపి రాఘవ |
శోచితుం న అర్హసే వీర యథా అన్యః ప్రాకృతః తథా |౩-౬౬-౧౪|
త్వత్ విధా నహి శోచంతి సతతం సర్వ దర్శినః |
సుమహత్సు అపి కృచ్ఛ్రేషు రామ అనిర్విణ్ణ దర్శనాః |౩-౬౬-౧౫|
తత్త్వతో హి నరశ్రేష్ఠ బుద్ధ్యా సమనుచింతయ |
బుద్ధ్యా యుక్తా మహాప్రాజ్ఞా విజానంతి శుభ అశుభే |౩-౬౬-౧౬|
అదృష్ట గుణ దోషాణాం అధృవాణాం చ కర్మణాం |
న అంతరేణ క్రియాం తేషాం ఫలం ఇష్టం చ వర్తతే |౩-౬౬-౧౭|
మాం ఏవం హి పురా వీర త్వం ఏవ బహుశో ఉక్తవాన్ |
అనుశిష్యాత్ హి కో ను త్వాం అపి సాక్షాత్ బృహస్పతిః |౩-౬౬-౧౮|
బుద్ధిః చ తే మహాప్రాజ్ఞ దేవైః అపి దుర్అన్వయా |
శోకేన అభిప్రసుప్తం తే జ్ఞానం సంబోధయామి అహం |౩-౬౬-౧౯|
దివ్యం చ మానుషం చ ఏవం ఆత్మనః చ పరాక్రమం |
ఇక్ష్వాకు వృషభ అవేక్ష్య యతస్వ ద్విషతాం వధే |౩-౬౬-౨౦|
కిం తే సర్వ వినాశేన కృతేన పురుష ఋషభ |
తం ఏవ తు రిపుం పాపం విజ్ఞాయ ఉద్ధర్తుం అర్హసి |౩-౬౬-౨౧|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే షట్షష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౬|
|
|
|
|
సార గ్రాహీ మహాసారం ప్రతిజగ్రాహ రాఘవః |౩-౬౭-౧|
స నిగృహ్య మహాబాహుః ప్రవృద్ధం రోషం ఆత్మనః |
అవష్టభ్య ధనుః చిత్రం రామో లక్ష్మణం అబ్రవీత్ |౩-౬౭-౨|
కిం కరిష్యావహే వత్స క్వ వా గచ్ఛావ లక్ష్మణ |
కేన ఉపాయేన పశ్యేయం సీతాం ఇహ విచింతయ |౩-౬౭-౩|
తం తథా పరితాప ఆర్తం లక్ష్మణో రామం అబ్రవీత్ |
ఇదం ఏవ జనస్థానం త్వం అన్వేషితుం అర్హసి |౩-౬౭-౪|
రాక్షసైః బహుభిః కీర్ణం నానా ద్రుమ లతా ఆయుతం |
సంతి ఇహ గిరి దుర్గాణి నిర్దరాః కందరాణి చ |౩-౬౭-౫|
గుహాః చ వివిధా ఘోరా నానా మృగ గణ ఆకులాః |
ఆవాసాః కిన్నరాణాం చ గంధర్వ భవనాని చ |౩-౬౭-౬|
తాని యుక్తో మయా సార్ధం సమన్వేషితుం అర్హసి |
త్వత్ విధా బుద్ధి సంపన్నా మాహాత్మానో నరర్షభ |౩-౬౭-౭|
ఆపత్సు న ప్రకంపంతే వాయు వేగైః ఇవ అచలాః |
ఇతి ఉక్తః తత్ వనం సర్వం విచచార స లక్ష్మణః |౩-౬౭-౮|
క్రుద్ధో రామః శరం ఘోరం సంధాయ ధనుషి క్షురం |
తతః పర్వత కూట ఆభం మహా భాగం ద్విజ ఉత్తమం |౩-౬౭-౯|
దదర్శ పతితం భూమౌ క్షతజ ఆర్ద్రం జటాయుషం |
తం దృష్ట్వా గిరి శృంగ ఆభం రామో లక్ష్మణం అబ్రవీత్ |౩-౬౭-౧౦|
అనేన సీతా వైదేహీ భక్షితా న అత్ర సంశయః |
గృధ్ర రూపం ఇదం వ్యక్తం రక్షో భ్రమతి కాననం |౩-౬౭-౧౧|
భక్షయిత్వా విశాలాక్షీం ఆస్తే సీతాం యథా సుఖం |
ఏనం వధిష్యే దీప్త అగ్రైః ఘోరైః బాణైః అజిహ్మగైః |౩-౬౭-౧౨|
ఇతి ఉక్త్వా అభ్యపతత్ గృధ్రం సంధాయ ధనుషి క్షురం |
క్రుద్ధో రామః సముద్ర అంతాం చాలయన్ ఇవ మేదినీం |౩-౬౭-౧౩|
తం దీన దీనయా వాచా స ఫేనం రుధిరం వమన్ |
అభ్యభాషత పక్షీ తు రామం దశరథ ఆత్మజం |౩-౬౭-౧౪|
యాం ఓషధిం ఇవ ఆయుష్మన్ అన్వేషసి మహా వనే |
సా దేవీ మమ చ ప్రాణా రావణేన ఉభయం హృతం |౩-౬౭-౧౫|
త్వయా విరహితా దేవీ లక్ష్మణేన చ రాఘవ |
హ్రియమాణా మయా దృష్టా రావణేన బలీయసా |౩-౬౭-౧౬|
సీతాం అభ్యవపన్నో అహం రావణః చ రణే మయా |
విధ్వంసిత రథః చ అత్ర పాతితో ధరణీ తలే |౩-౬౭-౧౭|
ఏతత్ అస్య ధనుః భగ్నం ఏతత్ అస్య శరావరం |
అయం అస్య రణే రామ భగ్నః సాంగ్రామికో రథః |౩-౬౭-౧౮|
అయం తు సారథిః తస్య మత్ పక్ష నిహతో భువిః |
పరిశ్రాంతస్య మే పక్షౌ ఛిత్త్వా ఖడ్గేన రావణః |౩-౬౭-౧౯|
సీతాం ఆదాయ వైదేహీం ఉత్పపాత విహాయసం |
రక్షసా నిహతం పూర్వం న మాం హంతుం త్వం అర్హసి |౩-౬౭-౨౦|
రామః తస్య తు విజ్ఞాయ సీతా సక్తాం ప్రియాం కథాం |
గృధ్ర రాజం పరిష్వజ్య పరిత్యజ్య మహత్ ధనుః |౩-౬౭-౨౧|
నిపపాత అవశో భూమౌ రురోద సహ లక్ష్మణ |
ద్విగుణీకృత తాప ఆర్తో రామో ధీరతరో అపి సన్ |౩-౬౭-౨౨|
ఏకం ఏక అయనే కృచ్ఛ్రే నిఃశ్వసంతం ముహుర్ ముహుః |
సమీక్ష్య దుఃఖితో రామః సౌమిత్రిం ఇదం అబ్రవీత్ |౩-౬౭-౨౩|
రాజ్యం భ్రష్టం వనే వాసః సీతా నష్టా మృతే ద్విజః |
ఈదృశీ ఇయం మమ అలక్ష్మీః దహేత్ అపి పావకం |౩-౬౭-౨౪|
సంపూర్ణం అపి చేత్ అద్య ప్రతరేయం మహోదధిం |
సో అపి నూనం మమ అలక్ష్మ్యా విశుష్యేత్ సరితాం పతిః |౩-౬౭-౨౫|
న అస్తి అభాగ్యతరో లోకే మత్తో అస్మిన్ స చరాచరే |
యేన ఇయం మహతీ ప్రాప్తా మయా వ్యసన వాగురా |౩-౬౭-౨౬|
అయం పితృ వయస్యో మే గృధ్ర రాజో జరా అన్వితః |
శేతే వినిహతో భూమౌ మమ భాగ్య విపర్యయాత్ |౩-౬౭-౨౭|
ఇతి ఏవం ఉక్త్వా బహుశో రాఘవః సహ లక్ష్మణః |
జటాయుషం చ పస్పర్శ పితృ స్నేహం నిదర్శయన్ |౩-౬౭-౨౮|
నికృత్త పక్షం రుధిర అవసిక్తం
తం గృధ్ర రాజం పరిరభ్య రామః |
క్వ మైథిలి ప్రాణ సమా మమ ఇతి
విముచ్య వాచం నిపపాత భూమౌ |౩-౬౭-౨౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే సప్తషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౭|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment