Valmiki Ramayanam – Kishkindha Kanda - Part 8

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే చతుర్వింశః సర్గః |౪-౨౪|
తం ఆశు వేగేన దురాసదేన తు అభిప్లుతాం శోక మహార్ణవేన |
పశ్యన్ తదా వాలి అనుజః తరస్వీ భ్రాత్రుః వధేన అప్రతిమేన తేపే |౪-౨౪-౧|
స బాష్ప పూర్ణేన ముఖేన్ పశ్యన్ క్షణేన నిర్విణ్ణ మనా మనస్వీ |
జగామ రామస్య శనైః సమీపం భృత్యైః వృత్తః సంపరిదూయమానః |౪-౨౪-౨|
స తం సమాసాద్య గృహీత చాపం ఉదాత్తం ఆశీ విష తుల్య బాణం |
యశశ్వినం లక్షణ లక్షిత అంగం అవస్థితం రాఘవం ఇతి ఉవాచ |౪-౨౪-౩|
యథా ప్రతిజ్ఞాతం ఇదం నరేంద్ర కృతం త్వయా దౄష్ట ఫలం చ కర్మ |
మమ అద్య భోగేషు నరేంద్ర సూనో మనో నివృత్తం హత జివితేన |౪-౨౪-౪|
అస్యాం మహిష్యాం తు భృశం రుదత్యాం పురే అతి విక్రోశతి దుఃఖ తప్తే |
హతే నృపే సంశయితే అంగదే చ న రామ రాజ్యే రమతే మనో మే |౪-౨౪-౫|
క్రోధాద్ అమర్షాద్ అతివిప్రధర్షాద్ భ్రాతుర్ వధో మే అనుమతః పురస్తాత్ |
హతే తు ఇదానీం హరి యూధపే అస్మిన్ సుతీక్ష్ణం ఇక్ష్వాకు వర ప్రతప్స్యే |౪-౨౪-౬|
శ్రేయో అద్య మన్యే మమ శైల ముఖ్యే తస్మిన్ హి వాసః చిరం ఋష్యమూకే |
యథా తథా వర్తయతః స్వ వృత్యా న ఇమం నిహత్య త్రిదివసయ లాభః |౪-౨౪-౭|
న త్వా జిఘాంసామి చర ఇతి యత్ మాం అయం మహాత్మా మతిమాన్ ఉవాచ |
తస్య ఏవే తత్ రామ వచో అనురూపం ఇదం వచః కర్మ చ మే అనురూపం |౪-౨౪-౮|
భ్రాతా కథం నామ మహా గుణస్య భ్రాతుర్ వధం రామ విరోచయేత |
రాజస్య దుఃఖస్య చ వీర సారం విచింతయన్ కామ పురస్కృతో అపి |౪-౨౪-౯|
వధో హి మే మతో న అసీత్ స్వ మహాత్మ్యా అవ్యతిక్రమాత్ |
మమ ఆసీత్ బుద్ధిః దురాత్మ్యాత్ ప్రాణ హారీ వ్యతిక్రమః |౪-౨౪-౧౦|
ద్రుమ శాకా అవభగ్నో అహం ముహుర్తం పరినిష్టనన్ |
స్వాంతయిత్వా అనేన ఉక్తః న పునః కర్తుం అర్హసి |౪-౨౪-౧౧|
భ్రాతృత్వం ఆర్య భావః చ ధర్మః చ అనేన రక్షితః |
మయా క్రోధః చ కామః చ కపిత్వం చ ప్రదర్శితం |౪-౨౪-౧౨|
అచింతనీయం పరివర్జనీయం
అనీప్సనీయం న అన్వేక్షణీయం |
ప్రాప్తో అస్మి పాప్మానం వయస్య
భ్రాతుః వధ త్వాష్ట్ర వధాత్ ఇవ ఇంద్రః |౪-౨౪-౧౩|
పాప్మానం ఇంద్రస్య మహీ జలం చ వృక్షాః చ కామం జగృహుః స్త్రియః చ |
కో నామ పాప్మానం ఇమం సహేత శాఖా మృగస్య ప్రతిపత్తుం ఇచ్ఛేత్ |౪-౨౪-౧౪|
నా అర్హామి సన్మానం ఇమం ప్రజానాం న యౌవ రాజ్యం కుత ఏవ రాజ్యం |
అధర్మ యుక్తం కుల నాశ యుక్తం ఏవం విధం రాఘవ కర్మ కృత్వా |౪-౨౪-౧౫|
పాపస్య కర్తా అస్మి విగర్హితస్య
క్షుద్రస్య లోక అపకృతస్య లోకే |
శోకో మహాన్ మమ అభివర్తతే అయం
వృష్టేః యథా నిమ్నం ఇవ అంబు వేగః |౪-౨౪-౧౬|
సోదర్య అఘాతా అపర గాత్ర వాలః సంతాప హస్త అక్షి శిరో విషాణః |
ఏనోమయో మాం అభిహంతి హస్తీ దృప్తో నదీ కూలం ఇవ ప్రవృద్ధః |౪-౨౪-౧౭|
అంహో బతేదం నృ వర అవిషహ్య నివర్తతే మే హృది సాధు వృత్తం |
అగ్నౌ వివర్ణం పరితప్య మానం కిట్టం యథా రాఘవ జాత రూపం |౪-౨౪-౧౮|
మహా బలానాం హరి యూథపానాం ఇదం కులం రాఘవ మన్ నిమిత్తం |
అస్య అంగదస్య అపి చ శోక తాపాత్ అర్థ స్థిత ప్రాణం ఇతీవ మన్యే |౪-౨౪-౧౯|
సుతః సులభః సుజనః సువశ్యః కుతః తు పుత్రః సదృశః అంగదేన |
న చ అపి విద్యేత స వీర దేశో యస్మిన్ భవేత్ సోదర సంనికర్షః |౪-౨౪-౨౦|
అద్య అంగదో వీర వరో న జీవేత్ జీవేత మాతా పరి పాలనార్థం |
వినా తు పుత్రం పరితాప దీనా సా నైవ జీవేత్ ఇత్ నిశ్చితం మే |౪-౨౪-౨౧|
సో అహం ప్రవేక్ష్యామి అతి దీప్తం అగ్నిం
భ్రత్రా చ పుత్రేణ చ సఖ్యం ఇచ్ఛన్ |
ఇమే విచేష్యంతి హరి ప్రవీరాః
సీతాం నిదేశే పరివర్తమానాః |౪-౨౪-౨౨|
కృత్స్నం తు తే సేత్స్యతి కార్యం ఏతత్ మయి అపి అతీతే మనుజేంద్ర పుత్ర |
కులస్య హంతారం అజీవన అర్హం రామ అనుజానీహి కృత అగసం మాం |౪-౨౪-౨౩|
ఇతి ఏవం ఆర్తస్య రఘు ప్రవీరః శ్రుత్వా వచో వాలి జఘన్య జస్య |
సంజాత బాష్ప పర వీర హంతా రామో ముహూర్తం విమనా బభూవ |౪-౨౪-౨౪|
తస్మిన్ క్షణే అభీక్ష్ణం అవేక్షమాణః క్షితి క్షమావాన్ భువనస్య గోప్తా |
రామో రుదంతీం వ్యసనే నిమగ్నాం సముత్సుకః సః అథ దదర్శ తారాం |౪-౨౪-౨౫|
తాం చారు నేత్రాం కపి సింహ నాథాం పతిం సమాశ్లిష్య తద శయానాం |
ఉత్థాపయామాసుః అదీన సత్త్వాం మంత్రి ప్రధానాః కపి రాజ పత్నీం |౪-౨౪-౨౬|
సా విస్ఫురంతీ పరిరభ్యమాణా భర్తుః సమీపాత్ అపనీయమానా |
దదర్శ రామం శర చాప పాణిం స్వ తేజసా సూర్యం ఇవ జ్వలంతం |౪-౨౪-౨౭|
సు సంవృత్తం పార్థివ లక్షణైః చ తం చారు నేత్రం మృగశావ నేత్రా |
అదృష్ట పూర్వం పురుష ప్రధానం అయం స కాకుత్స్థ ఇతి ప్రజజ్ఞే |౪-౨౪-౨౮|
తస్య ఇంద్ర కల్పస్య దురాసదస్య మహానుభావస్య సమీపం ఆర్యా |
ఆర్త అతి తూర్ణం వ్యసనం ప్రపన్నా జగామ తారా పరివిహ్వలంతీ |౪-౨౪-౨౯|
తం సా సమాసాద్య విశుద్ధ సత్త్వం శోకేన సంభ్రాంత శరీర భావా |
మనస్వినీ వాక్యం ఉవాచ తారా రామం రణ ఉత్కర్షణ లబ్ధ లక్ష్యం |౪-౨౪-౩౦|
త్వం అప్రమేయః చ దురాసదః చ జితేంద్రియః చ ఉత్తమ ధర్మకః చ |
అక్షీణ కీర్తిః చ విచక్షణః చ క్షితి క్షమవాన్ క్షతజోపమా అక్షః |౪-౨౪-౩౧|
త్వం ఆత్త బాణాసన బాణ పాణిః మహాబలః సంహనన ఉపపన్నః |
మనుష్య దేహాభుదయం విహాయ దివ్యేన దేహాభ్యుదయేన యుక్తః |౪-౨౪-౩౨|
ఏన ఏవ బాణేన హతః ప్రియో మే తేన ఏవ బాణేన హి మాం జహి హి |
హతా గమిష్యామి సమీపం అస్య న మాం వినా వీర రమేత వాలీ |౪-౨౪-౩౩|
స్వర్గే అపి పద్మ అమల పత్ర నేత్ర సమేత్య సంప్రేక్ష్య చ మాం అపశ్యన్ |
న హి ఏష ఉచ్చావచ తామ్ర చూడా విచిత్ర వేషాః అప్సరో అభజిష్యత్ |౪-౨౪-౩౪|
స్వర్గే అపి శోకం వివర్ణతాం చ మయా వినా ప్రాప్స్యతి వీర వాలీ |
రమ్యే నగేంద్రస్య తటా అవకాశే విదేహ కన్యా అరహితో యథా త్వం |౪-౨౪-౩౫|
త్వం వేత్థ తావత్ వనితా విహీనః
ప్రాప్నోతి దుఃఖం పురుషః కుమారః |
తత్ త్వం ప్రజానన్ జహి మాం న వాలీ
దుఃఖం మమ అదర్శనజం భజేత |౪-౨౪-౩౬|
యత్ చ అపి మన్యేత భవాన్ మహాత్మా
స్త్రీ ఘాత దోషః తు భవేన్ న మహ్యం |
ఆత్మా ఇయం అస్య ఇతి హి మాం జహి త్వం
న స్త్రీ వధః స్యాత్ మనుజేంద్ర పుత్ర |౪-౨౪-౩౭|
శాస్త్ర ప్రయోగాత్ వివిధాః చ వేదాత్ అనన్య రూపాః పురుషస్య దారాః |
దార ప్రదానాత్ న హి దానం అన్యత్ ప్రదృశ్యతే జ్ఞానవతాం హి లోకే |౪-౨౪-౩౮|
త్వం చ అపి మాం తస్య మమ ప్రియస్య ప్రదాస్యసే ధర్మం అవేక్ష్య వీర |
అనేన దానేన న లప్స్యసే త్వం అధర్మ యోగం మమ వీర ఘాతాత్ |౪-౨౪-౩౯|
ఆర్తాం అనాథాం అపనీయమానాం ఏవం గతాం న అర్హసి మాం అహంతుం |
అహం హి మాతంగ విలాస గామినా ప్లవంగమానాం ఋషభేణ ధీమతా |
వినా వరార్హోత్తమ హేమ మాలినా చిరం న శక్ష్యామి నరేంద్ర జీవితుం |౪-౨౪-౪౦|
ఇతి ఏవం ఉక్తః తు విభుః మహాత్మా తారాం సమాశ్వాస్య హితం బభాషే |
మా వీర భార్యే విమతిం కురుష్వ లోకో హి సర్వో విహితో విధాత్రా |౪-౨౪-౪౧|
తం చైవ సర్వం సుఖ దుఃఖ యోగం లోకో అబ్రవీత్ తేన కృతం విధాత్రా |
త్రయో అపి లోకా విహితం విధానం న అతి క్రమంతే వశగా హి తస్య |౪-౨౪-౪౨|
ప్రీతిం పరాం ప్రాప్స్యసి తాం తథా ఏవ పుత్రః చ తే ప్రప్స్యతి యౌవ రాజ్యం |
ధాత్ర విధానం విహితం తథా ఏవ న శూర పత్న్యః పరిదేవయంతి |౪-౨౪-౪౩|
ఆశ్వాసితా తేన మహత్మనా తు ప్రభావ యుక్తేన పరంతపేన |
సా వీర పత్నీ ధ్వనతా ముఖేన సువేష రూపా విరరాం తారా |౪-౨౪-౪౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే చతుర్వింశః సర్గః |౪-౨౪|

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే పఞ్చవింశః సర్గః |౪-౨౫|
స సుగ్రీవం చ తారాం చ స అంగదాం సహ లక్ష్మణః |
సమాన శోకః కాకుత్స్థః సాంత్వయన్ ఇదం అబ్రవీత్ |౪-౨౫-౧|
న శోక పరితాపేన శ్రేయసా యుజ్యతే మృతః |
యద్ అత్ర అనంతరం కార్యం తత్ సమాధాతుం అర్హథ |౪-౨౫-౨|
లోక వృత్తం అనుష్ఠేయం కృతం వో బాష్ప మోక్షణం |
న కాలాద్ ఉత్తరం కించిత్ కర్మ శక్యం ఉపాసితుం |౪-౨౫-౩|
నియతిః కారణం లోకే నియతిః కర్మ సాధనం |
నియతిః సర్వ భూతానాం నియోగేషు ఇహ కారణం |౪-౨౫-౪|
న కర్తా కస్యచిత్ కశ్చిత్ నియోగే చ అపి న ఈశ్వరః |
స్వభావే వర్తతే లోకః తస్య కాలః పరాయణం |౪-౨౫-౫|
న కాలః కాలం అత్యేతి న కాలః పరిహీయతే |
స్వభావం చ సమాసాద్య న కశ్చిత్ అతివర్తతే |౪-౨౫-౬|
న కాలస్య అస్తి బంధుత్వం న హేతుర్ న పరాక్రమః |
న మిత్ర జ్ఞాతి సంబంధః కారణం న ఆత్మనో వశః |౪-౨౫-౭|
కిం తు కాల పరీణామో ద్రష్టవ్యః సాధు పశ్యతా |
ధర్మః చ అర్థః చ కామః చ కాలక్రమ సమాహితాః |౪-౨౫-౮|
ఇతః స్వాం ప్రకృతిం వాలీ గతః ప్రాప్తః క్రియా ఫలం |
సామ దాన అర్థ సంయోగైః పవిత్రం ప్లవగ ఈశ్వర |౪-౨౫-౯|
స్వ ధర్మస్య చ సంయోగాత్ జితః తేన మహాత్మనా |
స్వర్గః పరిగృహీతః చ ప్రాణాన్ అపరిరక్షతా |౪-౨౫-౧౦|
ఏషా వై నియతిః శ్రేష్ఠా యాం గతో హరి యూథపః |
తత్ అలం పరితాపేన ప్రాప్త కాలం ఉపాస్యతాం |౪-౨౫-౧౧|
వచన అంతే తు రామస్య లక్ష్మణః పర వీర హా |
అవదత్ ప్రశ్రితం వాక్యం సుగ్రీవం గత చేతసం |౪-౨౫-౧౨|
కురు త్వం అస్య సుగ్రీవ ప్రేత కార్యం అనంతరం |
తారా అంగదాభ్యాం సహితో వాలినో దహనం ప్రతి |౪-౨౫-౧౩|
సమాజ్ఞాపయ కాష్ఠాని శుష్కాణి చ బహూని చ |
చందనాని చ దివ్యాని వాలి సంస్కార కారణాత్ |౪-౨౫-౧౪|
సమాశ్వాసయ దీనం త్వం అంగదం దీన చేతసం |
మా భూః బాలిశ బుద్ధిః త్వం త్వత్ అధీనం ఇదం పురం |౪-౨౫-౧౫|
అంగదః తు ఆనయేత్ మాల్యం వస్త్రాణి వివిధాని చ |
ఘృతం తైలం అథో గంధాన్ యత్ చ అత్ర సమనంతరం |౪-౨౫-౧౬|
త్వం తార శిబికాం శీఘ్రం ఆదాయ ఆగచ్ఛ సంభ్రమాత్ |
త్వరా గుణవతీ యుక్తా హి అస్మిన్ కాలే విశేషతః |౪-౨౫-౧౭|
సజ్జీ భవంతు ప్లవగాః శిబిక వాహన ఉచితాః |
సమర్థా బలినః చైవ నిర్హరిష్యంతి వాలినం |౪-౨౫-౧౮|
ఏవం ఉక్త్వా తు సుగ్రీవం సుమిత్ర ఆనంద వర్ధనః |
తస్థౌ భ్రాతృ సమీపస్థో లక్ష్మణః పర వీరహా |౪-౨౫-౧౯|
లక్ష్మణస్య వచః శ్రుత్వా తారః సంభ్రాంత మానసః |
ప్రవివేశ గుహాం శీఘ్రం శిబికా ఆసక్త మానసః |౪-౨౫-౨౦|
ఆదాయ శిబికాం తారః స తు పర్యాపయత్ పునః |
వానరైః ఉహ్యమానాం తాం శూరైః ఉద్వహన ఉచితైః |౪-౨౫-౨౧|
దివ్యాం భద్ర ఆసన యుతాం శిబికాం స్యందన ఉపమం |
పక్షి కర్మభిః ఆచిత్రాం ద్రుమ కర్మ విభూషితాం |౪-౨౫-౨౨|
అచితాం చిత్ర పత్తీభిః సునివిష్టాం సమంతతః |
విమానం ఇవ సిద్ధానాం జాల వాత ఆయాన ఆయుతాం |౪-౨౫-౨౩|
సునియుక్తానాం విశాలాం చ సుకృతాం శిల్పిభిః కృతాత్ |
దారు పర్వతకోపేతాం చారు కర్మ పరిష్కృతాం |౪-౨౫-౨౪|
వర ఆభరణ హారైః చ చిత్ర మాల్య ఉపశోభితాం |
గుహాగహన సంచ్ఛన్నాం రక్త చందన భూషితాం |౪-౨౫-౨౫|
పుష్ప ఓఘైః సమభిచ్ఛన్నాం పద్మ మాలాభిః ఏవ చ |
తరుణ ఆదిత్య వర్ణాభిః భ్రాజమానభిః ఆవృతాం |౪-౨౫-౨౬|
ఈదృశీ శిబికాం దృష్ట్వా రమో లక్ష్మణం అబ్రవీత్ |
క్షిప్రం వినీయతాం వలీ ప్రేత కార్యం విధీయతాం |౪-౨౫-౨౭|
తతో వాలినం ఉద్యమ్య సుగ్రీవః శిబికాం తదా |
ఆరోపయత విక్రోశన్ అంగదేన సహ ఏవ తు |౪-౨౫-౨౮|
ఆరోప్య శిబికాం చైవ వాలినం గత జీవితం |
అలంకారైః చ వివిధైః మాల్యైః వస్త్రైః చ భూషితం |౪-౨౫-౨౯|
ఆజ్ఞాపయత్ తదా రాజా సుగ్రీవః ప్లవగ ఈశ్వరః |
ఔర్ధ్వ దేహికం ఆర్యస్య క్రియతాం అనురూపతః |౪-౨౫-౩౦|
విశ్రాణయంతో రత్నాని వివిధాని బహూని చ |
అగ్రతః ప్లవగా యాంతు శిబికా తద్ అనంతరం |౪-౨౫-౩౧|
రాజ్ఞాం ఋద్ధి విశేషా హి దృశ్యంతే భువి యాదృశాః |
తాదృశైః ఇహ కుర్వంతు వానరా భ్రతౄ సత్ క్రియాం |౪-౨౫-౩౨|
తాదృశం వాలినః క్షిప్రం ప్రాకుర్వన్ ఔర్ధ్వదైహికం |
అంగదం పరిరభ్య ఆశు తార ప్రభృతయః తథా |౪-౨౫-౩౩|
క్రోశంతః ప్రయయుః సర్వే వానరా హత బాంధవాః |
తతః ప్రణిహితాః సర్వా వానర్యో అస్య వశానుగాః |౪-౨౫-౩౪|
చుక్రుశుః వీర వీర ఇతి భూయః క్రోశంతీ తాః ప్రియం |
తారా ప్రభృతయః సర్వా వానర్యో హత బాంధవ |౪-౨౫-౩౫|
అనుజగ్ముః చ భర్తారం క్రోశంత్యః కరుణ స్వనాః |
తాసాం రుదిత శబ్దేన వానరీణాం వన అంతరే |౪-౨౫-౩౬|
వనాని గిరయః చైవ విక్రోశంతి ఇవ సర్వతః |
పులినే గిరి నద్యాః తు వివిక్తే జల సంవృతే |౪-౨౫-౩౭|
చితాం చక్రుః సుబహవో వానరా వన చారిణః |
అవరోప్య తతః స్కంధాత్ శిబికాం వానరోత్తమాః |౪-౨౫-౩౮|
తస్థుః ఏకాంతం ఆశ్రిత్య సర్వే శోక పరాయణాః |
తతః తారా పతిం దృష్ట్వా శిబికా తల శాయినం |౪-౨౫-౩౯|
ఆరోప్య అంకే శిరః తస్య విలలాప సుదుఃఖితా |
హా వానర మహారాజ హా నాథ మాం వత్సల |౪-౨౫-౪౦|
హా మహార్హః మహాబాహో హా మమ ప్రియ పశ్య మాం |
జనం న పశ్యసి ఇమం త్వం కస్మాత్ శోక అభిపీడితం |౪-౨౫-౪౧|
ప్రహృష్టం ఇహ తే వక్త్రం గత అసోః అపి మానద |
అస్త అర్క సమ వర్ణం చ దృశ్యతే జీవతో యథా |౪-౨౫-౪౨|
ఏష త్వాం రామ రూపేణ కాలః కర్షతి వానర |
యేన స్మ విధవాః సర్వాః కృతా ఏక ఇషుణా రణే |౪-౨౫-౪౩|
ఇమాః తాః తవ రాజేంద్ర వానర్యో అప్లవగాః తవ|
పాదైః వికృష్టం అధ్వానం ఆగతాః కిం న బుధ్యసే |౪-౨౫-౪౪|
తవ ఇష్టా నను చైవ ఇమా భార్యాః చంద్ర నిభ ఆననాః |
ఇదానీం న ఈక్షసే కస్మాత్ సుగ్రీవం ప్లవగ ఈశ్వరం |౪-౨౫-౪౫|
ఏతే హి సచివా రాజన్ తార ప్రభృతయః తవ |
పుర వాసి జనః చ అయం పరివార్య విషీదతి |౪-౨౫-౪౬|
విసర్జయ ఏనాన్ సచివాన్ యథా ఉచితం అరిందమ |
తతః క్రీడామహే సర్వా వనేషు మదనోత్కటాః |౪-౨౫-౪౭|
ఏవం విలపతీం తారాం పతి శోక పరీవృతాం |
ఉత్థాపయంతి స్మ తదా వానర్యః శోక కర్శితాః |౪-౨౫-౪౮|
సుగ్రీవేణ తతః సార్ధం అంగదః పితరం రుదన్ |
చితాం ఆరోపయామాస శోకేన అభిప్లుత ఇంద్రియః |౪-౨౫-౪౯|
తతో అగ్నిం విధివత్ దత్త్వా సో అపసవ్యం చకార హ |
పితరం దీర్ఘం అధ్వానం ప్రస్థితం వ్యాకుల ఇంద్రియః |౪-౨౫-౫౦|
సంస్కృత్య వాలినం తం తు విధివత్ ప్లవగర్షభాః |
ఆజగ్ముః ఉదకం కర్తుం నదీం శుభ జలాం శివాం |౪-౨౫-౫౧|
తతః తే సహితాః తత్ర హి సః అంగదం స్థాప్య చ అగ్రతః |
సుగ్రీవ తారా సహితాః సిషిచుః వానరా జలం |౪-౨౫-౫౨|
సుగ్రీవేణ ఏవ దీనేన దీనో భూత్వా మహాబలః |
సమాన శోకః కాకుత్స్థః ప్రేత కార్యాణి అకారయత్ |౪-౨౫-౫౩|
తతో అథ తం వాలినం అగ్ర్య పౌరుషం
ప్రకాశం ఇక్ష్వాకు వర ఇషుణా హతం |
ప్రదీప్య దీప్త అగ్ని సమ ఓజసం తదా
స లక్ష్మణం రామం ఉపేయవాన్ హరిః |౪-౨౫-౫౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే పఞ్చవింశః సర్గః |౪-౨౫|

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే షడ్వింశః సర్గః |౪-౨౬|
తతః శోక అభిసంతప్తం సుగ్రీవం క్లిన్న వాసనం |
శాఖా మృగ మహామాత్రాః పరివార్య ఉపతస్థిరే |౪-౨౬-౧|
అభిగమ్య మహాబాహుం రామం అక్లిష్ట కారిణం |
స్థితాః ప్రాంజలయః సర్వే పితామహం ఇవ ఋషయః |౪-౨౬-౨|
తతః కాంచన శైల ఆభః తరుణ అర్క నిభ ఆననః |
అబ్రవీత్ ప్రాంజలిర్ వాక్యం హనుమాన్ మారుత ఆత్మజః |౪-౨౬-౩|
భవత్ ప్రసాదాత్ కాకుత్స్థ పితృ పైతామహం మహత్ |
వానరాణాం సుదంష్ట్రాణాం సంపన్న బలశాలినాం |౪-౨౬-౪|
మహాత్మానాం సుదుష్ప్రాపం ప్రాప్తం రాజ్యం ఇదం ప్రభో |
భవతా సమనుజ్ఞాతః ప్రవిశ్య నగరం శుభం |౪-౨౬-౫|
సంవిధాస్యతి కార్యాణి సర్వాణి ససుహృత్ గణః|
స్నాతో అయం వివిధైర్ గంధైర్ ఔషధైః చ యథా విధి |౪-౨౬-౬|
అర్చయిష్యతి మాల్యైః చ రత్నైః చ త్వాం విశేషతః |
ఇమాం గిరి గుహాం రమ్యాం అభిగంతుం త్వం అర్హసి |౪-౨౬-౭|
కురుష్వ స్వామి సంబంధం వానరాన్ సంప్రహర్షయన్ |
ఏవం ఉక్తో హనుమతా రాఘవః పర వీరహా |౪-౨౬-౮|
ప్రత్యువాచ హనూమంతం బుద్ధిమాన్ వాక్య కోవిదః |
చతుర్దశ సమాః సౌమ్య గ్రామం వా యది వా పురం |౪-౨౬-౯|
న ప్రవేక్ష్యామి హనుమన్ పితుర్ నిర్దేశ పాలకః |
సుసమృద్ధాం గుహాం దివ్యాం సుగ్రీవో వానరర్షభః |౪-౨౬-౧౦|
ప్రవిష్టో విధివత్ వీరః క్షిప్రం రాజ్యే అభిషిచ్యతాం |
ఏవం ఉక్త్వా హనూమంతం రామః సుగ్రీవం అబ్రవీత్ |౪-౨౬-౧౧|
వృత్తజ్ఞో వృత్త సంపన్నం ఉదార బల విక్రమం |
ఇమం అపి అంగదం వీరం యౌవరాజ్యే అభిషేచయ |౪-౨౬-౧౨|
జ్యేష్ఠస్య హి సుతో జ్యేష్ఠః సదృశో విక్రమేణ చ |
అంగదో అయం అదీనాత్మా యౌవరాజ్యస్య భాజనం |౪-౨౬-౧౩|
పూర్వో అయం వార్షికో మాసః శ్రావణః సలిల ఆగమః |
ప్రవృత్తాః సౌమ్య చత్వారో మాసా వార్షిక సంజ్ఞితాః |౪-౨౬-౧౪|
న అయం ఉద్యోగ సమయః ప్రవిశ త్వం పురీం శుభాం |
అస్మిన్ వత్స్యామి అహం సౌమ్య పర్వతే సహ లక్ష్మణః |౪-౨౬-౧౫|
ఇయం గిరి గుహా రమ్యా విశాలా యుక్త మారుతా |
ప్రభూత సలిలా సౌమ్య ప్రభూత కమల ఉత్పలా |౪-౨౬-౧౬|
కార్తికే సమనుప్రాప్తే త్వం రావణ వధే యత |
ఏష నః సమయః సౌమ్య ప్రవిశ త్వం స్వం ఆలయం |౪-౨౬-౧౭|
అభిషించస్వ రాజ్యే చ సుహృదః సంప్రహర్షయ |
ఇతి రామ అభ్యనుజ్ఞాతః సుగ్రీవో వానరర్షభః |౪-౨౬-౧౮|
ప్రవివేశ పురీం రమ్యాం కిష్కింధాం వాలి పాలితాం |
తం వానర సహస్రాణి ప్రవిష్టం వానర ఈశ్వరం |౪-౨౬-౧౯|
అభివార్య ప్రహృష్టాని సర్వతః ప్లవగేశ్వరం |
తతః ప్రకృతయః సర్వా దృష్ట్వా హరి గణ ఈశ్వరం |౪-౨౬-౨౦|
ప్రణమ్య మూర్ధ్నా పతితా వసుధాయాం సమాహితాః |
సుగ్రీవః ప్రకృతీః సర్వాః సంభాష్య ఉత్థాప్య వీర్యవాన్ |౪-౨౬-౨౧|
భ్రాతుర్ అంతః పురం సౌమ్యం ప్రవివేశ మహాబలః |
ప్రవిష్టం భీమ విక్రాంతం సుగ్రీవం వానరర్షభం |౪-౨౬-౨౨|
అభ్యషించంత సుహృదః సహస్రాక్షం ఇవ అమరాః |
తస్య పాణ్డురం ఆజహ్రుః ఛత్రం హేమ పరిష్కృతం |౪-౨౬-౨౩|
శుక్లే చ వాల వ్యజనే హేమ దణ్డే యశస్కరే |
తథా సర్వాణి రత్నాని సర్వ బీజ ఔషధాని చ |౪-౨౬-౨౪|
స క్షీరాణాం చ వృక్షాణాం ప్రరోహాన్ కుసుమాని చ |
శుక్లాని చైవ వస్త్రాణి శ్వేతం చైవ అనులేపనం |౪-౨౬-౨౫|
సుగంధీని చ మాల్యాని స్థలజాని అంబుజాని చ |
చందనాని చ దివ్యాని గంధాం చ వివిధాన్ బహూన్ |౪-౨౬-౨౬|
అక్షతం జాత రూపం చ ప్రియంగు మధు సర్పిషీ |
దధి చర్మ చ వైయాఘ్రం పరార్ధ్యే చ అపి ఉపానహౌ |౪-౨౬-౨౭|
సమాలంభనం ఆదాయ గోరోచనం మనః శిలాం |
ఆజగ్ముః తత్ర ముదితా వరాః కన్యాః చ షోడశ |౪-౨౬-౨౮|
తతః తే వానర శ్రేష్ఠం అభిషేక్తుం యథా విధి |
రత్నైర్ వస్త్రైః చ భక్ష్యైః చ తోషయిత్వా ద్విజర్షభాన్ |౪-౨౬-౨౯|
తతః కుశ పరిస్తీర్ణం సమిద్ధం జాత వేదసం |
మంత్ర పూతేన హవిషా హుత్వా మంత్రవిదో జనాః |౪-౨౬-౩౦|
తతో హేమ ప్రతిష్ఠానే వర ఆస్తరణ సంవృతే |
ప్రాసాద శిఖరే రమ్యే చిత్ర మాల్య ఉపశోభితే |౪-౨౬-౩౧|
ప్రాఙ్ముఖం విధివత్ మంత్రైః స్థాపయిత్వా వర ఆసనే |
నదీ నదేభ్యః సంహృత్య తీర్థేభ్యః చ సమంతతః |౪-౨౬-౩౨|
ఆహృత్య చ సముద్రేభ్యః సర్వేభ్యో వానరర్షభాః |
అపః కనక కుంభేషు నిధాయ విమలం జలం |౪-౨౬-౩౩|
శుభైః వృషభ శృంగైః చ కలశైః చ ఏవ కాంచనైః |
శాస్త్ర దృష్టేన విధినా మహర్షి విహితేన చ |౪-౨౬-౩౪|
గజో గవాక్షో గవయః శరభో గంధమాదనః |
మైందః చ ద్వివిదః చైవ హనూమాన్ జాంబవాన్ తథా |౪-౨౬-౩౫|
అభ్యషించంత సుగ్రీవం ప్రసన్నేన సుగంధినా |
సలిలేన సహస్రాక్షం వసవో వాసవం యథా |౪-౨౬-౩౬|
అభిషిక్తే తు సుగ్రీవే సర్వే వానర పుంగవాః |
ప్రచుక్రుశుర్ మహాత్మానో హృష్టాః శత సహస్రశః |౪-౨౬-౩౭|
రామస్య తు వచః కుర్వన్ సుగ్రీవో హరి పుంగవః |
అంగదం సంపరిష్వజ్య యౌవరాజ్యే అభిషేచయత్ |౪-౨౬-౩౮|
అంగదే చ అభిషిక్తే తు సానుక్రోశాః ప్లవంగమాః |
సాధు సాధు ఇతి సుగ్రీవం మహాత్మానో హి అపూజయన్ |౪-౨౬-౩౯|
రామం చ ఏవ మహాత్మానం లక్ష్మణం చ పునః పునః |
ప్రీతాః చ తుష్టువుః సర్వే తాదృశే తత్ర వర్తిని |౪-౨౬-౪౦|
హృష్ట పుష్ట జన ఆకీర్ణా పతాకా ధ్వజ శోభితా |
బభూవ నగరీ రమ్యా క్షికింధా గిరి గహ్వరే |౪-౨౬-౪౧|
నివేద్య రామాయ తదా మహాత్మనే
మహా అభిషేకం కపి వాహనీ పతిః |
రుమాం చ భార్యాం ఉపలభ్య వీర్యవాన్
అవాప రాజ్యం త్రిదశ అధిపో యథా |౪-౨౬-౪౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే షడ్వింశః సర్గః |౪-౨౬|

Om Tat Sat

(Continued ....)

(My humble salutations to the lotus feet of  Swamy jis, Philosophic Scholars and greatful to Wikisource  for the collection)