|
|
|
|
రామః సౌమిత్రి సహితో విలలాప అకులేంద్రియః |౪-౧-౧|
తత్ర దృష్ట్వైవా తాం హర్షాత్ ఇంద్రియాణి చకంపిరే |
స కామవశం ఆపన్నః సౌమిత్రిం ఇదం అబ్రవీత్ |౪-౧-౨|
సౌమిత్రే శోభతే పంపా వైదూర్య విమల ఉదకా |
ఫుల్ల పద్మ ఉత్పలవతీ శోభితా వివిధైః ద్రుమైః |౪-౧-౩|
సౌమిత్రే పశ్య పంపాయాః కాననం శుభ దర్శనం |
యత్ర రాజంతి శైలా వా ద్రుమాః స శిఖరా ఇవ |౪-౧-౪|
మాం తు శోకాభి సంతప్తం ఆధయః పీడయంతి వై |
భరతస్య చ దుఃఖేన వైదేహ్యా హరణేన చ |౪-౧-౫|
శోకార్తస్య అపి మే పంపా శోభతే చిత్ర కాననా |
వ్యవకీర్ణా బహు విధైః పుష్పైః శీతోదకా శివా |౪-౧-౬|
నలినైః అపి సంఛన్నా హి అత్యర్థ శుభ దర్శనా |
సర్ప వ్యాల అనుచరితా మృగ ద్విజ సమాకులా |౪-౧-౭|
అధికం ప్రవిభాతి ఏతత్ నీల పీతం తు శాద్వలం |
ద్రుమాణాం వివిధైః పుష్పైః పరిస్తోమైః ఇవ అర్పితం |౪-౧-౮|
పుష్ప భార సమృద్ధాని శిఖరాణి సమంతతః |
లతాభిః పుష్పిత అగ్రాభిః ఉపగూఢాని సర్వతః |౪-౧-౯|
సుఖ అనిలోఽయం సౌమిత్రే కాలః ప్రచుర మన్మథః |
గంధవాన్ సురభిర్ మాసో జాత పుష్ప ఫల ద్రుమః |౪-౧-౧౦|
పశ్య రూపాణి సౌమిత్రే వనానాం పుష్ప శాలినాం |
సృజతాం పుష్ప వర్షాణి వర్షం తోయముచాం ఇవ |౪-౧-౧౧|
ప్రస్తరేషు చ రమ్యేషు వివిధాః కానన ద్రుమాః |
వాయు వేగ ప్రచలితాః పుష్పైః అవకిరంతి గాం |౪-౧-౧౨|
పతితైః పతమానైః చ పాదపస్థైః చ మారుతః |
కుసుమైః పశ్య సౌమిత్రే క్రీడతీవ సమంతతః |౪-౧-౧౩|
విక్షిపన్ వివిధాః శాఖా నగానాం కుసుమోత్కటాః |
మారుతః చలిత స్థానైః షట్పదైః అనుగీయతే |౪-౧-౧౪|
మత్త కోకిల సన్నాదైః నర్తయన్ ఇవ పాదపాన్ |
శైల కందర నిష్క్రాంతః ప్రగీత ఇవ చ అనిలః |౪-౧-౧౫|
తేన విక్షిపతా అత్యర్థం పవనేన సమంతతః |
అమీ సంసక్త శాఖాగ్రా గ్రథితా ఇవ పాదపాః |౪-౧-౧౬|
స ఏవ సుఖ సంస్పర్శో వాతి చందన శీతలః |
గంధం అభ్యవహన్ పుణ్యం శ్రమ అపనయో అనిలః |౪-౧-౧౭|
అమీ పవన విక్షిప్తా వినందంతీ ఇవ పాదపాః |
షట్పదైః అనుకూజద్భిః వనేషు మధు గంధిషు |౪-౧-౧౮|
గిరి ప్రస్థేషు రమ్యేషు పుష్పవద్భిః మనోరమైః |
సంసక్త శిఖరా శైలా విరాజంతి మహాద్రుమైః |౪-౧-౧౯|
పుష్ప సంఛన్న శిఖరా మారుతః ఉత్క్షేప చంచలా |
అమీ మధుకరోత్తంసాః ప్రగీత ఇవ పాదపాః |౪-౧-౨౦|
సుపుష్పితాంస్తు పశ్య ఏతాన్ కర్ణికారాన్ సమంతతః |
హాటక ప్రతి సంచ్ఛన్నాన్ నరాన్ పీతాంబరాన్ ఇవ |౪-౧-౨౧|
అయం వసంతః సౌమిత్రే నానా విహగ నాదితః |
సీతయా విప్రహీణస్య శోక సందీపనో మమ |౪-౧-౨౨|
మాం హి శోక సమాక్రాంతం సంతాపయతి మన్మథః |
హృష్టం ప్రవదమానశ్చ సమాహ్వయతి కోకిలః |౪-౧-౨౩|
ఏష దాత్యూహకో హృష్టో రమ్యే మాం వన నిర్ఝరే |
ప్రణదన్ మన్మథావిష్టం శోచయిష్యతి లక్ష్మణ |౪-౧-౨౪|
శ్రుత్వా ఏతస్య పురా శబ్దం ఆశ్రమస్థా మమ ప్రియా |
మాం ఆహూయ ప్రముదితా పరమం ప్రత్యనందత |౪-౧-౨౫|
ఏవం విచిత్రాః పతగా నానా రావ విరావిణః |
వృక్ష గుల్మ లతాః పశ్య సంపతంతి సమంతతః|౪-౧-౨౬|
విమిశ్రా విహగాః పుంభిః ఆత్మ వ్యూహ అభినందితాః |
భృఙ్గరాజ ప్రముదితాః సౌమిత్రే మధుర స్వరాః |౪-౧-౨౭|
అస్యాః కూలే ప్రముదితాః సంఘశః శకునాస్త్విహ |
దాత్యూహరతి విక్రందైః పుంస్కోకిల రుతైః అపి |౪-౧-౨౮|
స్వనంతి పాదపాః చ ఇమే మాం అనఙ్గ ప్రదీపకాః |
అశోక స్తబక అఙ్గారః షట్పద స్వన నిస్వనః |౪-౧-౨౯|
మాం హి పల్లవ తామ్రార్చిః వసంతాగ్నిః ప్రధక్ష్యతి |
న హి తాం సూక్ష్మపక్ష్మాక్షీం సుకేశీం మృదు భాషిణీం |౪-౧-౩౦|
అపశ్యతో మే సౌఉమిత్రే జీవితేఽస్తి ప్రయోజనం |
అయం హి రుచిరః తస్యాః కాలో రుచిర కాననః |౪-౧-౩౧|
కోకిలాకుల సీమాంతః దయితాయా మమ అనఘః |
మన్మధ ఆయాస సంభూతో వసంత గుణ వర్ధితః |౪-౧-౩౨|
అయం మాం ధక్ష్యతి క్షిప్రం శోకాగ్నిః న చిరాదివ |
అపశ్యత తాం వనితాం పశ్యతో రుచిర ద్రుమాన్ |౪-౧-౩౩|
మమ అయం ఆత్మప్రభవో భూయస్త్వం ఉపయాస్యతి |
అదృశ్యమానా వైదేహీ శోకం వర్ధయతీ ఇహ మే |౪-౧-౩౪|
దృశ్యమానో వసంతః చ స్వేద సంసర్గ దూషకః |
మాం హి సా మృగశాబాక్షీ చింతా శోక బలాత్కృతం |౪-౧-౩౫|
సంతాపయతి సౌమిత్రే కృఇరః చైత్ర వనానిలః |
అమీ మయూరాః శోభంతే ప్రనృత్యంతః తతః తతః |౪-౧-౩౬|
స్త్వైః పక్షైః పవన ఉద్ధూతైః గవాక్షైః స్ఫాటికైః ఇవ |
శిఖినీభిః పరివృతాస్త ఏతే మద మూర్ఛితాః |౪-౧-౩౭|
మన్మథ అభిపరీతస్య మమ మన్మథ వర్ధనాః |
పశ్య లక్ష్ణమ నృత్యంతం మయూరం ఉపనృత్యతి |౪-౧-౩౮|
శిఖినీ మన్మథ ఆర్తైః ఏషా భర్తారం గిరి సానుని |
తాం ఏవ మనసా రామాం మయురోఽపి అనుధావతి |౪-౧-౩౯|
వితత్య రుచిరౌ పక్షౌ రుతైః ఉపహసన్ ఇవ |
మయూరస్య వనే నూనం రక్షసా న హృతా ప్రియా |౪-౧-౪౦|
తస్మాత్ నృత్యతి రమ్యేషు వనేషు సహ కాంతయా |
మమ త్వయం వినా వాసః పుష్పమాసే సుదుఃసహః |౪-౧-౪౧|
పశ్య లక్ష్మణ సంరాగః తిర్యక్ యోనిగతేషు అపి |
యదేషా శిఖినీ కామాత్ భర్తారం అభివర్తతే |౪-౧-౪౨|
మాం అపి ఏవం విశాలాక్షీ జానకీ జాత సంభ్రమా |
మదనేన అభివర్తేత యది న అపహృతా భవేత్ |౪-౧-౪౩|
పశ్య లక్ష్మణ పుష్పాణి నిష్ఫలాని భవంతి మే |
పుష్ప భార సమృద్ధానాం వనానాం శిశిరాత్యయే |౪-౧-౪౪|
రుచిరాణి అపి పుష్పాణి పాదపానాం అతిశ్రియా |
నిష్ఫలాని మహీం యాంతి సమం మధుకరోత్కరైః |౪-౧-౪౫|
నదంతి కావం ముదితాః శకునా సఙ్ఘశః కలం |
ఆహ్వయంత ఇవ అన్యోన్యం కామ ఉన్మాదకరా మమ |౪-౧-౪౬|
వసంతో యది తత్ర అపి యత్ర మే వసతి ప్రియా |
నూనం పరవశా సీతా సా అపి శోచ్యతి అహం యథా |౪-౧-౪౭|
నూనం న తు వసంతః తం దేశం స్పృశతి యత్ర సా |
కథం హి అసిత పద్మాక్షీ వర్తయేత్ సా మయా వినా |౪-౧-౪౮|
అథవా వర్తతే తత్ర వసంతో యత్ర మే ప్రియా |
కిం కరిష్యతి సుశ్రోణీ సా తు నిర్ భర్త్సితా పరైః |౪-౧-౪౯|
శ్యామా పద్మ పలాశాక్షీ మృదు భాషా చ మేం ప్రియా |
నూనం వసంతం ఆసాద్య పరిత్యక్ష్యతి జీవితం |౪-౧-౫౦|
దృఢం హి హృదయే బుధిః మమ సంప్రతివర్తతే |
న అలం వర్తయితుం సీతా సాధ్వీ మత్ విరహం గతా |౪-౧-౫౧|
మయి భావో హి వైదేహ్యాః తత్త్వతో వినివేశితః |
మమ అపి భావః సీతాయాం సర్వధా వినివేశితః |౪-౧-౫౨|
ఏష పుష్పవహో వాయుః సుఖ స్పర్శో హిమావహః |
తాం విచింతయతః కాంతాం పావక ప్రతిమో మమ |౪-౧-౫౩|
సదా సుఖం అహం మన్యే యం పురా సహ సీతాయా |
మారుతః స వినా సీతాం శోక సంజనఓ మమ |౪-౧-౫౪|
తాం విన అథ విహఙ్గో అసౌ పక్షీ ప్రణదితః తదా |
వాయసః పాదపగతః ప్రహృష్టం అభి కూజతి |౪-౧-౫౫|
ఏష వై తత్ర వైదేహ్యా విహగః ప్రతిహారకః |
పక్షీ మాం తు విశాలాక్ష్యాః సమీపం ఉపనేష్యతి |౪-౧-౫౬|
పశ్య లక్ష్మణ సంనాదం వనే మద వివర్ధనం |
పుష్పిత అగ్రేషు వృక్షేషు ద్విజానాం అవకూజతాం |౪-౧-౫౭|
విక్షిప్తాం పవనేన ఏతాం అసౌ తిలక మఞ్జరీం |
షట్పదః సహసా అభ్యేతి మద ఉద్ధూతాం ఇవ ప్రియాం |౪-౧-౫౮|
కామినాం అయం అత్యంతం అశోకః శోక వర్ధనః |
స్తబకైః పవన ఉత్క్షిప్తైః తర్జయన్ ఇవ మాం స్థితః |౪-౧-౫౯|
అమీ లక్ష్మణ దృశ్యంతే చూతాః కుసుమ శాలినః |
విభ్రమ ఉత్సిక్త మనసః స అఙ్గరాగా నరా ఇవ |౪-౧-౬౦|
సౌమిత్రే పశ్య పంపాయాః చిత్రాసు వన రాజిషు |
కింనరా నరశార్దూల విచరంతి తతః తతః |౪-౧-౬౧|
ఇమాని శుభ గంధీని పశ్య లక్ష్మణ సర్వశః |
నలినాని ప్రకాశంతే జలే తరుణ సూర్య వత్ |౪-౧-౬౨|
ఏషా ప్రసన్న సలిలా పద్మ నీల ఉత్పలాయుతా |
హంస కారణ్డవ ఆకీర్ణా పంపా సౌగంధికా యుతా |౪-౧-౬౩|
జలే తరుణ సూర్యాభైః షట్పద ఆహత కేసరైః |
పంకజైః శోభతే పంపా సమంతాత్ అభిసంవృతా |౪-౧-౬౪|
చక్రవాక యుతా నిత్యం చిత్ర ప్రస్థ వనాంతరా |
మాతంగ మృగ యూథైః చ శోభతే సలిల అర్థిభిః |౪-౧-౬౫|
పవన ఆహత వేగాభిః ఊర్మిభిః విమలే అంభసి |
పంకజాని విరాజంతే తాడ్యమానాని లక్ష్మణ |౪-౧-౬౬|
పద్మ పత్ర విశాలాక్షీం సతతం ప్రియ పంకజాం |
అపశ్యతో మే వైదేహీం జీవితం న అభిరోచతే |౪-౧-౬౭|
అహో కామస్య వామత్వం యో గతాం అపి దుర్లభాం |
స్మారయిష్యతి కల్యాణీం కల్యాణ తర వాదినీం |౪-౧-౬౮|
శక్యో ధారయితుం కామో భవేత్ అభ్యాగతో మయా |
యది భూయో వసంతో మాం న హన్యాత్ పుష్పిత ద్రుమః |౪-౧-౬౯|
యాని స్మ రమణీయాని తయా సహ భవంతి మే |
తాని ఏవ అరమణీయాని జాయంతే మే తయా వినా |౪-౧-౭౦|
పద్మకోశ పలాశాని ద్రష్టుం దృష్టిః హి మన్యతే |
సీతాయా నేత్ర కోశాభ్యాం సదృశాన్ ఇతి లక్ష్మణ |౪-౧-౭౧|
పద్మ కేసర సంసృష్టో వృక్షాంతర వినిఃసృతః |
నిఃశ్వాస ఇవ సీతాయా వాతి వాయుః మనోహరః |౪-౧-౭౨|
సౌమిత్రే పశ్య పంపాయా దక్షిణే గిరి సానుషు |
పుష్పితాన్ కర్ణికారస్య యష్టిం పరమ శోభితాం |౪-౧-౭౩|
అధికం శైల రాజోఽయం ధాతుభిః తు విభూషితః |
విచిత్రం సృజతే రేణుం వాయు వేగ విఘట్టితం |౪-౧-౭౪|
గిరి ప్రస్థాస్తు సౌమిత్రే సర్వతః సంప్రపుష్పితైః |
నిష్పత్రైః సర్వతో రమ్యైః ప్రదీప్తా ఇవ కింశుకైః |౪-౧-౭౫|
పంపా తీర రుహాః చ ఇమే సంసక్తా మధు గంధినః |
మాలతీ మల్లికా పద్మ కరవీరాః చ పుష్పితాః |౪-౧-౭౬|
కేతక్యః సింధువారాః చ వాసంత్యః చ సుపుష్పితాః |
మాధవ్యో గంధపూర్ణాః చ కుందగుల్మాః చ సర్వశః |౪-౧-౭౭|
చిరిబిల్వా మధూకాః చ వఞ్జులా వకులాః తథా |
చంపకాః తిలకాః చ ఏవ నాగవృక్షాః చ పుష్పితాః |౪-౧-౭౮|
పద్మకాః చ ఏవ శోభంతే నీల అశోకాః |
చ పుష్పితాఃలోధ్రాః చ గిరి పృష్ఠేషు సింహ కేసర పింజరాః |౪-౧-౭౯|
అంకోలాః చ కురణ్టాః చ పూర్ణకాః పారిభద్రకాః |
చూతాః పాటలయః చ అపి కోవిదారాః చ పుష్పితాః |౪-౧-౮౦|
ముచుకుంద అర్జునాః చ ఏవ దృశ్యంతే గిరిసానుషుకేతక ఉద్దాలకాః |
చ ఏవ శిరీషాః శింశుపా ధవాః |౪-౧-౮౧|
శాల్మల్యః కింశుకాః చ ఏవ రక్తాః కురవకాః తథా |
తినిశా నక్తమాలాః చ చందనాః స్యందనాః తథా |౪-౧-౮౨|
హింతాలః తిలకాః చ ఏవ నాగ వృక్షాః చ పుష్పితాః |
పుష్పితాన్ పుష్పిత అగ్రాభిః లతాభిః పరివేష్టితాన్ |౪-౧-౮౩|
ద్రుమాన్ పశ్య ఇహ సౌమిత్రే పంపాయా రుచిరాన్ బహూన్ |
వాత విక్షిప్త విటపాన్ యథా ఆసన్నాన్ ద్రుమాన్ ఇమాన్ |౪-౧-౮౪|
లతాః సమనువర్తంతే మత్తా ఇవ వర స్త్రియః |
పాదపాత్ పాదపం గచ్ఛన్ శైలాత్ శైలం వనాత్ వనం |౪-౧-౮౫|
వాతి న ఏక రస ఆస్వాద సమ్మోదిత ఇవ అనిలః |
కేచిత్ పర్యాప్త కుసుమాః పాదపా మధు గంధినః |౪-౧-౮౬|
కేచిత్ ముకుల సంవీతాః శ్యామ వర్ణా ఇవ ఆబభుః |
ఇదం మృష్టం ఇదం స్వాదు ప్రఫుల్లం ఇదం ఇత్యపి |౪-౧-౮౭|
రాగ యుక్తో మధుకరః కుసుమేషు ఆవలీయతే |
నిలీయ పునర్ ఉత్పత్య సహసా అన్యత్ర గచ్ఛతి |
మధు లుబ్ధో మధుకరః పంపా తీర ద్రుమేషు అసౌ |౪-౧-౮౮|
ఇయం కుసుమ సంఘాతైః ఉపస్తీర్ణా సుఖా కృతా |
స్వయం నిపతితైః భూమిః శయన ప్రస్తరైః ఇవ |౪-౧-౮౯|
వివిధా వివిధైః పుష్పైః తైః ఏవ నగసానుషు |
విస్తేఏర్ణాః పీత రక్తాభా సౌమిత్రే ప్రస్తరాః కృతాః |౪-౧-౯౦|
హిమాంతే పశ్య సౌమిత్రే వృక్షాణాం పుష్ప సంభవం |
పుష్ప మాసే హి తరవః సంఘర్షాత్ ఇవ పుష్పితాః |౪-౧-౯౧|
ఆహ్వయంత ఇవ అన్యోన్యం నగాః షట్పద నాదితాః |
కుసుమోత్తంస విటపాః శోభంతే బహు లక్ష్మణ |౪-౧-౯౨|
ఏష కారణ్డవః పక్షీ విగాహ్యా సలిలం శుభం |
రమతే కాంతాయా సార్థం కామం ఉద్దీపయన్ ఇవ |౪-౧-౯౩|
మందకిన్యాస్తు యదిదం రూపం ఏతన్ మనోరరం |
స్థానే జగతి విఖ్యాతా గుణాః తస్యా మనోరమాః |౪-౧-౯౪|
యది దృశ్యేత సా సాధ్వీ యది చ ఇహ వసేమ హి |
స్పృహయేయం న శక్రాయ న అయోధ్యాయై రఘూత్తమ |౪-౧-౯౫|
న హి ఏవం రమణీయేషు శాద్వలేషు తయా సహ |
రమతో మే భవేత్ చింతా న స్పృహా అన్యేషు వా భవేత్ |౪-౧-౯౬|
అమీ హి వివిధైః పుష్పైః తరవో రుచిర చ్ఛదాః |
కాననే అస్మిన్ వినా కాంతాం చిత్తం ఉత్పాదయంతి మే |౪-౧-౯౭|
పశ్య శీత జలాం చ ఇమాం సౌమిత్రే పుష్కర ఆయుతాం |
చక్రవాక అనుచరితాం కారణ్డవ నిషేవితాం |౪-౧-౯౮|
ప్లవైః క్రౌఞ్చైః చ సంపూర్ణాం మహా మృగ నిషేవితాం |
అధికం శోభతే పంపా వికూజద్భిః విహఙ్గమైః |౪-౧-౯౯|
దీపయంతీ ఇవ మే కామం వివిధా ముదితా ద్విజాః |
శ్యామాం చంద్ర ముఖీం స్మృత్వా ప్రియాం పద్మ నిభ ఈక్షణాం |౪-౧-౧౦౦|
పశ్య సానుషు చిత్రేషు మృగీభిః సహితాన్ మృగాన్ |
మాం పునః మృగ శబాక్షీ వైదేహ్యా విరహీకృతం |
వ్యధయంతీవ మే చిత్తం సంచరంతః తతః తతః |౪-౧-౧౦౧|
అస్మిన్ సానుని రమ్యే హి మత్త ద్విజ గణాకులే |
పశ్య అయం యది తాం కంతాం తతః స్వస్తి భవేత్ మమ |౪-౧-౧౦౨|
జీవేయం ఖలు సౌమిత్రే మయా సహ సుమధ్యమా |
సేవేత యది వైదేహీ పంపాయాః పవనం శుభం |౪-౧-౧౦౩|
పద్మ సౌగంధిక వహం శివం శోక వినాశనం |
ధన్యా లక్ష్మణ సేవంతే పంపాయా వన మరుతం |౪-౧-౧౦౪|
శ్యమా పద్మ పలాశాక్షీ ప్రియా విరహితా మయా |
కథం ధరయతి ప్రాణాన్ వివశా జనకాత్మజా |౪-౧-౧౦౫|
కిం ను వక్ష్యామి ధర్మజ్ఞం రాజానం సత్య వాదినం |
జనకం పృష్ట సీతం తం కుశలం జన సంసది |౪-౧-౧౦౬|
యా మం అనుగతా మందం పిత్రా ప్రస్థాపితుం వనం |
సీతా ధర్మం సమాస్థయ క్వ ను సా వర్తతే ప్రియా |౪-౧-౧౦౭|
తయా విహీనః కృపణః కథం లక్ష్మణ ధారయే |
య మాం అనుగతా రజ్యాత్ భ్రష్టం విహత చేతసం |౪-౧-౧౦౮|
తత్ చారు అఞ్చిత పద్మాక్షం సుగంధి శుభం అవ్రణం |
అపశ్యతో ముఖం తస్యాః సీదతి ఇవ మతిః మమ |౪-౧-౧౦౯|
స్మిత హాస్యాంతర యుతం గుణవత్ మధురం హితం |
వైదేహ్యాః వాక్యం అతులం కదా శ్రోష్యామి లక్ష్మణ |౪-౧-౧౧౦|
ప్రాప్య దుఃఖం వనే శ్యామా మాం మన్మధ వికర్శితం |
నష్ట దుఃఖేవ హృష్టేవ సాధ్వీ సాధు అభ్యభాషత |౪-౧-౧౧౧|
కిం ను వక్ష్యామి అయోధ్యాయాం కౌసల్యాం హి నృపాత్మజ |
క్వ సా స్నుషా ఇతి పృచ్ఛంతీం కథం చ అతి మనస్వినీం |౪-౧-౧౧౨|
గచ్ఛ లక్ష్మణ పశ్య త్వం భరతం భ్రాతౄ వత్సలం |
న హి అహం జీవితుం శక్తః తాం ఋతే జనకాత్మజం |౪-౧-౧౧౩|
ఇతి రామం మహాత్మానం విలపంతం అనాథ వత్ |
ఉవాచ లక్ష్మణో భ్రాతా వచనం యుక్తం అవ్యయం |౪-౧-౧౧౪|
సంస్థంభ రామ భద్రం తే మా శుచః పురుషోత్తమ |
న ఈదృఇశానాం మతిః మందా భవతి అకలుషాత్మనాం |౪-౧-౧౧౫|
స్మృత్వా వియోగజం దుఃఖం త్యజ స్నేహం ప్రియే జనే |
అతి స్నేహ పరిష్వంగాత్ వర్తిః అర్ద్రా అపి దహ్యతే |౪-౧-౧౧౬|
యది గచ్ఛతి పతాలం తతో అభ్యఽధికం ఏవ వా |
సర్వధా రావణః తాత న భవిష్యతి రాఘవ |౪-౧-౧౧౭|
ప్రవృత్తిః లభ్యతాం తావత్ తస్య పాపస్య రక్షసః |
తతః హాస్యతి వా సీతాం నిధనం వా గమిష్యతి |౪-౧-౧౧౮|
యది యాతి దితేః గర్భం రావణః సహ సీతాయా |
తత్ర అపి ఏనం హనిష్యామి న చేత్ దాస్యతి మైథిలీం |౪-౧-౧౧౯|
స్వాస్థ్యం భద్రం భజస్వ ఆర్యః త్యజతాం కృపణా మతిః |
అర్థో హి నష్ట కార్యార్థైః న అయత్నే న అధిగమ్యతే |౪-౧-౧౨౦|
ఉత్సాహో బలవాన్ ఆర్య నాస్తి ఉత్సాహాత్ పరం బలం |
సః ఉత్సాహస్య హి లోకేషు న కించిత్ అపి దుర్లభం |౪-౧-౧౨౧|
ఉత్సాహవంతః పురుషా న అవసీదంతి కర్మసు |
ఉత్సాహ మత్రం ఆశ్రిత్య సీతాం ప్రతిలప్స్యాం జనకీం |౪-౧-౧౨౨|
త్యజ్య కామ వృత్తత్వం శోకం సం న్యస్య పృష్టతః |
మహాత్మానం కృతాత్మానం ఆత్మానం న అవబుధ్యసే |౪-౧-౧౨౩|
ఏవం సంబోధితః తేన శోకోపహత చేతనః |
త్య్జ్య శోకం చ మోహం చ రామో ధైర్యం ఉపాగమత్ |౪-౧-౧౨౪|
సోఽభ్య అతిక్రామత్ అవ్యగ్రః తాం అచింత్య పరాక్రమః |
రామః పంపాం సు రుచిరాం రమ్యాం పారిప్లవ ద్రుమాన్ |౪-౧-౧౨౫|
నిరీక్షమాణః సహసా మహాత్మా సర్వం వనం నిర్ఝర కందరాం చ |
ఉద్విగ్న చేతాః సహ లక్ష్మణేన విచార్య దుఃఖోపహతః ప్రతస్థే |౪-౧-౧౨౬|
తం మత్త మాతఙ్గ విలాస గామీ గచ్ఛంతం అవ్యగ్ర మనాః మహాత్మా |
స లక్ష్మణో రాఘవం అప్రమత్తో రరక్ష ధర్మేణ బలేన చ ఏవ |౪-౧-౧౨౭|
తౌ ఋష్యమూకస్య సమీప చారీ చరన్ దదర్శ అద్భుత దర్శనీయౌ |
శాఖా మృగాణాం అధిపః తరస్వీ వితత్రసే నైవ చిచేష్ట చేష్టాం |౪-౧-౧౨౮|
స తౌ మహాత్మా గజ మంద గామి శఖా మృగః తత్ర చిరన్ చరంతౌ |
దృష్ట్వా విషాదం పరమం జగామ చింతా పరీతో భయ భార మగ్నః |౪-౧-౧౨౯|
తం ఆశ్రమం పుణ్య సుఖం శరణ్యం సదైవ శాఖా మృగ సేవితాంతం |
త్రస్తాః చ దృష్ట్వా హరయోః అభిజగ్ముః మహౌజసౌ రాఘవ లక్ష్మణౌ తౌ |౪-౧-౧౩౦|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే ప్రథమః సర్గః |౪-౧|
|
|
|
|
వర ఆయుధ ధరౌ వీరౌ సుగ్రీవః శ్ఙ్కితోఽభవత్ |౪-౨-౧|
ఉద్విగ్న హృదయః సర్వా దిశః సమవలోకయన్ |
న వ్యతిష్ఠత కస్మిన్ చిత్ దేశే వానర పుఙ్గవః |౪-౨-౨|
నైవ చక్రే మనః స్థాతుం వీక్షమాణో మహాబలౌ |
కపేః పరమ భీతస్య చిత్తం వ్యవససాద హ |౪-౨-౩|
చింతయిత్వా స ధర్మాత్మా విమృశ్య గురు లాఘవం |
సుగ్రీవః పరమ ఉద్విగ్నః సర్వైః తైః వానరైః సహ |౪-౨-౪|
తతః స సచివేభ్యః తు సుగ్రీవః ప్లవగాధిపః |
శశంస పరమ ఉద్విగ్నః పశ్యన్ తౌ రామ లక్ష్మణౌ |౪-౨-౫|
ఏతౌ వనం ఇదం దుర్గం వాలి ప్రణిహితౌ ధ్రువం |
ఛద్మనా చీర వసనౌ ప్రచరంతౌ ఇహ ఆగతౌ |౪-౨-౬|
తతః సుగ్రీవ సచివా దృష్ట్వా పరమ ధన్వినౌ |
జగ్ముః గిరి తటాత్ తస్మాద్ అన్యత్ శిఖరం ఉత్తమం |౪-౨-౭|
తే క్షిప్రం అభిగమ్య అథ యూథపా యూథపర్షభం |
హరయో వానర శ్రేష్ఠం పరివార్య ఉపతస్థిరే |౪-౨-౮|
ఏవం ఏక ఆయన గతాః ప్లవమానా గిరేః గిరిం |
ప్రకంపయంతో వేగేన గిరీణాం శిఖరాణి చ |౪-౨-౯|
తతః శాఖా మృగాః సర్వే ప్లవమానా మహాబలాః |
బభంజుః చ నగాన్ తత్ర పుష్పితాన్ దుర్గం ఆశ్రితాన్ |౪-౨-౧౦|
ఆప్లవంతో హరివరాః సర్వతః తం మహాగిరిం |
మృగ మార్జార శార్దూలాన్ త్రాసయంతో యయుః తదా |౪-౨-౧౧|
తతః సుగ్రీవ సచివాః పర్వతేంద్రే సమాహితాః |
సంగమ్య కపి ముఖ్యేన సర్వే ప్రాంజలయః స్థితాః |౪-౨-౧౨|
తతః తు భయ సంత్రస్తం వాలి కిల్బిష శంకితం |
ఉవాచ హనుమాన్ వాక్యం సుగ్రీవం వాక్య కోవిదః |౪-౨-౧౩|
సంభ్రమః త్యజతాం ఏష సర్వైః వాలి కృతే మహాన్ |
మలయోఽయం గిరివరో భయం న ఇహ అస్తి వాలినః |౪-౨-౧౪|
యస్మాత్ ఉద్విగ్న చేతాః త్వం విద్రుతో హరిపుంగవ |
తం క్రూర దర్శనం క్రూరం న ఇహ పశ్యామి వాలినం |౪-౨-౧౫|
యస్మాత్ తవ భయం సౌమ్య పూర్వజాత్ పాప కర్మణః |
స న ఇహ వాలీ దుష్టాత్మా న తే పశ్యామి అహం భయం |౪-౨-౧౬|
అహో శాఖా మృగత్వం తే వ్యక్తం ఏవ ప్లవంగమ |
లఘు చిత్తతయా ఆత్మానం న స్థాపయసి యో మతౌ |౪-౨-౧౭|
బుద్ధి విజ్ఞాన సంపన్న ఇఙ్గితైః సర్వం ఆచర |
న హి అబుద్ధిం గతో రాజా సర్వ భూతాని శాస్తి హి |౪-౨-౧౮|
సుగ్రీవః తు శుభం వాక్యం శ్రుత్వా సర్వం హనూమతః |
తతః శుభతరం వాక్యం హనూమంతం ఉవాచ హ |౪-౨-౧౯|
దీర్ఘ బాహూ విశాలాక్షౌ శర చాప అసి ధారిణౌ |
కస్య న స్యాత్ భయం దృష్ట్వా హి ఏతౌ సుర సుత ఉపమౌ |౪-౨-౨౦|
వాలి ప్రణిహితౌ ఏవ శంకే అహం పురుషోత్తమౌ |
రాజానో బహు మిత్రాః చ విశ్వాసో న అత్ర హి క్షమః |౪-౨-౨౧|
అరయః చ మనుష్యేణ విజ్ఞేయాః ఛద్మ చారిణః |
విశ్వస్తానాం అవిశ్వస్తాః ఛిద్రేషు ప్రహరంతి అపి |౪-౨-౨౨|
కృత్యేషు వాలీ మేధావీ రాజానో బహు దర్శనః |
భవంతి పర హంతారః తే జ్ఞేయాః ప్రాకృతైః నరైః |౪-౨-౨౩|
తౌ త్వయా ప్రాకృతేన ఏవ గత్వా జ్ఞేయౌ ప్లవంగమ |
ఇఙ్గితానాం ప్రకారైః చ రూపవ్యా భాషణేన చ |౪-౨-౨౪|
లక్షయస్వ తయోః భావం ప్రహృష్ట మనసౌ యది |
విశ్వాసయన్ ప్రశంసాభిః ఇఙ్గితైః చ పునః పునః |౪-౨-౨౫|
మమ ఏవ అభిముఖం స్థిత్వా పృచ్ఛ త్వం హరి పుంగవ |
ప్రయోజనం ప్రవేశస్య వనస్య అస్య ధనుర్ ధరౌ |౪-౨-౨౬|
శుద్ధ ఆత్మానౌ యది ఏతౌ జానీహి త్వం ప్లవంగమ |
వ్యాభాషితైః వా రూపైః వా విజ్ఞేయా దుష్టతా అనయోః |౪-౨-౨౭|
ఇతి ఏవం కపిరాజేన సందిష్టో మారుతాత్మజః |
చకార గమనే బుద్ధిం యత్ర తౌ రామ లక్ష్మణౌ |౪-౨-౨౮|
తథా ఇతి సంపూజ్య వచః తు తస్య కపేః సుభీతస్య దురాసదస్య |
మహానుభావో హనుమాన్ యయౌ తదా స యత్ర రామో అతిబలీ స లక్ష్మణః |౪-౨-౨౯|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే ద్వితీయః సర్గః |౪-౨|
Om Tat Sat
(Continued
....)
(My humble salutations to the
lotus feet of Swamy jis, Philosophic
Scholars and greatful to Wikisource for
the collection)
0 comments:
Post a Comment